گروه 1+5 مذاکرات خود را با ایران در آلماتی، پاتیخت قزاقستان به پایان رساند. سعید جلیلی، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران این مذاکرات را گامی مثبت ارزیابی کرد. اما دیپلمات های غربی در این زمینه با محافظه کاری بیشتری اظهارا نظر کردند. برداشت شما از این مذاکرات چیست؟
به گمان من نشست آلماتی نتیجه ای را داشت که در انتظار آن بودیم، یعنی تبادل پیشنهاد ها و ایده ها. هیچ کس از این مذاکرات انتظار یک توافق نداشت. از آخرین دور مذاکرات حدود 8 ماه می گذشت و این در حالی است که یک دهه است که ما در مورد مساله هسته ای ایران مذاکره می کنیم. بنابر این کارشناسان درک می کنند که پیشرفت تنها در صورت انجا مذاکرات جدی حاصل می شود و من از اینکه دو طرف توانسته اند برای نشست کارشناسی در 18 مارس و مذاکراتی در سطح عالی در 5 و 6 آوریل توافق کنند، خرسند هستم. ایرانیان برداشت مثبتی از مذاکره داشتند و گروه 1+5 نیز آن را موثر توصیف کرد. من هم معتقدم که این مذاکرات تنها موثر بودند چرا که نتیجه ملموسی به همراه نداشتند. این روند در صورتی با موفقیت همراه خواهد بود که ایران موافقت کند به طور جدی به تعهدات هسته ای خود عمل کرده و از باشگاه هسته ای دو بماند.
تهران تاکید دارد که به دنبال سلاح هسته ای نیست، پس چرا با پیشنهاد های غرب مخالفت می کند. پیشنهادهایی که از تهران می خواهد سطح غنی سازی اورانیوم را محدود کند؟
این پرسش خوبی است. آنچه که ما با آن روبرو هستیم ، موقعیتی است که در آن ایرانیان نمی خواهند در نخستین طرفی باشند که امتیاز ارائه می دهند. آنها می خواهند پیش از مصالحه لغو تحریم ها را مشاهده کنند و این در حالی است که غرب هم نمی خواهد پیش از برداشتن گام های اعتمادساز از سوی تهران، تحریم ها را لغو کند. بنابراین آنچه که دو طرف به آن نیاز دارند یک رویکرد تدریجی و گام به گام است که می تواند به هر طرف موقعیتی را ارایه کند که گامی رو به جلو بردارد.
در ماه های آینده دو تاریخ مهم وجود دارد. یکی مذاکرات 5 و 6 آوریل در آلماتی که بلافاصله پس از تعطیلات نوروز برگزار می شود و دیگری انتخابات ریاست جمهوری ایران که برای 14 ژوئن برنامه ریزی شده است، این تاریخ ها چه تاثیری بر مذاکرات دارند؟
این مهم است که ایرانیان با نشستی دیگر موافقت کرده اند آن هم با توچه به اینکه در آستانه انتخابات دچار پیچیدگی شرایط سیاست داخلی می شوند. اما در مورد چرایی برگزاری مذاکرات بلافاصله پس از تعطیلات نوروز و با توجه به پیش رو بودن انتخابات ، چندان ایده مطمئنی ندارم. آنچه که مهم است ادامه روند مذاکرات است و اینکه نباید 8 ماه دیگر برای برگزاری یک نشست منتظر بمانیم.
گروه 1+5 علاقمند است که مذاکرات چگونه پیش برود؟
هدف گروه 1+5 این است که فعالیت های حساس هسته ای شامل غنی سازی 20 درصدی را در ایران محدود کند. آنها تعلیق عنی سازی را به عنوان نخستین گام در جهت یک توافق جامع ارزیابی می کنند که می تواند سطح غنی سازی اورانیوم در ایران را به زیر 5 درصد محدود کند.
این گروه همچنین به دنبال اقداماتی است که از طریق آن ماهیت صلح آمیز برنامه های هسته ای ایران به اثبات برسد و در این راه آماده است مشوق هایی نیز شامل تعدیل تحریم ها ارائه دهد. موقعیتی که اکنون در آن قرار داریم حتی با شرایط ایران در 5 سال گذشته نیز متفاوت است.
