يک سال با داعش و پنج پاسخ مهم

بسياري از مردم و حداقل برخي از کارشناسان اين احساس را داشتند که پيکارجويان تروريست گروه داعش به اصطلاح از هيچ سربرآورده اند. نزديک به يک سال از آغازين روزهايي مي گذرد که اين گروه تروريستي جامعه جهاني را به وحشت انداخت و سپس همه چيز به سرعت اتفاق افتاد. ناگهان در شهرهاي فلوجه و موصل و مناطق ايزدي نشين شمال عراق پرچم هاي سياه داعش در همه جا به اهتزاز درآمدند و روند صعودي داعش به سرعت آغاز شد و اين گروه حتي از نظر ارضي و سرزميني نيز به سرعت گسترش پيدا کرد.

داعش با آن ايدئولوژي من درآوردي به شدت بنيادگرايانه و وحشي گري هاي بي حد و مرز يادآور دوران قرون وسطي است. و البته اين مساله اتفاقي نيست زيرا داعش خود را تنها جانشين واقعي پيامبر اسلام مي داند و تلاش دارد که به صورت علني نيز چنين چهره اي را از خود به نمايش بگذارد و اين در حاليست که اکثريت بسيار بالاي جمعيت دو ميلياردي مسلمانان جهان به هيچ عنوان ايدئولوژي داعش را قبول ندارند و تنها درصدي بسيار کوچک به اين گروه علاقه نشان مي دهند.

جالب آن که داعش با وجود همه اعمال سبعانه اش از امکانات زمانه و عصر حاضر بيشترين بهره ها را مي گيرد. اين گروه تروريستي از نظر فن آوري بسيار مجهز بوده و رفتاري حساب شده و اصولا تجديدنظر طلبانه از خود نشان مي دهد. سلف داعش همان القاعده عراق بود که پس از حمله آمريکا به اين کشور در سال 2003 موجوديت خود را اعلام کرد. اما داعش به عنوان گروهي برآمده از دل همان القاعده عراق در طول زمان تغييراتي اساسي را در درون خود اعمال کرده است. به جرات مي توان گفت که تا به امروز هيچ گروهي مانند داعش موفق نشده است که پروژه "تاسيس خلافت" آنهم در کشوري جديد شامل خاک سوريه و عراق به اجرا درآورده و هيچ گروهي مانند داعش نتوانسته است يک صحنه جهاني جهاد ايجاد کند.

بسياري از پرسش ها در مورد اين گروه تروريستي همچنان بي پاسخ مانده است. ارتباط با داعش براي نمايندگان رسانه ها کار بسيار دشواري است. روزنامه نگاران در مناطق تحت اشغال گروه داعش فضاي چنداني براي تحقيق و بررسي آزاد ندارند و بايد قواعد سانسوري را رعايت کنند که از سوي داعش به آنان تحميل شده و همواره تحت نظر عمال داعش باشند.

اما راه هاي ديگري هم براي کسب خبر و اطلاعات وجود دارد. روزنامه نگاران و خبرنگاران اين امکان را دارند که از شاهدان عيني و همين طور از طريق افراد بريده از داعش اطلاعات به دست آورده و مدارک و داده هاي موجود را ارزيابي کنند. آنها همچنين مي توانند به دنبال رد پاي کساني در سال هاي گذشته و پيش از پيوستن آنها به گروه داعش باشند، همان افرادي که امروزه کادرهاي رده بالاي اين گروه تروريستي را تشکيل مي دهند. به هر حال با توجه به گفتگوها و شواهد و اطلاعات موجود مي توان به پنج پرسش در مورد گروه تروريستي داعش پاسخ هايي درخور ارائه داد.

پاسخ اول: داعش بيشتر از آن که به القاعده شبيه باشد به طالبان شباهت دارد. زيرا اين گروه نه تنها دست به قتل هاي پر سر و صدا و نمايشي مي زند بلکه بيش از هر چيز به افزايش مساحت سرزمين هاي تحت کنترل خود توجه دارد. داعش نيز مانند طالبان به داشتن متحدين محلي محتاج است و آنها را با پول مي خرد. بقيه مردم نيز چاره ديگري به غير از تن دادن به قواعد وحشيانه اين گروه را ندارند. برخي از مردم حتي خود را با اين گروه هماهنگ مي کنند زيرا داعشي ها به آنها وعده داده اند که پس از پايان اين جنگ داخلي ثبات را برقرار خواهند کرد. افزون بر آن روش هاي شکنجه و بازجويي هاي اين گروه تفاوت چنداني با اسلاف و يا رژيم هاي حاکم بر اين کشورها ندارد و براي بسياري از سوري ها و عراقي ها ترس و وحشت از حاکمان امر غيرمعمولي نيست.

