اسکلت کنجکاویبرانگیز فردی از دوران روم در بریتانیا که به «زن بیچیهد» شهرت یافته، آنگونه که سالها تصور میکردیم نیست.
بهگزارش انتخاب و به نقل از sciencealert؛ اکنون روشن شده است که این زن مرموز، برخلاف گمانهزنی برخی دانشمندان بر پایهی ویژگیهای ظاهریاش، «نخستین بریتانیایی سیاهپوست» نبوده است.
تحلیل تازهای از دیاِناِی دوهزارسالهی او ــ به سرپرستی پژوهشگران موزهی تاریخ طبیعی لندن (NHM) ــ نشان میدهد که او پوستی روشنتر داشته و در واقع بومی خودِ بریتانیا بوده است.
ویلیام مارش، باستانژنتیکدان موزهی تاریخ طبیعی، میگوید:
«با استفاده از پیشرفتهترین روشهای تحلیل دیاِناِی و ژنومهایی که بهتازگی منتشر شدهاند، توانستیم تبار زن بیچیهد را با دقتی بسیار بیشتر از گذشته تعیین کنیم.»
او میافزاید:
«نتایج ما نشان میدهد که تبار ژنتیکی او بیشترین شباهت را به افراد محلیِ بریتانیا در دوران اشغال روم دارد.»
معمایی که بیش از یک دهه ادامه داشت
بقایای زن بیچیهد بیش از ده سال است که محل بحث و جدل بودهاند.
این اسکلت نخستینبار در میانهی قرن بیستم در جنوبشرقی انگلستان پیدا شد و سپس در سال ۲۰۱۲ دوباره کشف شد؛ آن هم در جعبهای که برچسبی با نام او داشت. روی برچسب نوشته شده بود:
«Beachy Head (1959)»؛ اشارهای به نوار ساحلی بیچیهد در ساسکس شرقی، جایی که گمان میرود بقایا در آنجا پیدا شده باشند.
تاریخگذاری رادیوکربنی نشان داد که این زن بین سالهای ۱۲۹ تا ۳۱۱ میلادی و در دوران سلطهی امپراتوری روم بر بریتانیا جان باخته است. با این حال، شکل جمجمهی او باعث شد برخی دانشمندان تصور کنند که ریشههای او از سرزمینهای دوردست میآید.
در سال ۲۰۱۷، یک بررسی اولیهی دیاِناِی نشان داد که زن بیچیهد ــ برخلاف فرض اولیهی پژوهشگران ــ اهل آفریقا نبوده، بلکه احتمالاً به شرق مدیترانه تعلق داشته است.
اکنون مشخص شده که آن نتیجه هم احتمالاً نادرست بوده است.
ژنها چه میگویند؟
بر اساس دیاِناِی با کیفیت بالاتری که اخیراً از اسکلت او استخراج شده، این زن «قرابت ژنتیکی قوی با افراد ساکن بریتانیای روستایی در دوران روم و همچنین بریتانیاییهای امروزی» داشته است؛ نتیجهای که مارش و همکارانش در مقالهی منتشرشدهی خود گزارش کردهاند.
هیچ نشانهای از تبار آفریقاییِ نزدیک در ژنهای او دیده نمیشود. بر پایهی دادههای ژنتیکی، او احتمالاً چشمانی آبی، پوستی با طیفی میان روشن تا تیره، و موهایی روشن داشته است.
دانشمندان میگویند معمای زن بیچیهد «بحثهای مهمی دربارهی تنوع انسانی و شیوهی بازنمایی افرادِ گذشته» برانگیخته است.
گروه پژوهشی مینویسد:
«کشفِ آنچه بهعنوان ‘نخستین بریتانیایی سیاهپوستِ شناختهشده’ معرفی شد، بهسرعت در رسانهها، کتابهای غیرداستانی، منابع آموزشی و حتی مقالات دانشگاهی بازتاب یافت.»
اما این نتیجهگیری بر پایهی روشی نقصدار و غیرقابلاعتماد شکل گرفته بود.
در انسانشناسی سنتی، ویژگیهای فیزیکی جمجمه برای تعیین نژاد و قومیت بهکار میرفت. با این حال، به گفتهی مارش و همکارانش، این رویکرد «تصوراتی کهنه دربارهی واقعیت زیستی نژاد را بازتولید میکند» و «ماهیت پیوسته و تدریجی تنوع انسانی» را نادیده میگیرد.
پروندهی زن بیچیهد بهخوبی نشان میدهد که قضاوت صرفاً بر اساس ظاهر تا چه اندازه میتواند گمراهکننده باشد و چرا ژنتیک، منبعی بسیار غنیتر و قابلاعتمادتر برای شناخت گذشتهی انسانهاست.
سلینا بریس، انسانشناس موزهی تاریخ طبیعی، در پایان میگوید:
«دانش و درک علمی ما همواره در حال تحول است و وظیفهی ما بهعنوان دانشمند این است که مدام در پی پاسخهای دقیقتر باشیم.»
او میافزاید:
«به لطف پیشرفتهای فناورانهای که طی دههی گذشته و از زمان مطرح شدن زن بیچیهد رخ داده، خوشحالیم که اکنون میتوانیم این دادههای جامع و تازه را ارائه کنیم و تصویر روشنتری از این فرد و زندگیاش به اشتراک بگذاریم.»تیتر بهتر بگو احمق
