نیویورکتایمز نوشت: تنها چند هفته پس از آنکه یک تهاجم برقآسای شورشیان در سال گذشته کنترل سوریه را به دست گرفت، یک تبعیدی سوری در مسکو تصمیم گرفت شبی را به صرف غذا در بلندترین آسمانخراش شهر بگذراند. رستوران «Sixty» که در طبقه ۶۲ قرار دارد، با منظرهای وسیع از شهر، مهمانداران شیک و کوکتلهای مفصل، بهطور منظم میزبان اعضای نخبگان سیاسی روسیه و چهرههای سرشناس خارجی است.
نمایی از رستوران Sixty در مسکو که خود را بهعنوان یکی از بلندترین رستورانهای اروپا معرفی میکند. این رستوران مکان شناختهشدهای برای دیکتاتور برکنار شده سوری، بشار اسد است.
به گزارش سرویس بینالملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده: ین شهروند سوری که به شرط ناشناس ماندن صحبت کرد، گفت وقتی گارسونها از او خواستند از گرفتن عکس خودداری کند، تعجب نکرد. اما آنچه او را شگفتزده کرد، هویت یکی از مهمانان ویژه همان شب بود: دیکتاتور برکنارشده کشورش، بشار اسد.
بیش از پنج دهه، نام خانواده اسد مترادف با استبداد خشن بوده است. اکنون اسدها در مسکو بهعنوان فراریان سیاسی زندگی میکنند. هم رئیسجمهور سابق و هم برادرش ماهر اسد، یکی از قدرتمندترین فرماندهان نظامی رژیم پیشین، اطلاعات اندکی درباره نحوه گذران زندگیشان در کشوری که در دوران قدرت از آنها حمایت کرد و پس از سقوط نیز پناهشان داد، بروز دادهاند.
اما بر اساس گفتههای شاهدان، دوستان خانوادگی و سرنخهای دیجیتالی برجا مانده در حسابهای دشوارِ ردیابیشده در شبکههای اجتماعی، خبرنگاران نیویورک تایمز توانستهاند گوشههایی از زندگیای سرشار از تجمل و مصونیت از مجازات را آشکار کنند.
این جزئیات در چارچوب تحقیقی از سوی نیویورک تایمز درباره محل اقامت ۵۵ نفر از عالیرتبهترین مقامهای رژیم سوریه به دست آمده است. افرادی که با تایمز گفتوگو کردند — از جمله دوستان خانواده، بستگان و مقامهای سابق — همگی به دلیل نگرانیهای امنیتی خواستار ناشناس ماندن شدند.
تبعید لوکس اسدها از همان لحظات نخست فرار به مسکو آغاز شد، از طریق جتهای خصوصی و کاروانهای خودرویی، طبق گفته یک خویشاوند، دو دوست خانواده و دو افسر سابق از لشکر چهارم که مَهِر اسد رهبری آن را بر عهده داشت. همه آنها با اعضای خانواده اسد ملاقات کرده، در کنارشان بوده یا با آنها صحبت کردهاند.
فرار لوکس از همان ابتدا
به گفته یک خویشاوند، دو دوست خانوادگی و دو افسر سابق لشکر چهارم (که ماهر اسد فرماندهی آن را بر عهده داشت)، تبعید لوکس خانواده اسد از همان لحظه نخست آغاز شد: پرواز با جتهای خصوصی و حرکت با کاروانهای خودرویی به سمت مسکو.
این افراد که همگی با اعضای خانواده اسد صحبت کرده، با آنها دیدار داشته یا مدتی در کنارشان اقامت کردهاند، گفتند خانواده اسد ابتدا تحت حفاظت شدید نهادهای امنیتی روسیه، در آپارتمانهای مجلل تحت مدیریت هتل فورسیزنز اقامت کردند؛ آپارتمانهایی که هزینه آنها میتواند به هفتهای تا ۱۳ هزار دلار برسد.
پس از آن، رئیسجمهور برکنارشده و خانوادهاش به یک پنتهاوس دوطبقه در برج فدراسیون نقل مکان کردند؛ همان آسمانخراشی که رستوران Sixty در آن قرار دارد. مدتی بعد، به گفته یک مقام سابق سوری که با خانواده در تماس است، یک آشنای دیگر و یک دیپلمات منطقهای که از سوی مقامهای روس در جریان قرار گرفته، بشار اسد به ویلایی در منطقه محصور و اعیانی روبلیوفکا در غرب مسکو منتقل شد.
این منطقه محل سکونت محبوب نخبگان روس است و یک مجموعه خرید موسوم به «دهکده لوکس» را در خود جای داده است. به گفته همان منابع، نیروهای امنیتی روسیه همچنان حفاظت از بشار اسد و نظارت بر رفتوآمدهای او را بر عهده دارند و به خانواده دستور دادهاند هیچ اظهارنظر عمومیای نکنند.
