شرکا و رقباي ايران در پساتحريم

خبرگزاري‌هاي رويترز، بلومبرگ و فرانس‌پرس در تحليل‌هاي جداگانه‌اي از اشتياق آلمان و فرانسه و نگراني روس‌ها در دوران پساتحريم خبر داده‌اند. آلمان و فرانسه به‌عنوان دو شريک پيشين تجاري ايران نقش ويژه‌اي در دوره پيش از تحريم‌ها داشته‌اند و اکنون شرکت‌هايي نظير فولکس واگن، دايملر، زيمنس، سيتروئن و پژو اشتياق فراواني براي بازگشت به ايران دارند. در ديگر سو روسيه به عنوان بزرگ‌ترين توليد‌کننده نفت جهان نگران بازپس‌گيري سهم ايران در بازار جهاني نفت و گاز است.

 در حالي که کشورهاي فرانسه و آلمان به دنبال بازگرداندن روابط تجاري به دوران پيش از تحريم‌ها هستند، روسيه نيز نمي‌خواهد سهم خود از بازار جهاني نفت و تجارت با ايران را از دست بدهد. خبرگزاري‌هاي رويترز، بلومبرگ و خبرگزاري فرانسه در گزارش‌هاي جداگانه‌اي ضمن اشاره به پيشينه روابط تجاري آلمان و فرانسه با ايران تحليل خود از دوران پساتحريم را ارائه کرده‌اند. در اين گزارش‌ها به نگراني روس‌ها از کاهش سهم در بازار نفت جهاني و همچنين کاهش سهم در تجارت با ايران اشاره شده است.

آلمان منتظر سوت آغاز
به گزارش خبر‌گزاري رويترز، مارتين هرنکنت، موسس يک شرکت آلماني که در زمينه توليد تجهيزات حفر کانال فعاليت مي‌کند، در حال آماده شدن براي روزي است که ايران دوباره براي تجارت و کسب‌وکار آزاد باشد. اين خبر‌گزاري ضمن اشاره به اين موضوع که وي اخيرا به تهران سفر کرده و با مسوولان وزارت نيرو و اداره آب و فاضلاب ديدار کرده است، افزود که قبل از تحريم‌ها، اين شرکت، 10 تا 15 ميليون يورو (11 تا 17 ميليون دلار) مبادله تجاري با ايران داشت. اين شرکت دفتر خود در تهران را باز نگه داشته و به اميد روزي است که با انعقاد توافق جامع هسته‌اي، بتواند پروژه‌هاي پرسودي نظير توسعه متروي تهران را به دست بياورد. هرنکنت در ادامه به رويترز گفت: «من از پروژه‌هايي که در ايران در حال انجام است اطلاع دارم و آماده امضاي آنها پس از لغو تحريم‌ها هستم.» اين شرکت مانند ديگر شرکت‌هاي آلماني خود را براي بازگشت به بازار ايران آماده مي‌کند. در حالي که فرصت نهايي دور جديد مذاکرات هسته‌اي روز سه‌شنبه پايان مي‌يابد، يک مقام ارشد آلماني گفت: «رقابتي که بين شرکت‌ها برقرار است درست مانند مسابقه قايقراني مي‌ماند. همه تلاش دارند در بهترين جايگاه قرار بگيرند و زماني که سوت شروع مسابقه زده مي‌شود، اولين نفري باشند که به سوي بازار ايران سرازير شوند.» وي افزود: «اين شرکت‌ها تلاش دارند ارزيابي کنند که آيا روابط قديمي خود با ايران همچنان معتبر است يا خير. آيا آنها مي‌توانند به افرادي که مي‌شناسند اتکا کنند يا بايد روابط جديدي را ايجاد کنند.»

در ادامه اين گزارش به اين موضوع اشاره مي‌کند که پيشينه روابط تجاري و فرهنگي آلمان با ايران به قرن نوزدهم ميلادي برمي‌گردد و مي‌افزايد: آلمان بر خلاف روسيه و انگليس، هيچ تاريخچه امپرياليستي‌اي در منطقه ندارد و اين موضوع آلماني‌ها را به شرکايي جذاب تبديل کرده است. شرکت‌هاي آلماني از اواخر دهه 1930 ميلادي تقريبا در همه پروژه‌هاي مهم صنعتي ايران از جمله خط آهن عبوري از ايران نقش داشته‌اند. اما طي سال‌هاي تحريم، کشورهايي همچون چين، امارات، کره جنوبي، ترکيه و هند جاي آلمان را در ايران گرفته‌اند. اين گزارش به حجم مبادلات تجاري بين ايران و آلمان اشاره کرده و بيان مي‌کند که صادرات کالاهاي آلماني به ايران از 4/ 4 ميليارد دلار در سال 2005 به 8/ 1 ميليارد دلار در سال 2013 رسيده است.

اين مقام آلماني به شرکت‌هايي نظير فولکس واگن و دايملر به‌عنوان شرکت‌هايي که مترصد بازگشت به بازار ايران هستند اشاره مي‌کند. به‌‌علاوه فولکس واگن اعلام کرده که هيچ‌گونه فعاليت تجاري با ايران را از سر نگرفته است. دايملر نيز در اين خصوص گفته که به دقت در حال رصد کردن وضعيت ايران است، اما هرگونه معامله يا ورود مجدد به بازار ايران را موکول به نتيجه مذاکرات هسته‌اي کرده است.

