"موضوع ستاره دار کردن دانشجویان را با مراجع ذیربط حل خواهیم کرد." این جمله ای بود که سرپرست وزارت علوم تحقیقات و فناوری با جدیت عنوان می‌کند. در راهروي وزارت علوم شنيديم كه كميته بررسي وضعيت دانشجويان ستاره‌دار كارش را شروع كرده و احتمالا نتيجه نخستين بررسي‌ها تا روز سه‌شنبه همين هفته اعلام خواهد شد.

صحت اين خبر را از دكتر توفيقي جويا شديم. او اين خبر را رد نكرد اما يادآوري كرد كه حل برخي مشكلات نيازمند رايزني‌هايي با ديگر دستگاه‌هاست كه ممكن است زمان بيشتري طلب كند. توفيقي قرار است خزان دانشگاه‌های ایران را بهاری کند. فردی که برای تغییر و اعتدال پا به وزارتخانه ای حساس گذاشته است.

دکتر جعفر توفیقی استاد تمام دانشگاه تربیت مدرس حالا در طبقه 16 ساختمان اصلی وزارت علوم بر صندلی وزارت تکیه زده است، اگرچه او هنوز رای اعتماد مجلس را نگرفته و به عنوان سرپرست مشغول به فعالیت است، اما جزو آن گروه از مسئولاني است که کارنامه درخشانی در حوزه وزارت علوم داشته و در سال‌هاي 82 تا 84 هم به عنوان وزیر سکان وزارت علوم را برعهده گرفته بود.

از همین روی بسیاری از دانشگاهیان از این انتخاب خرسندند آنان بر این باورند که با ورود توفیقی تغییرات چشمگیری در دانشگاه‌ها مشاهده می‌کنند و فضای دانشگاه از سردی بی تحرکی خارج می‌شود این تغییرات البته در چند هفته ای که توفیقی به وزارت علوم بازگشته دیده شده است به گفته خودش اولین اقدامی که در این وزارتخانه انجام داده است تشکیل کمیته ای برای احقاق حق دانشگاهیان است.

گفتگوی روزنامه قانون با توفیقی را بخوانید.

برخي مي‌گويند نظام آموزشی ما یک نظام اپوزیسیون پرور شده است و به ‌جاي توليد نخبه سياسي و اجتماعي بيشتر روشنفکر توليد می‌کند. شما اين باور را قبول داريد؟
خیلی موافق نیستم که دانشگاه‌ها در درون نظام مخالف پروری می‌کنند.دانشگاه‌ها منتقد هستند و روشنفکر به معنای مثبت کلمه تربیت می‌کنند. شما هم اکنون می‌دانید که بزرگترین دستاورد این نظام ،دستاوردهای علم و فناوری است. شما می‌بینید که مقام معظم رهبری بارها و بارها تاکید داشتند که کشور به لحاظ علم و فناوری در رتبه‌هاي بالا قرار دارد. آمار و ارقام هم این را نشان می‌دهد.

هم اکنون ایشان توسعه علمی و اقتصادی را اولویت اول کشور می‌دانند و تاکید می‌کنند که باید پیشرفت‌هاي علمی کشور حفظ شود. هم اکنون دانشگاه‌ها بزرگ‌ترین پشتیبان کشور هستند.بزرگ‌ترین فرصت برای کشور شده‌اند. دستاوردهای علم و فناوری موجب شده است تا کشور ما در محافل بین المللی با قدرت مذاکره کند و با تهدیدها مقابله کند بدون تردید یکی از موضوعاتی که از تحریم‌ها دشمن ممانعت می‌کند پیشرفت‌هاي علمی است .بنده معتقدم که دانشگاه‌ها منتقد هستند اما در عین انتقاد وظیفه خود نسبت به نظام و کشور را به خوبی انجام می‌دهند.بله روشنفکر تربیت می‌کنند و این روشنفکری هم نوعی ارزش است.

