خباز: وقتی می‌گویند چرا فلانی را عزل و نصب کردی، به دنبال ضربه زدن به وزارتخانه هستند

روزنامه اعتماد در مصاحبه با محمدرضا خبارز نوشت؛

طرح‌های استیضاح و سوال نمایندگان از وزرای کابینه یازدهم در هفته‌های اخیر افزایش چشمگیری داشت. ارزیابی شما به عنوان کسی که در معاونت پارلمانی دولت حضور دارید از این وضعیت چیست و چقدر تقابل بین طیف نمایندگان منتقد با دولت را جدی می‌دانید؟

به هر حال یکی از وظایف مجلس نظارت است، نظارت هم ابعاد مختلفی دارد. از تذکر و سوال و تحقیق و تفحص گرفته تا استیضاح. عموما نمایندگان از این چهار ابزار استفاده می‌کنند. به نظر من باید به این مساله بسیار مهم توجه کرد و آن این است که دولت مدت زیادی نیست که کار را تحویل گرفته و این نابسامانی‌ها و مشکلاتی که امروز در کشور حاکم است، میراثی است که به این دولت رسیده و خود دولت در ایجاد آنها نقشی نداشته بنابراین مسائل اقتصادی و کمبودهایی در این زمینه وجود دارد، که طبیعتا باعث می‌شود نمایندگان تمایل بیشتری برای سوال، تذکر و استیضاح داشته باشند. یک تعدادی از نمایندگان که به معنای واقعی دنبال حقیقت هستند و نمی‌خواهند با ابزار مجلس بازی سیاسی انجام دهند، اول از هر چیز به رایزنی روی می‌آورند و منطقی هم با مسائل برخورد می‌کنند.

چقدر از سوالات و استیضاح‌های نمایندگان این‌طور که شما می‌گویید تاکنون منتفی شده است؟

از این موارد فراوان بوده و آمار سوالاتی که مطرح شده در مقایسه با سوالاتی که به صحن آمده‌اند نشان می‌دهند که مسیر اقناع نمایندگان به صورت جدی دنبال می‌شود. به هر حال تاکنون بیش از 600 سوال از وزرا مطرح شده که درصد پایینی از آنها به صحن علنی آمده است.

اما به هر حال به نظر می‌رسد که به نسبت دولت‌های گذشته، دولت یازدهم در سال اول عمر خود بسیار بیشتر تحت فشار بوده و همان‌طور که خودتان اشاره کردید این در حالی است که این دولت در شرایط مطلوبی کار خود را آغاز نکرد. به همین دلیل یک نقد جدی به معاونت پارلمانی دولت و وزارتخانه‌ها وارد می‌شود و آن این است که نتوانسته‌اند به وظیفه خود به خوبی عمل کنند. این موضوع را چقدر قبول دارید؟

به هر حال در بین نمایندگان عده‌یی هم هستند که سوال و استیضاح را که به عنوان یک ابزار قانونی در اختیار دارند برای روشن شدن حقیقت به کار نمی‌گیرند و در واقع به دنبال یک جریان سیاسی هستند یعنی به هر تقدیر آنها کار خود را انجام می‌دهند. معاونت پارلمانی دولت برای این عده هم وقت می‌گذارد و وظیفه هم دارد که این کار را انجام دهد اما این تلاش‌ها منجر به نتیجه نمی‌شود چون اصلا این دسته از نمایندگان برای قانع شدن از ابزارهای نظارتی استفاده نمی‌کنند. همین مساله است که باعث ایجاد تصوری می‌شود مبنی بر اینکه معاونت‌های پارلمانی دولت درست به وظایف خود عمل نمی‌کنند. وقتی هدف برخی منتقدان دولت در طرح استیضاح و سوال قانع نشدن است قطعا هیچ‌گونه تلاشی ثمربخش نخواهد بود. با این حال باز هم تاکید می‌کنم که معاونت‌های پارلمانی وزارتخانه‌ها در عین علم به این موضوع کار خود را انجام می‌دهند.

چقدر مورد دوم در میان سوالات و استیضاح‌ها پررنگ بوده است؟ یعنی آیا ارزیابی از میزان سیاسی بودن برخوردها دارید؟

یک اصل مشخص این است که سوال و استیضاح باید ناظر به وظایف و مسوولیت‌های یک وزیر باشد. مشخصا در نمونه‌های آخری که در این زمینه داشتیم موارد مشخصی بوده که طرح سوال مربوط به وظایف و حوزه مسوولیت وزرا نبوده و حتی بسیاری از دوستان مجلس هم این موضوع را قبول داشتند اما نمایندگان منتقد کوتاه نیامدند. خب این نشان می‌دهد که الان رویکرد طرح‌های سوال و استیضاح در مواردی چگونه است. این نشان می‌دهد که سوال سیاسی است. مورد دیگر اینکه به هر حال هر وزیری یک سری اختیارات دارد و این اختیارات تا وقتی مغایر قانون مورد استفاده قرار نگیرند، نمی‌توان درباره آن سوال کرد. به هر حال وزیر برخی موارد می‌خواهد از اختیارات خود در چارچوب قانون استفاده کند و برخی موارد هم نمی‌خواهد. مثلا در خصوص عزل و نصب‌ها این‌گونه است. این اختیار وزیر است و سوال استیضاح درباره آن منطقی به نظر نمی‌رسد. مثلا الان سوال از وزیر محترم اطلاعات یا استیضاح آقای فرجی‌دانا تا حدود زیادی این‌گونه است.