سکوت اجباری و زندگی زیر سایه امنیت
در ماه فوریه، مقامهای روسیه بهسرعت وارد عمل شدند؛ آن هم زمانی که حافظ اسد، پسر ۲۴ ساله بشار اسد، در شبکههای اجتماعی درباره فرار خانوادهاش نوشت و ویدیویی از قدم زدن خود در مسکو منتشر کرد. از آن زمان به بعد، او دیگر هیچ پستی منتشر نکرده است.
دو آشنای خانواده گفتند که ماهر اسد را چندین بار دیدهاند که با کلاه بیسبال پایین کشیدهشده روی چشمهایش، در یکی از آسمانخراشهای درخشان منطقه تجاری مسکو رفتوآمد داشته؛ جایی که گمان میرود محل سکونت او بوده است. یکی از دوستان خانوادگی گفت او در مجموعه ساختمانهای «کپیتال تاورز» زندگی میکرد.
تصویری تبلیغاتی از یک آپارتمان لوکس خصوصی در هتل فورسیزنز مسکو.
در ماه ژوئن، ویدیویی از ماهر اسد در شبکههای اجتماعی منتشر شد که او را در حال استراحت در قلیانسرای شیک «میاتا پلاتینیوم» در مرکز خرید و تفریحی آفیمال نشان میداد.
در دوران قدرت، ماهر اسد و نیروهای تحت فرمانش به شلیک به معترضان بیسلاح، اعمال محاصرههای «تسلیم یا گرسنگی» و اداره یک شبکه منطقهای قاچاق مواد مخدر متهم بودند؛ شبکهای که برآورد میشود میلیاردها دلار درآمد داشته است.
در ژوئن، او در ویدیویی در شبکههای اجتماعی در میاتا پلاتینوم هُکاه بار در مرکز خرید و سرگرمی آفیمال دیده شد.
اولین ویدیوی عمومی از مهار اسد پس از سقوط رژیم، او با لباس سبز در لژ هُکاه یک مرکز خرید لوکس مسکو دیده میشود.
در زمان قدرت، مَهِر و نیروهای تحت فرمانش متهم بودند به تیراندازی به معترضان غیرمسلح، اعمال محاصره «تسلیم یا گرسنگی» و اداره یک عملیات قاچاق مواد مخدر منطقهای که میلیاردها دلار درآمد برای آنها داشت.
با توجه به فعالیتهای دختران اسد، خانواده هنوز ثروت قابل توجهی دارند. در نوامبر، دیکتاتور برکنارشده دوستان و مقامات روسی را به ویلایی در حومه دعوت کرد تا جشن تولد ۲۲ سالگی دخترش زین را برگزار کند، طبق گفته یک خویشاوند، یک افسر سابق رژیم و یک دوست خانوادگی که فرزندانشان یا دوستان نزدیک در این جشن حضور داشتند.
دخترعموی زین و دختر مَهِر، شام اسد، نیز تولد ۲۲ سالگی خود را با یک جشن دو روزه در رستورانی فرانسوی با کاشیهای طلایی به نام بگاتل در دبی و سپس در یک قایق خصوصی جشن گرفت.
این عکس از جشن تولد شام اسد در دبی، نمایانگر تجمل زندگی تبعیدی اسدها پس از ترک سوریه در شرایط اقتصادی نابسامان است.
یک پست از جشن تولد شام، بادکنکهای طلایی شکل ۲۲ و هدایایی از برندهای لوکسی مانند هرمس، شنل و دیور را نشان میدهد. روز بعد جشن در قایقی به نام استلت یات با دیجی و نورهای چشمکزن ادامه یافت. این قایق مجهز به دستگاه دودزا، چندین بار و جکوزی است و اجاره آن چند هزار دلار برای چند ساعت، بهعلاوه هزینه دیجی و کارکنان دارد.
فعالیتهای دختران خانواده اسد نشان میدهد که این خانواده بخش قابل توجهی از ثروت خود را حفظ کرده است. در ماه نوامبر، دیکتاتور برکنارشده دوستان و مقامهای روس را به ویلایی در حومه مسکو دعوت کرد تا بیستودومین سالگرد تولد دخترش زین را با جشنی مجلل برگزار کند.
همچنین، شام اسد، دختر ماهر اسد و دخترعموی زین، تولد ۲۲ سالگی خود را با جشنی دو شبه در اواسط سپتامبر برگزار کرد: ابتدا در رستوران فرانسوی طلاییرنگ «باگاتل» در دبی و سپس بر روی یک قایق تفریحی خصوصی.
