گاهی وسوسه میشویم ترندهای تازهی سلامتی در شبکههای اجتماعی را امتحان کنیم، بهویژه اگر مربوط به کاهش وزن باشد. یکی از این ترندها، رژیم «میوهخواری» است که اخیراً خبرساز شد ـ اما نه بهدلیل موفقیت، بلکه بهخاطر عواقب مرگبارش.
به گزارش انتخاب و به نقل از انلی مای هلث؛ اوایل امسال، زنی ۲۷ ساله که ظاهراً تنها از میوه تغذیه میکرد، بر اثر گرسنگی جان خود را از دست داد. این خبر بهتازگی علنی شده و جامعهی علمی تغذیه و سلامت را شوکه کرده است. چنین رویدادی ما را وادار میکند دوباره دربارهی میزان ایمنی و پایداری رژیمهای سختگیرانه و ترندهای موسوم به «سلامتمحور» بیندیشیم.
برای درک بهتر اینکه رژیم میوهخواری چیست و چه خطراتی دارد، گفتوگویی داشتیم با دکتر گیتیکا چوپرا، متخصص تغذیهی جامعنگر و مشاور سلامت افراد مشهور.
رژیم میوهخواری چیست؟
رژیم میوهخواری (Fruitarian Diet) یکی از سختگیرانهترین انواع رژیم وگان است. در این رژیم، تمام محصولات حیوانی از جمله لبنیات حذف میشوند و فرد عمدتاً از میوههای خام تغذیه میکند. برخی پیروان این الگو ممکن است مقدار کمی سبزیجات، میوههای خشک، مغزها و دانهها را هم مصرف کنند. اما غذاهای پخته، غلات، حبوبات و ریشهگیاهان (مثل سیبزمینی) کاملاً کنار گذاشته میشوند.
دکتر چوپرا توضیح میدهد:
«رژیم میوهخواری یکی از محدودترین الگوهای غذایی است و تقریباً هیچگاه از سوی جامعهی علمی تغذیه تأیید نشده است. در گذشته، پیروان این روش به این باور گرایش داشتند که غذا باید در طبیعیترین شکلش، مستقیماً از زمین، مصرف شود. میوهها بهدلیل دارا بودن قند طبیعی، آنتیاکسیدانها و فیبر، بهعنوان منبعی «پاک» برای بدن در نظر گرفته میشدند. اما با پیشرفت علم تغذیه مشخص شد که هرچند میوهها جزء ضروری رژیم سالماند، اما بهتنهایی نمیتوانند تمام نیازهای بدن را برآورده کنند. کمبود پروتئین، ویتامین B۱۲، آهن، کلسیم و اسیدهای چرب امگا-۳ باعث میشود این رژیم در بلندمدت پایدار نباشد.»
چرا رژیم میوهخواری خبرساز شد؟
دلیل اصلی، مرگ کارولینا کرژیزاک، زن ۲۷ سالهی اهل لهستان است که جسدش در اتاقی در بالی پیدا شد. گزارشها نشان میدهد او بهطور افراطی پیرو رژیم میوهخواری بود و در نهایت به دلیل سوءتغذیهی شدید جان باخت. در زمان مرگ، وزن او تنها ۲۲ کیلوگرم گزارش شده بود.
منابع خبری همچنین میگویند کارولینا در نوجوانی با مشکلات تصور بدنی و اختلال بیاشتهایی دستوپنجه نرم میکرد. او هنگام تحصیل در بریتانیا به یوگا و وگانیزم علاقهمند شد و سپس بهتدریج به میوهخواری روی آورد.
آیا رژیم میوهخواری قابل تداوم است؟
دکتر چوپرا در پاسخ میگوید:
«در کوتاهمدت؟ بله، شاید احساس سمزدایی داشته باشید.
اما در بلندمدت؟ به هیچ وجه. بدن ما برای زنده ماندن صرفاً با میوه طراحی نشده است. ما به پروتئین، چربیهای مفید و ویتامین B۱۲ نیاز داریم؛ مواد مغذیای که میوهها بهتنهایی قادر به تأمین آن نیستند. مثل این است که بخواهید یک خودروی لوکس را با عطر بهجای بنزین راه بیندازید؛ شاید در نگاه اول جذاب باشد، اما خیلی زود از حرکت میایستد.»
