فرق سکه بانکی و غیربانکی چیست؟

بازار طلا و سکه در ایران همیشه یکی از پرطرفدارترین مسیرهای سرمایه‌گذاری بوده است. اما اگر تا به حال برای خرید سکه به صرافی یا طلافروشی رفته باشید، احتمالاً اصطلاحاتی مثل سکه بانکی و سکه غیربانکی را شنیده‌اید. شاید برایتان سؤال پیش آمده باشد که این دو چه تفاوتی دارند و کدام‌یک برای سرمایه‌گذاری بهتر است؟ در ادامه، به‌صورت کامل به این موضوع می‌پردازیم و در انتها به گزینه‌ای مطمئن‌تر به نام صندوق طلا نیز اشاره خواهیم کرد.

منظور از سکه بانکی و غیربانکی چیست؟

سکه بانکی به سکه‌هایی گفته می‌شود که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ضرب و عرضه می‌شوند. این سکه‌ها از نظر عیار، وزن، ابعاد و ظاهر کاملاً استاندارد و مورد تأیید بانک مرکزی هستند.

در مقابل، سکه غیربانکی سکه‌هایی هستند که توسط کارگاه‌ها و طلافروشان خصوصی تولید می‌شوند و مورد تأیید رسمی بانک مرکزی نیستند. هرچند ممکن است از نظر ظاهری شبیه به سکه بانکی باشند، اما از نظر فنی و اعتباری تفاوت‌های قابل‌توجهی دارند.

انواع سکه بانکی کدامند؟

سکه‌های بانکی در ایران معمولاً در چهار نوع اصلی توسط بانک مرکزی عرضه می‌شوند:

تمام این سکه‌ها دارای تاریخ ضرب رسمی بانک مرکزی و بسته‌بندی مشخص هستند.

تفاوت سکه بانکی و غیربانکی در چیست؟

از نظر ظاهری ممکن است شباهت زیادی بین سکه بانکی و غیربانکی وجود داشته باشد، اما در واقع تفاوت‌های مهمی بین سکه بانکی و غیربانکی وجود دارد:

۱. عیار سکه

عیار سکه بانکی دقیقاً 900 در هزار (22 عیار) است و توسط بانک مرکزی کنترل می‌شود.
در مقابل، سکه‌های غیر بانکی ممکن است عیار پایین‌تری داشته باشند و همین موضوع باعث کاهش ارزش آن‌ها شود.

۲. وزن سکه

وزن سکه بانکی کاملاً استاندارد است. برای مثال، وزن سکه تمام بهار آزادی دقیقاً 8.133 گرم است.
اما سکه‌های غیر بانکی ممکن است چند صدم گرم کمتر یا بیشتر باشند که در خرید و فروش تاثیر دارد.

۳. ظاهر سکه

در سکه بانکی، طرح ظاهری همیشه یکسان است و معمولاً تصویر امام خمینی(ره) یا طرح قدیمی بهار آزادی روی آن دیده می‌شود. اما در سکه‌های غیربانکی ممکن است طراحی متفاوت یا حتی نامعمولی مشاهده شود.

۴. قطر سکه

قطر سکه بانکی نیز ثابت است و توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود، درحالی‌که قطر سکه‌های غیربانکی ممکن است اندکی متفاوت باشد و حتی باعث شود در بسته‌بندی‌های رسمی جا نشوند.

۵. تاریخ ضرب سکه

سکه‌های بانکی تاریخ ضرب مشخصی دارند (مثل ۱۳۸۶ یا ۱۳۵۸)، اما سکه‌های غیربانکی معمولاً تاریخ غیررسمی یا بدون تاریخ هستند که اصالت آن‌ها را زیر سوال می‌برد.

۶. رنگ سکه

رنگ طلای بانکی معمولاً براق‌تر و ثابت‌تر است. سکه‌های غیربانکی ممکن است رنگی تیره‌تر یا مات‌تر داشته باشند که به دلیل تفاوت در آلیاژ استفاده‌شده است.

۷. متن روی سکه

در سکه‌های بانکی، نوشته‌ها و خطوط با ظرافت و کیفیت بالا ضرب می‌شوند. در حالی که سکه‌های غیربانکی معمولاً از ظرافت کافی برخوردار نیستند و ممکن است حروف برجسته یا کج باشند.

۸. کنگره‌های دور سکه

لبه سکه بانکی دارای کنگره‌های دقیق و منظم است که تشخیص آن را آسان می‌کند. اما در سکه‌های غیربانکی، این کنگره‌ها معمولاً ناهموار و غیر منظم هستند.

۹. بسته‌بندی سکه

سکه بانکی معمولاً با هولوگرام و پلمپ رسمی از سوی بانک مرکزی یا مراکز معتبر عرضه می‌شود.
در حالی که سکه‌های غیر بانکی بدون بسته‌بندی رسمی یا با کاورهای ساده فروخته می‌شوند.

سکه بانکی بهتر است یا غیربانکی؟

از نظر ارزش، اعتبار و قابلیت نقدشوندگی، سکه بانکی گزینه‌ای بسیار مطمئن‌ است.
در زمان فروش نیز سکه بانکی راحت‌تر معامله می‌شود، در حالی که سکه‌های غیربانکی معمولاً با کاهش قیمت و تقاضا روبه‌رو هستند.

صندوق طلا؛ جایگزینی هوشمندانه به جای سکه

اگر هدفتان از خرید سکه، سرمایه‌گذاری در طلا است اما نمی‌خواهید درگیر ریسک‌های فیزیکی مانند نگهداری، تقلب یا اختلاف قیمت شوید، صندوق‌های طلا بهترین گزینه هستند.

مزایای صندوق طلا:

• خرید آسان از طریق بورس (بدون نیاز به مراجعه حضوری)
• بدون دغدغه‌ی سرقت یا نگهداری
• بازدهی نزدیک به قیمت روز طلا و سکه
• امکان خرید با مبالغ کم
• نقدشوندگی بالا و شفافیت قیمت

نتیجه‌گیری

در نهایت، فرق سکه بانکی و غیربانکی در استاندارد، اعتبار و ارزش ذاتی آن‌هاست.
سکه بانکی به دلیل نظارت مستقیم بانک مرکزی، از نظر عیار، وزن و بسته‌بندی کاملاً مطمئن است. اما اگر هدفتان صرفاً سرمایه‌گذاری در طلاست، می‌توانید به جای خرید فیزیکی سکه، به صندوق‌های طلا فکر کنید که گزینه‌ای امن‌تر و مدرن‌تر به شمار می‌آیند.