پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : 
الجزیره نوشت: رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، هفته گذشته اعلام کرد کشورش در آستانه ورود به مرحلهای جدید از تاریخ انرژی خود قرار دارد، زیرا آماده آغاز تولید برق از نیروگاه هستهای «آککویو» در استان مرسین در جنوب کشور است.
به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: این اعلام نهتنها آغاز پروژهای عظیم است، بلکه نشانهای نمادین از پیوستن ترکیه به باشگاه کشورهای تولیدکننده انرژی هستهای پس از دههها برنامهریزی و همکاری با روسیه بهشمار میرود.
با نزدیک شدن زمان بهرهبرداری از نخستین نیروگاه هستهای ترکیه، پرسشهایی درباره پیامدهای این تحول برای امنیت انرژی کشور مطرح شده است؛ از جمله اینکه این اقدام چگونه میتواند به استقلال اقتصادی آنکارا یاری رساند و ساختار بخش انرژی را بهگونهای بازسازی کند که سرمایهگذاری در فناوریهای هستهای را جذب نماید.
پروژه نیروگاه هستهای آککویو
ترکیه در آستانه ورود به مرحلهای تازه از تاریخ انرژی خود قرار دارد، زیرا نیروگاه «آککویو» در مرسین – که بزرگترین پروژه همکاری با روسیه محسوب میشود – با هزینهای نزدیک به ۲۰ میلیارد دلار در حال تکمیل است. این نیروگاه شامل چهار راکتور هستهای با ظرفیت تولید مجموعاً ۴.۸ گیگاوات خواهد بود.
بر اساس اظهارات رئیسجمهور اردوغان، عملیات ساخت اصلی در نخستین راکتور تکمیل شده و مرحله آزمایشهای عملیاتی آغاز گردیده است تا در آیندهای نزدیک تولید برق آغاز شود.
طبق برنامه دولت، چهار راکتور نیروگاه تا سال ۲۰۲۸ بهتدریج وارد مدار خواهند شد و تولید سالانه آن به ۳۵ میلیارد کیلووات ساعت خواهد رسید؛ رقمی معادل حدود ۱۰٪ از نیاز برق ترکیه.
بدینترتیب، ترکیه رسماً به جمع کشورهای دارای انرژی هستهای صلحآمیز میپیوندد. مقامهای دولتی این اقدام را گامی مهم در تقویت سبد انرژی ملی و حرکتی در جهت خودکفایی انرژی دانستهاند.
کار ساخت نخستین راکتور در سال ۲۰۱۸ آغاز شد، پس از توافقی که در سال ۲۰۱۰ میان دولتهای ترکیه و روسیه امضا شد. گرچه قرار بود نخستین واحد نیروگاه در سال ۲۰۲۳ و همزمان با صدمین سال تأسیس جمهوری ترکیه افتتاح شود، اما پیچیدگیهای فنی و همهگیری کرونا اجرای طرح را به تأخیر انداخت.
تقویت امنیت انرژی
انتظار میرود نیروگاه آککویو نقش مهمی در کاهش وابستگی ترکیه به واردات سوختهای فسیلی، بهویژه گاز طبیعی که در تولید برق بهکار میرود، ایفا کند.
برآوردهای رسمی نشان میدهد بهرهبرداری کامل از نیروگاه سالانه حدود ۱.۵ میلیارد دلار از هزینه واردات گاز خواهد کاست.
اردوغان این گام را نقطهعطفی تاریخی در مسیر استقلال انرژی کشور توصیف کرد و گفت: ترکیه با نیروگاه آککویو عملاً وارد عصر انرژی هستهای شده و از این پس، وابستگی خارجی در بخش برق کاهش خواهد یافت.
وی همچنین خاطرنشان کرد که طبقهبندی انرژی هستهای بهعنوان «انرژی سبز» از سوی کمیسیون اروپا با مسیر توسعه پایدار ترکیه همراستا است.
بر اساس برنامههای دولت، پیشبینی میشود انرژی هستهای تا سال ۲۰۳۵ حدود ۱۱٪ از برق تولیدی کشور را تأمین کند و این سهم تا سال ۲۰۵۳ به حدود ۳۰٪ برسد، در راستای هدف بیطرفی کربنی.
منافع اقتصادی و توسعهای
اهمیت پروژه آککویو صرفاً به تولید برق محدود نیست، بلکه ابعاد اقتصادی، فناورانه و توسعهای گستردهای دارد که آن را به یکی از جامعترین پروژههای تاریخ معاصر ترکیه تبدیل کرده است.