حسابهای کاربری این دو زن در شبکههای اجتماعی خصوصی است و نامهای کاربریشان بهوضوح هویت آنها را نشان نمیدهد. با این حال، نیویورک تایمز با کمک بستگان و دوستان خانوادگی، این حسابها را شناسایی و اصالت آنها را تأیید کرده و تصاویر و ویدیوهای منتشرشده توسط دوستان آنها را بررسی کرده است.
در یکی از پستهای مربوط به تولد شام اسد، بادکنکهای طلایی به شکل عدد ۲۲ در کنار هدایایی از برندهای لوکسی چون هرمس، شنل و دیور دیده میشود. پست دیگری، جمعیتی شادمان را در میان شرارههای شامپاین نشان میدهد. در تصویری دیگر، خود شام اسد در حال تکان دادن بطری کریستال در میان جمعیتی هلهلهکنان دیده میشود.
جشن روز بعد بر روی قایقی با نام «Stealth Yacht» ادامه یافت؛ قایقی مجهز به دستگاه دود، چندین بار، جکوزی و دیجی، که اجاره آن برای چند ساعت چند هزار دلار هزینه دارد و هزینههای جانبی آن نیز به هزاران دلار دیگر میرسد.
چند هفته پس از سقوط رژیم، زین اسد به تحصیل خود در شعبه ابوظبی دانشگاه سوربن فرانسه بازگشت، طبق گفته دوستان خانوادگی و یک همکلاسی. او با همراهی محافظان بزرگ و تنومند به دانشگاه میرفت. همه دانشجویان سوری از بازگشت او استقبال نکردند.
اقامت در امارات و حاشیههای دانشگاهی
هر دو دختر مدتی را در امارات متحده عربی زندگی و در همانجا به خوشگذرانی پرداختهاند. به گفته دو دوست خانوادگی و دو افسر سابق که همچنان با ماهر اسد یا اطرافیانش در تماساند، توافقی ویژه با مقامهای اماراتی صورت گرفته که به فرزندان خانواده اسد اجازه اقامت در این کشور را میدهد. مقامهای امارات به پرسشهای نیویورک تایمز پاسخ ندادند.
چند هفته پس از سقوط رژیم، زین اسد به تحصیلات خود در شعبه ابوظبی دانشگاه سوربن بازگشت. به گفته یک همکلاسی، او با محافظان شخصی بزرگجثه در محوطه دانشگاه همراهی میشد. همه دانشجویان از بازگشت او استقبال نکردند؛ در یک گروه گفتوگوی دانشجویی، یکی از دانشجویان به او نوشت که «اینجا خوشآمده نیستی».
به گفته دو نفر که آن گفتوگو را دیده بودند، کمی بعد کل گروه بسته شد و آن دانشجو دیگر در دانشگاه دیده نشد. یکی از بستگان او گفت که این دانشجو توسط مقامهای اماراتی بازجویی شده و سپس دانشگاه را ترک کرده است. دانشگاه سوربن ابوظبی اعلام کرد اخراج این دانشجو «صرفاً به دلایل آموزشی» بوده و ربطی به آن درگیری نداشته است.
رفتار متفاوت با وفاداران سابق
در تبعید، بشار اسد و برادرش رویکردهای متفاوتی نسبت به افرادی که زمانی به آنها خدمت میکردند داشتهاند. به گفته دو فرمانده سابق و یک دوست خانوادگی، ماهر اسد نسبت به نزدیکترین افسرانش سخاوتمندتر بوده و برای کمک به یافتن مسکن یا راهاندازی کسبوکارهای کوچک به آنها پول میفرستد.
اما دستیار شخصی بشار اسد — کسی که وظایفی چون حمل کیفها و باز کردن درها را بر عهده داشت — به گفته دوستانش، پس از فرار در مسکو رها شد. او چنان ناگهانی مجبور به همراهی اسد در پرواز دسامبر ۲۰۲۴ شد که حتی نتوانست گذرنامه یا پول و لباس کافی همراه بردارد.
صبح روز بعد، کارکنان هتل صورتحسابی سرسامآور به آنها دادند. دستیاران وحشتزده بارها تلاش کردند با بشار اسد تماس بگیرند، اما او هرگز پاسخ نداد. در نهایت، مقامهای روس آنها را به یک پایگاه نظامی قدیمی منتقل کردند. این دستیار بیپول سرانجام به سوریه بازگشت و اکنون در روستایی کوهستانی، به دور از چشمها زندگی میکند.
یکی از همکاران سابق او گفت:«بشار زندگیاش را کامل و بیدغدغه ادامه میدهد، انگار هیچ اتفاقی نیفتاده. وقتی اینجا بود ما را تحقیر کرد و وقتی رفت، رهایمان کرد.»