اگر از روشنفکری اینگونه تعبیر شود که آنان نسبت به نظام هیچ گونه تعهدی ندارند این تعبیر اصلا درست نیست.روشنفکر یعنی انسان نو اندیش،نوآور و خلاق.روشنفکر از نگاه ما کسی است که نقاط ضعف را رسد کند و با یک نگاه انتقادی آن را به نقاط مثبت تبدیل کند وتهدیدها را به فرصت تبدیل کند.بنابراین واقعیت این است که دانشگاه‌ها اپوزسیون‌پرور نیستند. دانشگاهیان منتقد هستند این روحیه انتقادی را برای کشور یک فرصت تلقی می‌کنم چون برایند همه اینها همین است که هم اکنون دانشگاه‌ها جزو افتخارات کشور شده است.

آیا نظام سیاسی و اجتماعی ما تحمل این حجم از منتقدان و مخالفان را دارد؟
این تحمل را باید داشته باشد.اینکه در یک کشوری فضای باز سیاسی باشد و فضای گفت‌و‌شنود و جود داشته باشد تحمل شنیدن انتقاد هم وجود خواهد داشت. این دیگر برعهده مدیران سیاسی کشور است که از این ظرفیت‌ها در دانشگاه به خوبی استفاده کنند باید فضا برای این اقدامات باز شود.باید بین ظرفیتی که در دانشگاه‌ها داریم و فضای سیاسی کشور یک توازنی ایجاد کنیم تا نخبگان سیاسی کشور بتوانند حداکثر استفاده را از ظرفیت دانشگاه‌ها داشته باشند.

برنامه‌هاي دولت اعتدال به چه شکلی در متون آموزشی ما قرار خواهد گرفت ؟بین متون آموزشی آن باورهای مردمسالاری دینی وجود ندارد به ویژه این موضوع در علوم انسانی بیشتر به چشم می‌خورد شما چه برنامه ای برای این موضوع مهم دارید؟
به نظرم این موضوع به در بحث تحول در علوم انسانی در وزارت علوم در حال پیگیری است .کمیته‌هايی تشکیل شده و افرادی هم در حال پیگیری هستندو بحث شما هم اشاره به محتوای علوم انسانی دارد .این اتفاق می‌تواند در دانشگاه‌ها بیفتد چرا که کشور ما یک کشور مستقل از نظر ارزش‌هاي فرهنگی و دینی است.

آنچه که در تحول علوم انسانی مطرح است آن است که باید از نظریه پردازان و از همه دانشمندان و دانشجویان نخبه علوم انسانی کشور حمایت کنیم که فضایی نو اندیشی و نظریه پردازی و تئوریزه کردن مبحث مردمسالاری دینی ابتدا در فضای کشور جاری شود.بعد از آن بتدریج در متون درسی قرار گیرد .این به معنای بومی سازی است یعنی آنکه دانشگاهیان در کنار نظریه‌هاي غربی که در علوم انسانی داریم و البته نگاه انتقادی هم نسبت به آن وجود دارد خود نظریه پردازی و نظریه سازی کنند. همه مسئولیت‌ها برعهده دانشگاه نیست و فکر می‌کنم احزاب اینجا نقش مهمی دارند.

البته همه خواسته‌هایمان را هم نمی توانیم از برنامه‌هاي درسی انتظار داشته باشیم . دانشجو مدتی در دانشگاه است و با جامعه ارتباط دارد یکی از رسالت‌هاي احزاب سیاسی هم آن است که آنها هم در این بحث فعالیت داشته باشند که مکمل دانشگاه باشند.جامعه، دانشگاه و نخبگان سیاسی هر یک مسئولیتی خاص خود را دارد که با کمک یکدیگر می‌توانند این بحث را پیش برند تا نظریه‌هاي موجود در کشورما و در نظام جمهوری اسلامی چگونه تبيین شود چگونه مستند شود و چگونه وارد ادبیات آموزش عالی کشور شود.

