سرفه یکی از مشکلات رایج زمستان است و عوامل مختلفی میتوانند باعث آن شوند. بسیاری افراد برای درمان سرفههای ساده به درمانهای خانگی متوسل میشوند، در حالی که برخی دیگر ترجیح میدهند از داروها و شربتها استفاده کنند. اما واقعاً کدام روش مؤثرتر است؟ در ادامه پاسخ کارشناسان را میخوانید.
بهگزارش انتخاب و به نقل از انلی مای هلث؛ دکتر توشار تایال، فوق تخصص داخلی، میگوید: «اثربخشی درمان بستگی به علت سرفه دارد. بیشتر سرفههای حاد در هند ناشی از عفونتهای ویروسی، آلودگی هوا یا حساسیتهای فصلی هستند که در این موارد درمانهای خانگی مانند مایعات گرم، عسل و بخور میتوانند بسیار مؤثر باشند. مطالعات علمی نشان میدهند که عسل میتواند دفعات سرفه، بهویژه شبها، را کاهش دهد و اثر آن مشابه برخی شربتهای سرفه است.»
وی ادامه میدهد: «داروها زمانی مفیدترند که سرفه ناشی از آسم، عفونت باکتریایی، ریفلاکس اسید یا بیماریهای مزمن ریه باشد. شربتهای بدون نسخه بیشتر علائم را تسکین میدهند و علت اصلی را درمان نمیکنند. آنتیبیوتیکها به ندرت لازم هستند و تنها باید طبق نسخه پزشک مصرف شوند. به طور خلاصه، سرفههای خفیف به مراقبت خانگی پاسخ خوبی میدهند، اما سرفههای پایدار یا شدید نیاز به درمان پزشکی دارند.»
دکتر راهول ماتور نیز توضیح میدهد که درمانهای خانگی برای سرفههای ساده ویروسی (مانند تحریک گلو، تب خفیف، آبریزش بینی) بهترین کارایی را دارند، زیرا باعث آرامش و بهبود سریع میشوند. اما داروها برای شرایط خاص مانند:
• آلرژی یا ترشحات پشت بینی → آنتیهیستامین + اسپری/شستشوی بینی
• آسم یا خسخس سینه → استفاده از اسپریهای استنشاقی
• ریفلاکس معده یا GERD → کنترل اسید معده + تغییر سبک زندگی
• ذاتالریه، سل یا سرفههای شدید (مانند سرفه سینهای)
بسیار مؤثرتر هستند.
آیا سرفه بدون دارو هم بهبود مییابد؟
دکتر تایال میگوید: «بله، بیشتر سرفهها خودبهخود طی ۱–۲ هفته بهبود مییابند، بهخصوص سرفههای ویروسی یا تحریک خفیف گلو. استراحت کافی، نوشیدن مایعات، مصرف مایعات گرم و دوری از محرکهایی مانند دود و آلودگی به بهبود سریعتر کمک میکنند.»
وی هشدار میدهد: «اگر سرفه بیش از ۳ هفته ادامه داشت، نیاز به ارزیابی پزشکی دارد، زیرا ممکن است ناشی از آسم، سل یا ریفلاکس اسید باشد.»
دکتر ماتور هم اضافه میکند: «سرفههای ویروسی معمولاً در ۷–۱۴ روز فروکش میکنند، اما سرفه خشک ممکن است ۲–۳ هفته طول بکشد. مراقبت حمایتی اغلب کافی است، مگر اینکه علائم خطرناک وجود داشته باشد.»
آیا عسل برای درمان سرفه در بارداری ایمن است؟
دکتر تایال میگوید: «عسل به طور کلی در دوران بارداری، در مقادیر معمول غذایی، ایمن است. عسل خواص ضد میکروبی و آرامبخشی دارد و میتواند تحریک گلو و سرفه را کاهش دهد. مصرف آن با آب گرم یا چای زنجبیل توصیه میشود و ایمنتر از بسیاری از شربتهای سرفه بدون نسخه است که ممکن است حاوی الکل یا داروهای آرامبخش باشند.»
وی اضافه میکند: «زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری باید با احتیاط عسل مصرف کنند و عسل خام را در صورت نگرانی درباره ایمنی غذا اجتناب کنند. همیشه در صورت سرفه پایدار یا همراه با تب یا تنگی نفس، با پزشک مشورت کنید.»
جایگزینهای طبیعی داروهای سرفه
دکتر تایال میگوید: «برخی جایگزینهای طبیعی با پشتوانه علمی شامل عسل، زنجبیل، گیاه تلسی (ریحان مقدس) و غرغره آب نمک گرم هستند. زنجبیل خاصیت ضد التهابی دارد و به شل شدن عضلات راه هوایی و کاهش سرفه کمک میکند. تلسی در طب آیورودا استفاده میشود و سیستم ایمنی را تقویت میکند. بخور بخار میتواند مخاط را شل کند و گرفتگی بینی را کاهش دهد. مصرف مایعات گرم به پاکسازی مخاط و آرامش گلو کمک میکند.»
دکتر ماتور نیز میگوید:
• عسل (بهترین شواهد علمی بین گزینههای خانگی)
• مایعات گرم (چای زنجبیل، چای تلسی، آب گرم)
• غرغره آب نمک (برای تحریک گلو)
• بخور/دستگاه رطوبتساز (برای خشکی هوا)
• اسپری یا شستشوی بینی با محلول نمکی (برای سرفه ناشی از ترشحات پشت بینی)
این روشها برای سرفههای ویروسی یا حساسیتی مفید هستند، اما جایگزین داروها در شرایط جدی مانند آسم یا ذاتالریه نیستند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
دکتر تایال میگوید: «اگر سرفه بیش از ۳ هفته ادامه داشت یا علائم خطرناک وجود داشت، باید به پزشک مراجعه کنید.» علائم هشدار شامل:
• تب بالا
• خون در خلط
• درد قفسه سینه
• تنگی نفس
• کاهش وزن بیدلیل
• تعریق شبانه
• خستگی مداوم (ممکن است نشانه سل باشد)
• خسخس یا سرفه شبانه (ممکن است آسم باشد)
• سرفه در افراد سیگاری یا سالمندان نیازمند بررسی سریع است
• کودکان با تنفس سریع یا تغذیه نامناسب باید فوراً دیده شوند
سخن پایانی
اثربخشی درمان سرفه به علت آن بستگی دارد. بیشتر سرفههای حاد در هند ناشی از عفونت ویروسی، آلودگی یا حساسیتهای فصلی هستند که درمانهای خانگی مانند مایعات گرم، عسل و بخور میتوانند مؤثر باشند. شربتهای بدون نسخه بیشتر تسکین علائم ایجاد میکنند و علت اصلی را درمان نمیکنند. آنتیبیوتیکها به ندرت لازم هستند و تنها طبق نسخه پزشک باید مصرف شوند.
