در بسیاری از سازمانها، بخش قابلتوجهی از زمان مدیران و کارکنان صرف کارهایی میشود که نه ارزشافزوده بالایی دارند و نه نیازمند تصمیمگیری انسانی هستند. گردش فرمها، پیگیریهای دستی، هماهنگی بین واحدها، دوبارهکاریها و وابستگی شدید فرآیندها به افراد، همگی باعث میشوند سرعت تصمیمگیری کاهش پیدا کند و کیفیت خروجی سازمان تحت تأثیر قرار بگیرد.
در چنین شرایطی، چالش اصلی فقط «کمبود نیرو» یا «افزایش حجم کار» نیست؛ مسئله، نبود یک سازوکار منسجم برای مدیریت و خودکارسازی فرآیندهاست. اینجاست که نگاه مدیران به سمت راهکارهای نوین مدیریت فرآیند تغییر میکند و نرمافزارهای BPMS بهعنوان یک پاسخ جدی مطرح میشوند.
BPMS یا Business Process Management System، سیستمی است که به سازمانها کمک میکند فرآیندهای کاری خود را طراحی، اجرا، پایش و بهبود دهند؛ آن هم نه بهصورت پراکنده و فردمحور، بلکه در قالب یک چارچوب شفاف، قابلاندازهگیری و قابلکنترل.
برخلاف ابزارهای جزیرهای یا نرمافزارهایی که فقط بخشی از کار را پوشش میدهند، BPMS نگاه فرآیندی به سازمان دارد. یعنی بهجای تمرکز بر افراد یا واحدها، بر جریان واقعی کار تمرکز میکند؛ از نقطه شروع تا خروجی نهایی.
برای مدیران و تصمیمگیران، اهمیت BPMS از چند جهت قابلتوجه است:
از دیگر مزایای BPMS میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
یکی از مهمترین مزایای BPMS حرفهای برای خودکارسازی کسبوکار، امکان اتوماسیون فرآیندهای تکرارشونده است. فرآیندهایی مانند درخواستها، تأییدها، ارجاعها و پیگیریها که معمولاً زمانبر و مستعد خطا هستند، میتوانند بهصورت کامل خودکار شوند.
بهعنوان مثال:
نتیجه این خودکارسازی، افزایش سرعت انجام کارها، کاهش تأخیر و آزاد شدن زمان منابع انسانی برای فعالیتهای مهمتر است.
در فرآیندهای دستی، خطا اجتنابناپذیر است؛ از ثبت اشتباه اطلاعات گرفته تا فراموشی یک مرحله مهم. BPMS با تعریف دقیق مراحل، قوانین و مسئولیتها، احتمال بروز این خطاها را به حداقل میرساند.
از نگاه مدیریتی، این موضوع فقط به «کاهش اشتباه» محدود نمیشود. وقتی دادهها دقیقتر و فرآیندها استانداردتر اجرا شوند، تصمیمهایی که بر اساس این دادهها گرفته میشوند نیز واقعبینانهتر و قابل اتکاتر خواهند بود.
یکی از دغدغههای همیشگی مدیران، نداشتن تصویر دقیق از وضعیت واقعی فرآیندهاست. بسیاری از گزارشها یا دیر آماده میشوند یا تصویر کاملی ارائه نمیدهند.
BPMS این وضعیت را تغییر میدهد. با ابزارهای گزارشگیری و مانیتورینگ:
این شفافیت، پایهای برای مدیریت مبتنی بر داده و نه حدس و گمان است.
در دنیای امروز که مدلهای کاری ترکیبی و دورکاری رایج شدهاند، دسترسی به فرآیندها نباید محدود به یک مکان یا سیستم خاص باشد. BPMSهای حرفهای این امکان را فراهم میکنند که کاربران، بسته به سطح دسترسی، از هر مکان بتوانند وظایف خود را انجام دهند.
برای مدیران، این یعنی:
یکی از تصورات اشتباه درباره BPMS، پیچیده بودن پیادهسازی و توسعه آن است. در حالی که BPMSهای حرفهای، محیطهای توسعه یکپارچهای دارند که امکان طراحی و تغییر فرآیندها را بدون نیاز به کدنویسی سنگین فراهم میکند.
این ویژگی باعث میشود:
همه راهکارهای BPMS یکسان نیستند. تفاوت اصلی در میزان انطباق با نیازهای واقعی سازمان، پایداری، قابلیت توسعه و پشتیبانی بلندمدت است. سازمانهایی که نگاه بلندمدت دارند، BPMS را نه بهعنوان یک نرمافزار، بلکه بهعنوان زیرساخت مدیریت فرآیند انتخاب میکنند.
در بازار ایران، برخی راهکارهای بومی توانستهاند با درک بهتر نیازهای سازمانها، گزینههای قابل اتکایی ارائه دهند. بهعنوان نمونه، نرمافزار استاندارد BPMS آیکن بهعنوان یکی از این راهکارها، مجموعهای از قابلیتهای مدیریتی و فرآیندی را در اختیار سازمانها قرار میدهد؛ بدون اینکه سازمان را درگیر پیچیدگیهای غیرضروری کند. اشاره به چنین راهکارهایی معمولاً زمانی مطرح میشود که سازمانها در مرحله بررسی و مقایسه گزینهها برای خرید BPMS قرار میگیرند.
BPMS حرفهای برای خودکارسازی کسبوکار، صرفاً یک ابزار فناوری اطلاعات نیست؛ بلکه رویکردی مدیریتی برای افزایش بهرهوری، شفافیت و چابکی سازمان است. سازمانهایی که زودتر به این نگاه فرآیندی مجهز میشوند، نهتنها در اجرای عملیات روزمره موفقترند، بلکه آمادگی بیشتری برای مواجهه با تغییرات آینده دارند.
در نهایت، آنچه BPMS به سازمان میدهد، فقط سرعت بیشتر نیست؛ بلکه کنترل، بینش و امکان بهبود مستمر است. سه مؤلفهای که برای بقا و رشد هر کسبوکار ضروریاند.
