پس از حادثهٔ شدید در سکوی پرتاب سایوز، روسیه با بحران مأموریت فضایی روبه‌رو شد

 

 

 

به گزارش انتخاب و به نقل از  sciencealert؛ کمی پس از پرتاب مأموریت Soyuz-MS28 در ساعت 09:27:57 به وقت UTC (۴:۲۷:۵۷ صبح به وقت شرق آمریکا)، تصاویری که توسط پهپاد ثبت شد نشان داد که کابین متحرک نگه‌داری 8U216 واژگون شده و در شیار آتش (flame trench) زیر سکوی پرتاب افتاده است.

 

با وجود این حادثه، پرتاب موفقیت‌آمیز بود و خدمهٔ آن — سرگئی کود-سورچکوف و سرگئی میکایف از روسیه و کریستوفر ویلیامز از ناسا — چند ساعت بعد سالم به ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) رسیدند.

 

مرتبط: پیشرفت تاریخی؛ بلو اوریجین برای نخستین بار بوستر را در پرتاب مریخ فرود آورد

 

با این حال، فرو ریختن این کابین نگه‌داری به این معناست که تنها سکوی پرتاب روسیه که قادر به ارسال مأموریت‌ها به ISS بود، از کار افتاده است.

 

هرچند روسیه سکوهای پرتاب دیگری دارد — مانند پایگاه فضایی پلستسک در شمال، فوستوشنی در شرق دور، یا سکوی گگارین در بایکونور — اما هیچ‌یک یا توان دسترسی به ISS را ندارند، یا قادر به پرتاب مأموریت‌های سرنشین‌دار نیستند، یا اصلاً عملیاتی نیستند.

 

در نتیجه، روسیه تا اطلاع ثانوی قادر به پرتاب خدمه یا محموله به ISS با فضاپیماهای سایوز و پروگرس نیست.

 

بیانیهٔ روسکوسموس

 

پهپادها تصاویر واضحی از خرابی برجک خدماتی پیش و پس از پرتاب ثبت کردند.

رویسکوسموس در پیامی در تلگرام ضمن تأیید حادثه، بر موفقیت مأموریت تأکید کرد:

 

«موشک فضایی بدون مشکل پرتاب شد. فضاپیما با موفقیت به ایستگاه فضایی بین‌المللی متصل شد. خدمه سالم و در وضعیت خوب هستند. سکوی پرتاب همانند هر پرتاب دیگری مورد بازرسی قرار گرفت.

 

در این بازرسی‌ها، آسیب‌هایی در برخی بخش‌های سکو شناسایی شد. آسیب پس از پرتاب ممکن است رخ دهد و چنین بررسی‌هایی در سراسر جهان الزامی است. وضعیت سکوی پرتاب اکنون تحت ارزیابی است. تمامی قطعات لازم برای تعمیر موجود است و آسیب‌ها به‌زودی برطرف خواهند شد.»

 

کابین 8U216 چه بود و چگونه نابود شد؟

 

کابین 8U216 یک سازهٔ فلزی متحرک به وزن بیش از ۱۳۰ تُن است که در زمان آماده‌سازی پرتاب زیر سکو قرار می‌گیرد. وظایف آن شامل:

• بازرسی موتور

• برداشتن پوشش‌های محافظ

• نصب «چاشنی‌ها» (ابزارهای پیروتکنیکی)

 

این سازه در دههٔ ۱۹۶۰ ساخته شده و نسخه‌های مشابه آن هنوز در روسیه تولید می‌شود.

طبق گزارش تیم پرتاب، همه‌چیز پیش از پرتاب طبیعی و بدون مشکل بوده و کابین پس از اتمام کار به محل خود بازگردانده شده است.

 

اما بازرسی‌های پس از پرتاب نشان داد:

• اختلاف فشار میان فضای زیر سکو و محفظهٔ محل استقرار کابین

• باعث کشیده شدن کابین از جای خود و سپس پرتاب شدن آن به شیار آتش شده است — سقوطی حدود ۲۰ متری.

 

همچنین ممکن است کابین به‌درستی در جای خود قفل نشده بوده یا قفل‌ها عمل نکرده‌اند.

 

برخی کارشناسان می‌گویند شدت آسیب به حدی است که کابین قابل تعمیر نیست و باید یا جایگزین شود یا از نو ساخته شود.

 

به گفتهٔ منابع روسی، قطعات لازم در کشور موجود است. حتی احتمال دارد کابین مشابه در سایت ۴۳ پایگاه پلستسک باز شده و به بایکونور منتقل شود.

 

سکو چه زمانی دوباره عملیاتی می‌شود؟

 

هیچ توافقی وجود ندارد، اما برآوردها بین:

• چند ماه

تا

• سه سال

 

متغیر است.

 

تفاوت این زمان‌بندی به دو عامل بستگی دارد:

1. اینکه کابین حتماً باید تعویض شود یا خیر

2. اینکه آیا بخش‌های دیگری از سکو آسیب دیده‌اند و باید تعمیر/تعویض شوند یا نه

 

فقط بررسی مورد دوم چند ماه زمان می‌برد.

پس از بازسازی کابین، روسکوسموس مجبور است حداقل یک پرتاب بدون سرنشین انجام دهد تا ایمنی آن تأیید شود.

 

این اتفاق باعث تأخیر در مأموریت‌های برنامه‌ریزی شده شده است، از جمله:

• پروگرس MS-33 (۲۱ دسامبر ۲۰۲۵)

• سایوز MS-29 (۱۴ ژوئیه ۲۰۲۶)

 

چرا پرتاب‌ها را به پایگاه دیگری منتقل نمی‌کنند؟

 

به دلیل محدودیت‌ها:

• پلستسک: قادر به رسیدن به مدار ISS نیست

• فوستوشنی: نیازمند تغییرات گسترده برای پرتاب پروگرس

• کوروی فرانسه: پس از خروج روسیه، دیگر قابل استفاده نیست

 

در نتیجه، روسیه چاره‌ای ندارد جز اینکه سکو را تعمیر کرده و کابین را کاملاً جایگزین کند.

 

پس‌زمینه و پیامدهای سیاسی

 

بایکونور سابقهٔ حوادث شدید دارد.

بدترین آن فاجعه ندلین در سال ۱۹۶۰ بود که طی آن:

• موتور مرحلهٔ دوم یک موشک ICBM به‌طور تصادفی روشن شد

• موشک منفجر شد

• دست‌کم ۵۴ نفر کشته شدند

(این آمار تا دهه‌ها محرمانه بود)

 

اما حادثهٔ اخیر در زمانی رخ داده که روسکوسموس بیش از هر زمان دیگری آسیب‌پذیر است.

 

از زمان حملهٔ روسیه به اوکراین در ۲۰۲۲، تحریم‌های بین‌المللی به‌شدت این سازمان را تحت تأثیر قرار داده است:

• از دست دادن قراردادهای تجاری

• لغو پروژه‌های مشترک علمی

• خروج شرکای خارجی از مأموریت‌های مشترک

 

از جمله:

• ExoMars 2020 (با آژانس فضایی اروپا)

• Venera-D (با ناسا)

• پرتاب‌های گالیله، یوکلید، و EarthCARE

 

این مأموریت‌ها قرار بود با سایوز پرتاب شوند، اما اکنون به شرکت‌های دیگر سپرده شده‌اند.