دولت در مقابل چه کار کرده است؟ این موارد چقدر مورد رایزنی قرار گرفته‌اند؟

بله، این موارد بارها به نمایندگان سوال‌کننده و استیضاح‌کننده توضیح داده شده است. دولت مشخصا درباره عزل و نصب‌های وزارت علوم توضیح داده که این از اختیارات وزیر است و افراد منتصب شده هم با هیچ منع قانونی برای قرار گرفتن در پست‌هایی که به آن انتقاد وجود دارد، مواجه نبوده‌اند. به هر حال این دولت روش خاصی برای مدیریت دارد و طبیعتا مدیرانی می‌خواهد که این روش را اولا قبول داشته باشند و ثانیا بتوانند آن را اجرا کنند. به هر حال برخی مدیران یا ضعف اجرایی دارند یا سیاست‌های دولت را قبول ندارند و آن را برنمی‌تابند و حتی در مقابل سیاست‌های دولت تدبیر و امید جبهه هم گرفته‌اند. خب دولت چرا باید مدیرانی را در کار داشته باشد که اصلا سیاست او را قبول ندارند؟ مگر می‌شود با چنین نظام مدیریتی کار کرد؟

پس از صحبت‌های شما می‌توان این برداشت را داشت که قسمتی از این سوال‌ها و استیضاح‌ها سیاسی هستند.

بله، از سوال و استیضاح می‌شود به محتوا و نظر طراحان آن پی برد. پس بنابراین وقتی می‌گویند که چرا شما فلانی را عزل یا نصب کردید، مشخص است که می‌خواهند از آن به عنوان ضربه زدن به وزارتخانه و حاکم کردن سیستم قبلی استفاده کنند. البته برخی نمایندگانی که این دست ابهامات را دارند واقعا دغدغه‌مند هستند و توضیحات دولت هم بر آنها اثر می‌کند. وزیر کسی را می‌خواهد که هماهنگ با دولت باشد و سیاست‌های کلی را قبول داشته باشد اما برخی چون با این دولت مشکل دارند، توقع دارند تا مدیران دولتی هم از طیفی باشند که به آنها نزدیک است و از این طریق شاهد سیاست‌هایی باشند که خودشان می‌پسندند.

گفته شده مشخصا در موضوع استیضاح آقای فرجی‌دانا رایزنی‌هایی در سطح هیات رییسه مجلس هم انجام شده و حتی آقای ابوترابی هم قبول کرده که برای میانجیگری وارد شود. چقدر در جریان این رایزنی‌ها هستید و طرفین این رایزنی‌ها چه کسانی بودند؟ نکته مهم‌تر اینکه چقدر این رایزنی‌ها توانسته موفق باشد؟

به هر حال هروقت استیضاحی به شکل جدی مطرح می‌شود، رایزنی‌هایی در سطح مجلس شکل می‌گیرد. البته من از جزییات مواردی که شما گفتید اطلاعی ندارم اما این دست رایزنی‌ها طبیعی است. تا حالا هم تعداد زیادی سوال و استیضاح به جریان افتاده‌اند که نهایتا منتفی شده‌اند و این مربوط به کاری است که معاونت‌های پارلمانی و همین‌طور هیات رییسه مجلس در یک راستا انجام می‌دهند. هیات رییسه مجلس تا حالا برای کم کردن بار فشار از روی دولت تلاش‌های خوبی انجام داده است. فراموش هم نکنیم که این طرح‌های استیضاح و سوال در مجلس هم مخالفانی دارد که آنها هم در فرآیند این رایزنی‌ها به هر حال ایفای نقش می‌کنند.

فکر می‌کنید چقدر این رایزنی‌ها موفق باشد؟ آیا احتمال اینکه طرح‌ها منتفی شوند یا اینکه در مجلس نتوانند اکثریت نمایندگان را قانع کنند، وجود دارد؟

الان پیش‌بینی دقیقی از این موضوع وجود ندارد. از یک سو طرح‌های استیضاح اخیرا مطرح شده‌اند و هنوز در مرحله اجرا قرار نگرفته‌اند و از طرف دیگر هم تعطیلات یک هفته‌یی مجلس باعث شده تا بسیاری از نمایندگان به حوزه انتخابیه خودشان بروند و این کار لابی‌گری و رایزنی را کمی مشکل می‌کند. رایزنی‌های جدی از هفته آینده شروع خواهد شد و دولت هم امیدوار است که بتواند در این راستا موفق باشد، به خصوص آنکه هیات رییسه مجلس در موارد قبل نشان داده که این توان را دارد تا در راستای کم کردن فشار روی دولت موفق ظاهر شود.

منبع: اعتماد