چرا اینگونه است؟
ما دیگر به دنبال توقف کامل برنامه های غنی سازی ایران نیستیم. چرا که این گزینه دیگر واقع بینانه به نظر نمی رسد. ایران هم اکنون تعداد زیادی سانتریفوژ در تاسیسات خود نصب کرده و سرمایه گذاری مالی، اقتصادی و سیاسی هنگفتی را روی برنامه های هسته ای انجام داده و در چنین شرایطی دیگر نمی توان بر سر دست کشیدن از برنامه های هسته ای مذاکره کرد. اکنون موضوع مهم این است که ایران از انجام فعالیت های مخاطره آمیز هسته ای بازداشته شود. غنی سازی با خلوص بالا یکی از اقداماتی است که می تواند ایران را در آستانه هسته ای شدن قرار دهد.
برخی منتقدان این استراتژی می گویند این همان سیاستی است که در مورد کره شمالی هب کار گرفته شد و هم اکنون شاهد آن هستیم که این کشور سومین آزمایش هسته ای خود را نیز انجام داده است. جامعه بین المللی نتوانست جلوی پیونگ یانگ را بگیرد و چنین نگرانی هایی در مورد ایران نیز وجود دارد. آیا چنین انتقاد هایی از نظر شما پذیرفته است؟
ما باید این واقعیت را بپذیریم که تحریم ها برنامه های هسته ای ایران را کند تر کرده اند اما در متوقف کردن این برنامه ها موثر نبوده اند. برخی منتقدان راهکار دیپلماتیک نکته هایی را مورد توجه قرار نمی دهند. نخست اینکه تحریم ها هب تنهایی نمی توانند از هسته ای شدن ایران جلوگیری کنند. ما سنگین ترین تحریم ها را علیه ایران اعمال می کنیم اما سانتریفوژها همچنان در ایران فعالیت می کنند. دوم اینکه اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته ای ایران گزینه خوبی نسست چرا که در بهترین حالت تنها 3 یا 4 سال برنامه های هسته ای ایران را به تاخیر می اندازد. از سوی دیگر اقدام نظامی انگیزه ایران برای هسته ای شدن را تقویت کرده و حمایت عمومی از برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی را افزایش می دهند.
امسال سالی است که ایالات متحده باید از تمامی اهرم های موجود استفاده کند تا از ورود ایران به باشگاه هسته ای جلوگیری کند. دیپلماسی کار بسیار دشواری است اما بهترین گزینه روی میز است. امکان توافق در صورتی که دو طرف منافع نزدیک شدن به یکدیگر را درک کنند، وجود خواهد داشت.
** دیپلماسی ایرانی
گروه 1+5 مذاکرات خود را با ایران در آلماتی، پاتیخت قزاقستان به پایان رساند. سعید جلیلی، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران این مذاکرات را گامی مثبت ارزیابی کرد. اما دیپلمات های غربی در این زمینه با محافظه کاری بیشتری اظهارا نظر کردند. برداشت شما از این مذاکرات چیست؟
به گمان من نشست آلماتی نتیجه ای را داشت که در انتظار آن بودیم، یعنی تبادل پیشنهاد ها و ایده ها. هیچ کس از این مذاکرات انتظار یک توافق نداشت. از آخرین دور مذاکرات حدود 8 ماه می گذشت و این در حالی است که یک دهه است که ما در مورد مساله هسته ای ایران مذاکره می کنیم. بنابر این کارشناسان درک می کنند که پیشرفت تنها در صورت انجا مذاکرات جدی حاصل می شود و من از اینکه دو طرف توانسته اند برای نشست کارشناسی در 18 مارس و مذاکراتی در سطح عالی در 5 و 6 آوریل توافق کنند، خرسند هستم. ایرانیان برداشت مثبتی از مذاکره داشتند و گروه 1+5 نیز آن را موثر توصیف کرد. من هم معتقدم که این مذاکرات تنها موثر بودند چرا که نتیجه ملموسی به همراه نداشتند. این روند در صورتی با موفقیت همراه خواهد بود که ایران موافقت کند به طور جدی به تعهدات هسته ای خود عمل کرده و از باشگاه هسته ای دو بماند.
تهران تاکید دارد که به دنبال سلاح هسته ای نیست، پس چرا با پیشنهاد های غرب مخالفت می کند. پیشنهادهایی که از تهران می خواهد سطح غنی سازی اورانیوم را محدود کند؟
این پرسش خوبی است. آنچه که ما با آن روبرو هستیم ، موقعیتی است که در آن ایرانیان نمی خواهند در نخستین طرفی باشند که امتیاز ارائه می دهند. آنها می خواهند پیش از مصالحه لغو تحریم ها را مشاهده کنند و این در حالی است که غرب هم نمی خواهد پیش از برداشتن گام های اعتمادساز از سوی تهران، تحریم ها را لغو کند. بنابراین آنچه که دو طرف به آن نیاز دارند یک رویکرد تدریجی و گام به گام است که می تواند به هر طرف موقعیتی را ارایه کند که گامی رو به جلو بردارد.