محوطه نیروگاه در مرسین به کارگاه عظیمی بدل شده است که در اوج فعالیتهای ساختمانی بیش از ۱۶ هزار کارگر و مهندس – عمدتاً ترک – در آن مشغول بودند. در مرحله بهرهبرداری دائم نیز حدود ۴ هزار فرصت شغلی تخصصی در حوزههای مهندسی، نگهداری و عملیات هستهای ایجاد خواهد شد.
علاوه بر این، پروژه با ایجاد قراردادهای تأمین و ساخت به ارزش بیش از ۲ میلیارد دلار، موجب رونق صدها شرکت داخلی و ارتقای استانداردهای تولید در بخشهای فلزات، الکترونیک و مکانیک شده است.
به گفته مقامات رسمی، تأثیر اقتصادی پروژه فراتر از تولید برق خواهد بود و طی دهههای آینده حدود ۵۰ میلیارد دلار به تولید ناخالص داخلی ترکیه خواهد افزود، از طریق تثبیت قیمت انرژی، کاهش هزینه واردات و توسعه مناطق جنوبی کشور. مرسین اکنون در حال تبدیل شدن به مرکز نوظهور صنایع فناورانه و انرژی است.
برنامهریزی برای نیروگاههای جدید
جاهطلبی هستهای ترکیه به آککویو محدود نمیشود. دولت در حال برنامهریزی برای احداث دو نیروگاه دیگر در شهر «سینوب» در ساحل دریای سیاه و در منطقه «تراقیا» در شمال غربی کشور است.
اردوغان اعلام کرده که دولت در حال بررسی پروژههای جدید نیروگاههای هستهای است و مذاکراتی با چند کشور و شرکت بینالمللی در این زمینه در جریان است. هدف ترکیه ساخت سه نیروگاه بزرگ هستهای تا نیمه قرن جاری است.
وزیر انرژی ترکیه نیز خبر داده که آنکارا در حال گفتوگوهای فشرده با روسیه، چین، کانادا و کرهجنوبی برای احداث دو نیروگاه جدید است.
او همچنین از یک مدل مشارکت سهجانبه احتمالی با ایالات متحده و کره جنوبی برای ساخت نیروگاه سینوب خبر داده است، بهطوریکه شرکتهای آمریکایی و کرهای در کنار شرکتهای ترکیهای در اجرای آن مشارکت داشته باشند. این رویکرد با هدف ایجاد توازن بین شرق و غرب طراحی شده است.
طبق برنامههای رسمی، ترکیه قصد دارد تا سال ۲۰۳۵ به ظرفیت نصبشده هستهای معادل ۷.۲ گیگاوات (معادل شش راکتور بزرگ) دست یابد و این ظرفیت تا سال ۲۰۵۰ به ۲۰ گیگاوات افزایش یابد.
تحقق این هدف مستلزم ساخت حداقل هشت راکتور جدید و همچنین تعدادی راکتور کوچکتر است که انتظار میرود حدود ۵ گیگاوات دیگر ظرفیت تولیدی اضافه کنند.
اهمیت راهبردی و چالشهای آینده
به گفته احمد ضیا گوکلپ، پژوهشگر مرکز مطالعات سیاست خارجی ترکیه (تودپام)، انرژی هستهای یکی از ارکان کلیدی برای کاهش وابستگی ترکیه به واردات انرژی است؛ کشوری که حدود ۷۰٪ از نیاز انرژی خود را از خارج، بهویژه از روسیه، ایران و جمهوری آذربایجان تأمین میکند – موضوعی که باعث افزایش کسری تجاری و محدودیت در تصمیمگیریهای اقتصادی میشود.
او در گفتوگو با الجزیره نت توضیح داد که نیروگاه آککویو از نظر راهبردی اهمیتی ویژه دارد، زیرا حدود ۱۰٪ از تقاضای داخلی را تأمین خواهد کرد و به پایداری عرضه و کاهش واردات کمک میکند.
با این حال، گوکلپ هشدار داد که مدل مشارکت با روسیه – بر اساس فرمول «ساخت، تملک و بهرهبرداری» – موجب میشود کنترل بر عملیات، سوخت و نگهداری نیروگاه در دست شرکت روسی «روساتوم» باقی بماند، که میتواند نوعی وابستگی فنی و ژئوپلیتیکی جدید به مسکو ایجاد کند.
وی تأکید کرد که دستیابی به استقلال پایدار در حوزه انرژی نیازمند انتقال فناوری هستهای به داخل، توسعه تولید سوخت در کشور، تنوعبخشی به شرکای بینالمللی و ادغام انرژی هستهای با منابع تجدیدپذیر است تا امنیت بلندمدت انرژی تضمین شود.
