کمیته برلین

تعداد اعضای کمیته ملیون ایرانی در برلن رفته رفته زیاد شده بود و کمیته از اعضای خود دسته دسته افراد را انتخاب نموده برای انجام ماموریت‌های وطن‌پرستانه مبنی بر مبارزه با سیاست احجاف‌آمیز روس و انگلیس و حاضر ساختن افکار عمومی ایران به منظور استقامت در مقابل تعدی و نفوذ اقتدار سیاسی این دو دشمنبه ایران و بغداد می‌فرستاد. با شکست خوردن آلمان عده‌ای از این افراد دیگر به آلمان برنگشتند. در صورتی که عده دیگری خود را باز به برلن رسانیدند و باز مدتی در آن‌جا اقامت داشتند و به استثنای عده انگشت‌شماری کم‌کم آن‌ها هم متفرق شدند.

میرزا رضاخان تربیت... مرد راد بسیار شرافتمند و آزادی‌خواه و اخلاص‌مندی بود که سال‌ها در خدمت‌گزاری به روزنامه کاوه (منطبعه [چاپ] برلن) و مرام وطن‌پرستان ایرانی در آلمان صمیمانه کوشا بود... بعدها... به همراهی حسین کاظم‌زاده (ایرانشهر) به سوئیس آمد... در ابتدا مرید و سرسپرده کاظم‌زاده بود و با هم عوالمی داشتند... اما رفته رفته...  به جانب تسنن گرایید... روزی که یکی از داستان‌های من... به دستش افتاده و خوانده بود شرحی به من به ژنو نوشت مبنی بر این‌که ای کاش یک نارنجک از آسمان بر سقف اتاق او فرود آمده و او را هلاک نموده بود ولی این داستان را نخوانده بود. وقتی این مرض و وسواس مذهبی بر وجود او غالب و مسلط گردید... به مرض عجیبی گرفتار شد یعنی مدام از سرما می‌نالید...