پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : 
تلاش چین برای کند کردن فرسایش زمین و مقابله با تغییرات اقلیمی ازطریق کاشت درخت و بازسازی مراتع جریان آب کشور را به شکل غیرمنتظرهای تغییر داده است.
مطالعهای جدید نشان میدهد که بین سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۰، تغییرات پوشش گیاهی باعث کاهش میزان آب شیرین دردسترس انسانها و اکوسیستمها در ناحیه شرق موسمی و ناحیه خشک شمالغربی کشور چین شده است؛ مناطقی که در مجموع ۷۴ درصد از مساحت چین را تشکیل میدهند. در همین دوره، میزان دسترسی به آب در منطقه فلات تبت چین، که باقیمانده مساحت کشور را شامل میشود، افزایش یافته است.
آری استال، استادیار اکوسیستمهای مقاوم در دانشگاه اوترخت هلند و یکی از نویسندگان مطالعه، به لایوساینس گفت: «متوجه شدیم تغییرات پوشش زمین باعث بازتوزیع آب میشود. چین در چند دهه گذشته اقدام به سبزسازی وسیع کرده و بهطور فعال اکوسیستمهای پررونق را بازسازی کرده است. این اقدامات همچنین چرخه آب را دوباره فعال کردهاند.»
استال توضیح میدهد که سه فرآیند اصلی، آب را بین قارههای زمین و جو جابهجا میکنند: تبخیر و تعرق آب را به بالا میبرند، در حالی که بارش آن را دوباره به زمین بازمیگرداند. تبخیر، آب را از سطوح و خاکها حذف میکند و تعرق، آبی را که گیاهان از خاک جذب کردهاند، خارج میکند. این دو فرآیند با هم «تبخیر و تعرق» نامیده میشوند و میزان آن با پوشش گیاهی، دسترسی به آب و مقدار انرژی خورشیدی که به زمین میرسد، تغییر میکند.
بزرگترین طرح کاشت درخت چین، دیوار سبز بزرگ در مناطق خشک و نیمهخشک شمال کشور است. این پروژه که از سال ۱۹۷۸ آغاز شد، با هدف کندکردن گسترش بیابانها اجرا شد. درطول پنج دهه گذشته، این طرح پوشش جنگلی چین را از حدود ۱۰ درصد در سال ۱۹۴۹ به بیش از ۲۵ درصد افزایش داده است.
از دیگر پروژههای بزرگ سبزسازی در چین میتوان به «برنامه تبدیل زمینهای کشاورزی به جنگل و مرتع» و برنامه حفاظت از جنگلهای طبیعی اشاره کرد که هر دو در سال ۱۹۹۹ آغاز شدند. برنامه نخست با ایجاد انگیزه برای کشاورزان، آنها را تشویق میکند تا زمینهای کشاورزی خود را به جنگل و مراتع تبدیل کنند، در حالی که برنامه حفاظت از جنگلهای طبیعی، بهرهبرداری چوبی در جنگلهای اولیه را ممنوع و بازسازی جنگلها را ترویج میکند.
بهطور کلی، طرحهای بازسازی اکوسیستم در چین مسئول ۲۵ درصد از افزایش خالص سطح برگ در جهان بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ هستند.
اما سرسبزسازی مجدد بهطور چشمگیری چرخه آب در چین را تغییر داده و هم تبخیر و تعرق و هم بارش را افزایش داده است. پژوهشگران برای بررسی این تأثیرات، از دادههای تبخیر و تعرق، بارش و تغییرات کاربری زمین از منابع مختلف استفاده کردند و همچنین یک مدل ردیابی رطوبت جوی را بهکار گرفتند.
نتایج نشان داد که میزان تبخیر و تعرق بیشتر از بارش افزایش یافته و بخشی از آب به جو منتقل شده است بااینحال، این الگو در سراسر چین یکسان نیست، زیرا بادها میتوانند آب را تا ۷۰۰۰ کیلومتر از منبعش جابهجا کنند، بنابراین تبخیر و تعرق در یک منطقه اغلب روی بارش در مناطق دیگر تاثیر دارد.
پژوهشگران دریافتند که گسترش جنگلها در منطقه موسمی شرقی چین و بازسازی مراتع در سایر مناطق کشور، تبخیر و تعرق را افزایش داده است، اما بارندگی فقط در منطقه فلات تبت افزایش یافته و در سایر مناطق دسترسی به آب کاهش یافته است. استال میگوید: «با وجود فعالتر شدن چرخه آب، در مقیاس محلی بیش از گذشته آب از دست میرود.»
این موضوع پیامدهای مهمی برای مدیریت آب دارد، زیرا منابع آب در چین از قبل بهطور نامتناسب توزیع شدهاند. طبق این مطالعه، شمال کشور تنها حدود ۲۰ درصد از منابع آب را در اختیار دارد، اما ۴۶ درصد جمعیت و ۶۰ درصد زمینهای قابل کشت را در خود جای داده است. دولت چین در تلاش است این مشکل را حل کند، اما به باور پژوهشگران، اگر تأثیر سرسبزسازی مجدد بر توزیع آب در نظر گرفته نشود، این اقدامات احتمالاً موفق نخواهند بود.
بازسازی اکوسیستمها و جنگلکاری در کشورهای دیگر نیز میتواند چرخه آب را تغییر دهد. استال میگوید هرگونه تغییری در پوشش زمین باید جداگانه ارزیابی شود تا مشخص شود برای منابع آب سودمند است یا خیر؛ زیرا نتیجه این تغییرات به این بستگی دارد که آب تبخیرشده در چه مناطقی و تا چه اندازه دوباره بهصورت بارش بازگردد.
پژوهش در ژورنال Earth’s Future منتشر شده است.
منبع: زومیت