در ماه های آینده دو تاریخ مهم وجود دارد. یکی مذاکرات 5 و 6 آوریل در آلماتی که بلافاصله پس از تعطیلات نوروز برگزار می شود و دیگری انتخابات ریاست جمهوری ایران که برای 14 ژوئن برنامه ریزی شده است، این تاریخ ها چه تاثیری بر مذاکرات دارند؟
این مهم است که ایرانیان با نشستی دیگر موافقت کرده اند آن هم با توچه به اینکه در آستانه انتخابات دچار پیچیدگی شرایط سیاست داخلی می شوند. اما در مورد چرایی برگزاری مذاکرات بلافاصله پس از تعطیلات نوروز و با توجه به پیش رو بودن انتخابات ، چندان ایده مطمئنی ندارم. آنچه که مهم است ادامه روند مذاکرات است و اینکه نباید 8 ماه دیگر برای برگزاری یک نشست منتظر بمانیم.
گروه 1+5 علاقمند است که مذاکرات چگونه پیش برود؟
هدف گروه 1+5 این است که فعالیت های حساس هسته ای شامل غنی سازی 20 درصدی را در ایران محدود کند. آنها تعلیق عنی سازی را به عنوان نخستین گام در جهت یک توافق جامع ارزیابی می کنند که می تواند سطح غنی سازی اورانیوم در ایران را به زیر 5 درصد محدود کند.
این گروه همچنین به دنبال اقداماتی است که از طریق آن ماهیت صلح آمیز برنامه های هسته ای ایران به اثبات برسد و در این راه آماده است مشوق هایی نیز شامل تعدیل تحریم ها ارائه دهد. موقعیتی که اکنون در آن قرار داریم حتی با شرایط ایران در 5 سال گذشته نیز متفاوت است.
چرا اینگونه است؟
ما دیگر به دنبال توقف کامل برنامه های غنی سازی ایران نیستیم. چرا که این گزینه دیگر واقع بینانه به نظر نمی رسد. ایران هم اکنون تعداد زیادی سانتریفوژ در تاسیسات خود نصب کرده و سرمایه گذاری مالی، اقتصادی و سیاسی هنگفتی را روی برنامه های هسته ای انجام داده و در چنین شرایطی دیگر نمی توان بر سر دست کشیدن از برنامه های هسته ای مذاکره کرد. اکنون موضوع مهم این است که ایران از انجام فعالیت های مخاطره آمیز هسته ای بازداشته شود. غنی سازی با خلوص بالا یکی از اقداماتی است که می تواند ایران را در آستانه هسته ای شدن قرار دهد.
برخی منتقدان این استراتژی می گویند این همان سیاستی است که در مورد کره شمالی هب کار گرفته شد و هم اکنون شاهد آن هستیم که این کشور سومین آزمایش هسته ای خود را نیز انجام داده است. جامعه بین المللی نتوانست جلوی پیونگ یانگ را بگیرد و چنین نگرانی هایی در مورد ایران نیز وجود دارد. آیا چنین انتقاد هایی از نظر شما پذیرفته است؟
ما باید این واقعیت را بپذیریم که تحریم ها برنامه های هسته ای ایران را کند تر کرده اند اما در متوقف کردن این برنامه ها موثر نبوده اند. برخی منتقدان راهکار دیپلماتیک نکته هایی را مورد توجه قرار نمی دهند. نخست اینکه تحریم ها هب تنهایی نمی توانند از هسته ای شدن ایران جلوگیری کنند. ما سنگین ترین تحریم ها را علیه ایران اعمال می کنیم اما سانتریفوژها همچنان در ایران فعالیت می کنند. دوم اینکه اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته ای ایران گزینه خوبی نسست چرا که در بهترین حالت تنها 3 یا 4 سال برنامه های هسته ای ایران را به تاخیر می اندازد. از سوی دیگر اقدام نظامی انگیزه ایران برای هسته ای شدن را تقویت کرده و حمایت عمومی از برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی را افزایش می دهند.
امسال سالی است که ایالات متحده باید از تمامی اهرم های موجود استفاده کند تا از ورود ایران به باشگاه هسته ای جلوگیری کند. دیپلماسی کار بسیار دشواری است اما بهترین گزینه روی میز است. امکان توافق در صورتی که دو طرف منافع نزدیک شدن به یکدیگر را درک کنند، وجود خواهد داشت.
** دیپلماسی ایرانی
