در اوج همهگیری کووید-۱۹—زمانی که بیمارستانها مملو از بیمار بودند، مدارس و ادارات تعطیل شدند و اقتصادها از حرکت ایستادند—بسیاری میپرسیدند جهان چه زمانی بهبود خواهد یافت. پنج سال بعد، دادهها نشان میدهد که عقبگرد سطح زندگی میتواند ماندگار باشد.
به گزارش «انتخاب»، اکونومیست نوشت: شاخص توسعه انسانی (HDI) که توسط سازمان ملل تهیه میشود، پیشرفت را در سه حوزه امید به زندگی، آموزش و درآمد دنبال میکند. این شاخص پس از تولید ناخالص داخلی (GDP) یکی از پرکاربردترین معیارهای توسعه است. امتیاز جهانی آن در سالهای ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ کاهش یافت—نخستین افتها از زمان آغاز این شاخص در سال ۱۹۹۰. این شاخص در سال ۲۰۲۲ تا حدی بهبود پیدا کرد. اما تازهترین گزارش که در ۶ مه منتشر شد نشان میدهد سرعت بهبود در سال ۲۰۲۳ کندترین میزان ثبتشده تاکنون بوده است.
کشورهای ثروتمند، جای تعجب ندارد، عملکرد بهتری دارند. به گفته آخیم اشتاینر از برنامه توسعه سازمان ملل متحد، ۹۷٪ از آنها بهطور کامل به سطح پیش از همهگیری بازگشتهاند یا حتی از آن فراتر رفتهاند. این موضوع در مورد کمتر از ۶۰٪ کشورهای فقیر صدق میکند.
پس از دو سال قرار داشتن در صدر، سوئیس (با اختلافی بسیار اندک) جای خود را به ایسلند داد. کشورهای نوردیک در اغلب رتبهبندیهایی که کیفیت زندگی را میسنجند، بالاترین جایگاهها را دارند. نوزادی که امروز در ایسلند متولد میشود، انتظار میرود بیش از ۸۲ سال عمر کند و بیش از ۱۸ سال تحصیل داشته باشد. میانگین درآمد سرانه نیز نزدیک به ۷۰ هزار دلار است.
امتیاز شاخص، ۱ = بیشترین توسعه / امید به زندگی هنگام تولد (سال) / سالهای مورد انتظار تحصیل / درآمد ناخالص ملی سرانه، دلار*
۱. ایسلند — ۰٫۹۷۲ | ۸۲٫۷ | ۱۸٫۹ | ۶۹٬۱۱۷،
۲=. نروژ — ۰٫۹۷۰ | ۸۳٫۳ | ۱۸٫۸ | ۱۱۲٬۷۱۰،
۲=. سوئیس — ۰٫۹۷۰ | ۸۴٫۰ | ۱۶٫۷ | ۸۱٬۹۴۹،
۴. دانمارک — ۰٫۹۶۲ | ۸۱٫۹ | ۱۸٫۷ | ۷۶٬۰۰۸،
۵=. آلمان — ۰٫۹۵۹ | ۸۱٫۴ | ۱۷٫۳ | ۶۴٬۰۵۳،
۵=. سوئد — ۰٫۹۵۹ | ۸۳٫۳ | ۱۹٫۰ | ۶۶٬۱۰۲،
۷. استرالیا — ۰٫۹۵۸ | ۸۳٫۹ | ۲۰٫۷ | ۵۸٬۲۷۷،
۸=. هنگکنگ — ۰٫۹۵۵ | ۸۵٫۵ | ۱۶٫۹ | ۶۹٬۴۳۶،
۸=. هلند — ۰٫۹۵۵ | ۸۲٫۲ | ۱۸٫۶ | ۶۸٬۳۴۴،
۱۰. بلژیک — ۰٫۹۵۱ | ۸۲٫۱ | ۱۹٫۰ | ۶۳٬۵۸۲
این شاخص نابرابری درون کشورها را در نظر نمیگیرد (سازمان ملل شاخصهای جداگانهای برای آن منتشر میکند). سطح زندگی شهروندان ثروتمند و فقیر در یک کشور میتواند بسیار متفاوت باشد. آمریکاییهای ثروتمند معمولاً عمر بسیار طولانیتری نسبت به فقرا دارند. اما پول همهچیز نیست. مطالعهای به رهبری پژوهشگران دانشگاه براون که در آوریل منتشر شد، نشان داد ثروتمندترین افراد آمریکا (که در شاخص توسعه انسانی رتبه ۱۷ را دارد) نرخ مرگی مشابه فقیرترین مردم شمال و غرب اروپا و نیز اغلب مردم اروپای شرقی دارند.
انتهای جدول عمدتاً در اختیار کشورهای آفریقای جنوب صحراست. امید به زندگی هنگام تولد در سودان جنوبی—کمرتبهترین کشور—کمتر از ۵۸ سال است، میانگین سالهای تحصیل کمتر از شش سال و درآمد ناخالص ملی سرانه تنها ۶۸۸ دلار است. پس از دههها کاهش شکاف، فاصله میان کشورهای بالای جدول و پایین آن برای چهار سال پیاپی افزایش یافته است. فقیرترین کشورهای جهان در شاخصهای دیگر نیز متوقف شدهاند. فقر شدید از سال ۲۰۱۵ بهسختی کاهش یافته است. شاخصهای سلامت عمومی از زمان کووید افت کردهاند؛ و از اواسط دهه ۲۰۱۰، نرخ رشد اقتصادی در اقتصادهای فقیر بهطور میانگین کندتر از کشورهای ثروتمند بوده است. کاهش بودجههای کمک خارجی توسط دولتهای آمریکا و اروپا اوضاع کشورهای فقیر را بدتر خواهد کرد. بر اساس HDI، کشورهای جهان عرب و آمریکای لاتین و کارائیب کندترین روند بهبود سطح زندگی پس از همهگیری را داشتهاند.
برای دههها چنین به نظر میرسید که جهان بهطور میانگین پیش از سال ۲۰۳۰ به سطوح بسیار بالای توسعه خواهد رسید. اگر روند کند کنونی ادامه یابد، ممکن است دستیابی به آن نقطه عطف چندین دهه بیشتر طول بکشد.