یکی از اتفاقات مهم در8 سال گذشته بحث خانه نشینی استادان دانشگاه و همچنین ستاره دارکردن دانشجویان بوده است.آخرین اقدام شما برای بازگشت استادان برجسته کشور به دانشگاه و همچنین دانشجویان ستاره دار برای ادامه تحصیل چیست؟
مسئولان وزارت علوم و دانشگاه باید در قبال تصمیماتی که می‌گیرند پاسخگو باشند به این معنا که اگر استادی ،دانشجویی و کارمندی احساس کند حقی از وی ضایع شده این حق باید از سوی مدیران بررسی شود.بنابراین درباره استادان بازنشسته و همچنین دانشجویان ستاره‌دار سال‌های گذشته هم همین اتفاق تکرار می‌شود.

این موضوع جزو حقوق شهروندی است که مردم بتوانند نسبت به تصمیماتی که برای آنها گرفته شده است اگر اعتراضی دارند مطرح کنند و دانشگاه و وزارت علوم هم موظف است به اعتراض دانشگاهیان پاسخ دهد.کمیته ای هم اکنون در وزارت علوم تشکیل شده است و اعتراض‌هايی هم به این وزارت خانه منعکس شده است. استادانی که بازنشسته شده اند و یا کارمندانی که در حقشان ظلم شده همچنین دانشجویانی که احساس می‌کنند رای بر علیه شان صادر شده به این کمیته مراجعه کنند.

این کمیته با ورود شما تشکیل شده است؟
بله این تصمیم جدید است .هم اکنون کمیته‌هايي تشکیل شده است که به این در خواست‌ها رسیدگی خواهد کرد و آنچه که مطابق قانون بوده است را اعلام می‌کند.

این کمیته‌ها در وزارت علوم پایدار خواهند بود؟
این پاسخگویی باید دایمی باشد.وزارت علوم همواره باید پاسخگوی دانشگاهیان باشد. ما امسال نهایت تلاشمان را کردیم که در دوره دکتری و کارشناسی ارشد دانشجوی ستاره دار نداشته باشیم .البته مواردی هم بوده که نظر بر این بوده که برخی دانشجویان از ادامه تحصیل منع شوند اما خوشبختانه با هماهنگی با مراجع ذیربط منع از تحصیل برخی از دانشجویان برداشته شد.

  آیا شما تصمیم خواهید گرفت که با همکاری مراجع ذیربط موضوع ستاره دار بودن دانشجویان را به طور کلی حل کنید؟
بله این موضوع در برنامه وزارت علوم خواهد بود. البته با این فضايی که در کشور ایجاد شده است و دولت اعتدال هم تاکید داشته فضای سیاسی باز خواهد شد فکر می‌کنم شرایط فراهم شود که یک تجدید نظری در این باره انجام شود.این موضوع جزو اولویت‌هاي ما خواهد بود که با مراجعی که اینگونه تصمیمات را خواهند گرفت رایزنی داشته باشیم.همچنین بسیار خوش بین هستیم که دانشجویان به علت سلیقه‌هاي سیاسی و اندیشه‌هاي سیاسی منع از تحصیل نشوند.

  شما چند وقت پیش اعلام کردید اگر در این سال‌ها حقی از کسی ضایع شده به وزارت علوم مراجعه کند؟مهم‌ترین مشکلی که در این چند روز داشتید چه بود؟
هم اکنون مهم‌ترین مسئله ای که وجود دارد پاسخگویی به مطالبات دانشگاهیان است .از زمانی که دکتر روحانی به عنوان رئيس جمهور انتخاب شدند دانشگاهیان احساس مسئولیت کردند .دانشگاهیان در مواردی به روند 8 سال گذشته انتقاد داشتند از جمله اختیاراتی که از دانشگاهیان سلب شده است به عنوان مثال بحث پذیرش دانشجوی دکترا که در وزارت علوم متمرکز شده است دانشگاهیان در این باره اعتراض دارند.بحث بهبود فضای سیاسی دانشگاه‌های کشور که یکی از مطالبات جدی بوده است.دانشجویان هم جزو مطالباتشان فضای آزاد تشکل‌هاي دانشجویی بوده است و آنها اعلام کردند در این سال‌ها یک نگاه انبساطی به تشکل‌هاي دانشجویی داشتیم . پاسخگویی به این مطالبات جزو دغدغه اصلی ما است.