او ادامه میدهد:
«بزرگترین خطر این رژیم، سوءتغذیه است. وقتی گروههای غذایی اصلی مثل پروتئین، غلات و چربیهای سالم حذف میشوند، شکافهای تغذیهای بزرگی ایجاد میشود. به همین دلیل است که رژیم میوهخواری هرگز در برنامههای تغذیهی علمی و متعادل جایگاهی ندارد. خوشبختانه محبوبیت آن رو به کاهش است ـ و این اتفاق خوبی است. رژیمهای محدودکننده ممکن است بهدلیل تازگیشان توجه جلب کنند، اما واقعیت این است که تعادل و تنوع، پایهی سلامت جامعاند.»
مزایا و عوارض رژیم میوهخواری
به گفتهی دکتر چوپرا، «رژیم میوهخواری شاید در ابتدا ظاهراً نتایجی سریع بدهد: کاهش چند کیلویی وزن، پوستی شادابتر، آبرسانی بهتر و هاضمهای سبکتر. اینها جنبههای مثبت ماجراست.»
اما او بلافاصله میافزاید که این فواید کوتاهمدت بهایی سنگین دارند:
• رژیم میوهخواری مانند یک ترن هوایی برای قند خون است؛ نوسانات شدید بین انرژی بالا و افت ناگهانی.
• با حذف پروتئین و چربیهای مفید، بدن دچار کمبود مواد مغذی، خستگی مداوم و تحلیل عضلانی میشود.
• ممکن است در ظاهر شاداب بهنظر برسید، اما از درون احساس ضعف و تهیبودن خواهید داشت.
خطرات رژیمهای محدودکننده
در دنیای امروز، بسیاری بهدنبال راهحلهای سریع برای کاهش وزن یا کنترل دیابت هستند. وقتی میبینند افراد تأثیرگذار در شبکههای اجتماعی با رژیمهای محدودکننده به نتایج دلخواه رسیدهاند، آنها نیز وسوسه میشوند. اما چنین رژیمهایی با حذف گروههای غذایی، نهتنها کالری، بلکه مواد مغذی حیاتی را هم از بدن میگیرند.
دکتر چوپرا هشدار میدهد:
«رژیمهای افراطی همیشه نتیجهی معکوس دارند. در مورد میوهخواری، خطراتی چون پوکی استخوان، ضعف ایمنی، کند شدن متابولیسم و حتی آشفتگی هورمونی وجود دارد. من در میان مراجعانم افرادی را دیدهام که در اثر چنین رژیمهایی درخشندگی پوست، مو و اعتمادبهنفس خود را از دست دادهاند، چون بدن در نهایت علیه این افراط واکنش نشان میدهد. سلامت یعنی هماهنگی، نه افراط.»
او در پایان توصیه میکند:
«دنبال رژیمها نباشید، دنبال خرد باشید. بدن شما ارزش آزمایشهای خطرناک را ندارد. رژیمهای ترندی مانند نمایش مد هستند ـ تماشایشان الهامبخش است، اما زندگی با آنها ممکن نیست. اگر مایل به امتحانشان هستید، با راهنمایی متخصص و برای مدت کوتاه انجام دهید و همیشه آن را با مواد مغذی متعادل کنید. رژیم غذایی نباید نوعی مجازات باشد؛ بلکه باید کمکی باشد برای زیستن زیبا، قدرتمند و سالم.»
جمعبندی
رژیم میوهخواری یکی از محدودترین انواع رژیم وگان است. هرچند میوهها بخش مهمی از تغذیهی سالماند، اما نمیتوانند تنها منبع انرژی و مواد مغذی بدن باشند. از همین رو، جامعهی علمی تغذیه آن را توصیه نمیکند و آن را غیرپایدار و خطرناک در بلندمدت میداند.