پاسخ دوم: فعاليت هاي تبليغاتي داعش بسيار بيشتر از فعاليت هاي تبليغاتي برخي از دولت هاست. داعش با دقت تصويري را که از خود ارائه مي کند تحت کنترل دارد. هدف از اين تبليغات ارائه تصويري زيبا براي جذب هواداران جديد و آمدن آنها به سوريه است. همزمان البته فيلم هاي وحشتناکي از خشونت هايش انتشار مي دهد تا به اين وسيله منتقدان خود را مرعوب و دشمنان را به وحشت اندازد. داعش براي اقدامات تبليغاتي خود شمار بالايي از متخصصين رسانه اي از فيلمبردار گرفته تا کارشناسان شبکه هاي اجتماعي را در اختيار دارد. علاوه بر آن شمار بالايي از داوطلبان نيز وظيفه تبليغ داعش را در کشورهاي خارجي بر عهده دارند. بر اساس يکي از تحقيقات انجام گرفته تا به امروز 46 هزار حساب کاربري تنها در توييتر براي تبليغ به نفع داعش ايجاد شده است.

پاسخ سوم: داعش موجوديت خود را نه تنها مرهون حمله آمريکا به عراق بلکه بيش از آن مديون صدام حسين است. پيشگامان و کادرهاي رده بالاي داعش همان اعضاي القاعده عراق هستند که زماني عليه اشغالگري هاي آمريکا مي جنگيدند و بسياري از آنان در زندان هاي آمريکا در عراق با همقطاران امروز خود آشنا شدند. منظور از اين همقطاران در واقع همان مقام هاي امنيتي رده بالاي حکومت صدام حسين و نظاميان حزب بعث هستند که آنها نيز امروزه از جمله کادرهاي اصلي داعش به شمار مي آيند و به داعشي ها آموخته اند که چگونه مي توان با وحشي گري و ايجاد شبکه بر يک کشور و يک ملت حکومت کرد.

پاسخ چهارم: داعش گروهي شبه نظامي و ثروتمند است اما "خلافت" هزينه هاي زيادي دارد. درآمدهاي نفتي داعش به دليل بمباران هاي نيروهاي ائتلاف بين المللي به شدت کاهش يافته است. به همين دليل در حال حاضر بخش عمده اي از درآمدهاي اين گروه از راه غارت و تاراج تامين مي شود. داعشي ها بسياري از گنجينه هاي هنري را به فروش رسانده و مديران و مغازه داران و کشاورزان را وادار به پرداخت ماليات هاي عجيب و غريب مي کنند. البته داعش چندان نگراني از بابت تامين مايحتاج مردم سرزمين هاي تحت اشغال به خود راه نمي دهد و اصولا تامين مايحتاج ضروري مردم سرزمين هاي تحت کنترل خود را وظيفه خود نمي داند. اما حاميان مستقيم داعش از اين راه سودهاي کلاني به جيب مي زنند.

پاسخ پنجم: تقويت داعش به معناي تضعيف مخالفان اين گروه است. در کشورهاي سوريه و عراق پس از چند سال جنگ داخلي هيچ ارتش ملي و قدرتمندي در عمل وجود ندارد. و داعش از اختلاف ها و مناقشات موجود در کمال زيرکي استفاده برده و از خلاء قدرت سوءاستفاده مي کند. اين گروه معمولا به نقاطي حمله مي برد که ساده ترين از اين نوع محسوب مي شوند. به همين دليل حل مناقشه فعلي در آينده نزديک امکان پذير نخواهد بود و داعش به اين راحتي تضعيف يا مغلوب نمي شود.

جبهه عراق از ژوئن 2014 تغيير چنداني به خود نديده است. بغداد کنترل رمادي را از دست داد و البته چندي پيش موفق به بازپس گيري تکريت و کوه هاي سنجار در غرب منطقه تل عفر شده بود. و صد البته اين بازپس گيري ها نه به دست ارتش ملي بلکه توسط شبه نظاميان قومي و فرقه اي ممکن شد. با اين حال اين گروه ها نيز به تنهايي قادر نخواهند بود که اراضي عراق و سرزمين هاي تحت مالکيت خود را از داعش باز پس گيرند.


اما داعش در سوريه باز هم پيروزي هاي جديد کسب مي کند. سوريه در حال فروپاشي است و نيروهاي وفادار و مخالف رژيم دمشق در جنگي فرسايشي عليه خود بسر مي برند و در اين ميان داعش است که به هزينه اين دو گروه بر گستره ارضي و غيرارضي نفوذ خود در سوريه مي افزايد.

داعش در ليبي نيز استراتژي مشابهي را دنبال مي کند. در اين کشور نيز سه گروه متخاصم از تابستان 2014 به جان هم افتاده و اين داعش است که از اين وضعيت نهايت استفاده را مي برد.

بدين ترتيب در حال حاضر سه کشور، سه جنگ و سه تهديد وجود دارد. اگرچه که داعش در حال حاضر برخي از مناطق اشغالي خود در عراق را از دست داده است اما اين گروه در پايگاه هاي اصلي خود همچنان قدرت را در دست دارد.

برآمدن داعش امري ناگهاني بود اما جنگ عليه شبه نظاميان خونريز داعش روندي طولاني دارد و شايد سال ها به طول انجامد.

منبع : شفقنا