بحث انتخاب روسای دانشگاه‌ها هم بسیار مهم است؟ در این سال‌ها روسای دانشگاه‌ها از طرف رئيس جمهور یا از سوی وزیر علوم انتخاب شده اند برنامه شما برای پایان این وضعیت چیست؟
ما معتقدیم برای هرگونه تصمیم گیری باید از حداکثر مشارکت دانشگاهیان استفاده کنیم. دانشگاهیان کشور مهم‌ترین ظرفیت‌هاي کارشناسی کشور و همچنین جزو اقشار نخبه و فرهیخته هستند .بنابراین نه تنها در بحث روسای دانشگاه‌ها بلکه باید در نظام تصمیم‌گیری کلان مملکت نيز دانشگاهیان باید احساس مسئولیت کنند. انتخاب روسای دانشگاه‌ها از حساسیت بسیار زیادی برخوردار است باید سازوکاری اندیشیده شود که از مشارکت دانشگاهیان در این حوزه استفاده شود بدون آنکه اختیارات دیگر سازمان‌ها و ارکان‌ها سلب شود.در انتخاب روسای دانشگاه‌ها شورای عالی انقلاب فرهنگی نقش دارد همچنین وزیر علوم هم دارای اختیاراتی است این موارد به نظرم به هیچ عنوان منافاتی با یکدیگر ندارد.

هم اکنون چنین ساز وکاری وجود دارد؟
برخی سازوکارها قبلا در فاصله سال‌هاي 80 تا 84 تجربه شده است، همچنین در مواردی از نظر شورای دانشگاه استفاده شده و در مواردی هم از نظر هیات امنا، که همه جنبه مشورتی داشته و بسیار هم موثر بوده، و این مشارکت موجب شده تا رئيس دانشگاه از پشتوانه بهتری برخوردار باشد و هیات علمی و کارکنان نیز همکاری بهتری با رئيس دانشگاه داشته باشند. عزل و نصب‌هاي اخیر درباره چند نفر در دانشگاه‌ها یک سری واکنش‌ها را در برداشته که خیلی‌ها معتقدند که سرپرست نمی تواند عزل و نصب داشته باشد.

 توضیح شما چیست؟
اختیارات سرپرست وزارتخانه طبق قوانین موجود همان اختیارات وزیر است. سرپرست وزارتخانه از اختیارات خودش استفاده می‌کند آنچه که برخی‌ها می‌گویند که عزل و نصب‌هاي فراوان انجام شده است. کل عزل و نصب‌ها دو مورد بوده است. در معاونت‌ها هم صرفا دو مورد بوده است که یک موردش با استعفاي معاون مربوطه موافقت شده. بنابراین کل بحث که شما در فضای رسانه می‌بینید، محدود به 4 نفر است.

در 8 سال گذشته به خاطر برخي تبعيض‌هاي حاكم بر آموزش عالي به برخي از دانشجويان ظلم شده و از روند معمول زندگي عقب افتاده‌اند. آيا راهي براي دلجويي و جبران در نظر داريد؟
رسیدگی و حفاظت از حقوق دانشگاهیان را واقعا مسئولیت درجه اول خودم می‌دانم و برای آن احترام قائل هستم. کمیته در وزارت خانه تشکیل شده است. در هر موردی که حقی از کسی ضایع شده است مراجعه کند و ما هم پیگیری می‌کنیم. درباره بورسیه هم در فضای رسانه مسائلی مطرح شده که این‌ها را باید زمان داشته باشیم و بررسی کنیم. اعطای بورس داخل و خارج ساز و کار خود را داشته است.بنده هم به شدت علاقه مندم این وضعیت را بررسی کنم که از چه روالی تبعیت می‌کرده و در آنجا اگر احساس کنیم حقی از کسی ضایع شده، پیگیری جدی خواهیم داشت.