نقش رستم در شمال مرودشت و در فاصلهی شش کیلومتری تختجمشید قرار دارد؛ محوطهای که لایههایی از تاریخ ایران، از دوره ایلام تا دوران اسلامی را در خود جای داده است. طی سالهای اخیر، برداشت بیرویه آبهای زیرزمینی برای کشاورزی موجب فرونشست زمین و ایجاد ترکهایی تا پهنای ۵۰ سانتیمتر در این محوطه شده؛ ترکهایی که در زمان بارندگی، مسیر نفوذ آب به دل سازههای تاریخی را باز میکنند. بهگفته مصطفی رخشندهخو، سرپرست کارگاه حفاظت نقش رستم، فعالیتهای مرمتی از سال ۱۳۹۶ بهطور رسمی آغاز شده است؛ دورهای که توجهها از تختجمشید فراتر رفت و تیمهای متخصص حفاظت، باستانشناسی و مرمت در محوطه مستقر شدند. از مهمترین اقدامات انجامشده میتوان به مانیتورینگ مستمر، اسکن لیزری، مدلسازی سهبعدی و مرمت اولویتدار آسیبها اشاره کرد. آرامگاه خشایارشا به دلیل قرارگیری روی یک گسل، در اولویت کاری قرار گرفت و بخشهایی از آن با استفاده از مواد سازگار و تکنیکهای روز مستحکم شد. مرمت نقشهای ساسانی از جمله هرمز دوم، بهرام دوم و شاپور اول نیز در دستور کار قرار گرفت. آرامگاه خشایارشا با وسعتی حدود ۳۶ مترمربع و سه اتاق مقبره، کمی بزرگتر از قبور آرامگاه داریوش است. سقف طاقی اتاقکها و دالان ورودی گنبدیشکل آن از ویژگیهای خاص این آرامگاه محسوب میشود. طبق نوشتهای با کد MLi ۱۸۳۴، نخستین ورود ثبتشده به این آرامگاه در سال ۱۲۲۲ هجری شمسی و توسط کیخسرو ابن کاووس پارسی انجام شده است.