اما يک کارشناس آگاه در فولکس واگن گفت که البته گفت‌وگو‌هايي در جريان است. وي اشاره کرد که شرکت‌هاي ديگر نيز چنين گفت‌وگو‌هايي را با ايران انجام داده‌اند. وي افزود: «اقداماتي نيز در پشت صحنه انجام شده تا ببينيم چه ابزارهايي براي از سرگيري همکاري‌ها با ايران مورد نياز خواهد بود.»

اين خبرگزاري درخصوص بخش خصوصي ايران به اين نکته اشاره مي‌کند که در طول اين سال‌ها بخش خصوصي به دليل تحريم‌ها از منابع خارجي محروم بوده و در جست‌وجوي سرمايه‌گذاري و تخصص خارجي است. در حال حاضر اقتصاد ايران عمدتا متکي به صادرات نفت و گاز است. سخنگوي شرکت زيمنس اين هفته گفت: «اين شرکت قبل از اتخاذ هر تصميمي درخصوص ايران، مترصد نتايج مذاکرات هسته‌اي بوده است و در صورت هر گونه تغييري در ايران ما آماده از سرگيري روابط خود با ايران هستيم.» گابريل سيگمار، وزير اقتصاد و انرژي آلمان در جلسه‌اي در برلين گفت که در حال تدارک سفري به تهران در يک ماه آينده است. هرچند اين سفر هنوز قطعي نشده است. يک منبع نزديک به دولت آلمان مي‌گويد: «صنايع آلماني واقعا مي‌خواهند به بازار ايران وارد شوند. آنها نگران‌ هستند که اگر تعلل کنند، شرکت‌هاي فرانسوي يا حتي آمريکايي قبل از آنها وارد عمل شوند.» وي افزود: «اما اگر آنها اکنون وارد شوند، ايراني‌ها ممکن است به اين نتيجه برسند که ديگر نيازي به توافق هسته‌اي نيست، زيرا تحريم‌ها عملا بدون توافق هم از هم فروپاشيده است. ما از هر موقعيتي استفاده مي‌کنيم تا به صنايع آلماني بگوييم خونسردي خود را حفظ کنند.»

رقابت شانه به شانه شرکت‌هاي فرانسوي
به گزارش فرانس پرس، اگرچه از آغاز مذاکرات هسته‌اي با ايران، فرانسه سختگيرانه‌ترين مواضع را داشته است، اما اکنون با نزديک شدن به زمان توافق، پاريس بايد خود را براي ورود به تجارت با ايران و بهره بردن از بازار دست نخورده اين کشور آماده کند. يک ديپلمات ارشد غربي گفت: «نخستين نتيجه توافق باز شدن درهاي ايران خواهد بود. اين همان چيزي است که کشورهاي غربي منتظرش هستند. آنها طوري به يکديگر تنه مي‌زنند که انگار در نقطه شروع يک مسابقه ماراتن قرار دارند و به دقت همديگر را زير نظر دارند.»

ظرفيت‌هاي بازار ايران
به گفته يک اقتصاددان فرانسوي، پس از سال‌ها تحريم سخت، کشورهاي مختلف اکنون آماده از سرگيري تجارت با ايران هستند. ايران با جمعيتي 77 ميليون نفري، چهارمين ذخاير بزرگ نفت و دومين ذخاير بزرگ گاز جهان را در اختيار دارد.

هرگونه توافقي بين ايران و قدرت‌هاي جهاني موجب لغو تدريجي تحريم‌ها عليه ايران خواهد شد. در ادامه اين گزارش به نقل از علي آهني سفير ايران در فرانسه در سال 2013 آمده است: «مراقب باشيد دير نکنيد. بايد خودتان را آماده کنيد. بازار منتظر شما نخواهد ماند و رقباي شما قبلا آنجا هستند.» اين وضعيت تنها در مورد فرانسه صادق نيست. روسيه و چين تلاش دارند تا سهم خود را از اقتصاد ايران حفظ کنند و آن را افزايش بدهند. شرکت‌هاي آمريکايي نيز که مدت‌ها از بازار ايران محروم بوده‌اند تمايل به بازگشت دارند.

بازيابي اعتماد گذشته
فرانسه قبل از تحريم‌ها حضوري قدرتمند در بازار ايران داشت و دو شرکت خودروسازي اين کشور (رنو و پژو) بازيگران اصلي در بازار خودرو اين کشور بودند. شرکت توتال فرانسه نيز در بخش نفت ايران فعال بود. اما براساس آمارهاي دولت فرانسه، حجم مبادلات تجاري دو طرف از 4 ميليارد يورو در سال 2004 ميلادي، به تنها 500 ميليون يورو در سال 2013 ميلادي افت کرد. کارلوس تاوارس، رئيس شرکت خودروسازي پژو سيتروئن فرانسه گفت: «متاسفانه ما به شدت هدف انتقادات جامعه ايراني قرار داريم. آنها معتقدند ما در دوران سختي تنهايشان گذاشته‌ايم.» وي افزود: «شرکت‌هاي چيني از قبل در بازار ايران هستند و بازسازي اعتماد (ايراني‌ها) کار دشواري است.» اعضاي فدراسيون کارکنان فرانسوي (ام‌اي‌دي‌اي‌اف) قرار است در ماه سپتامبر براي از سرگيري روابط اقتصادي به تهران سفر کنند.

روسيه بزرگ‌ترين بازنده بازگشت نفت ايران
خبرگزاري بلومبرگ نيز به تلاش‌هايي که ايران براي دستيابي به توافق هسته‌اي انجام داده است، اشاره مي‌کند و مي‌نويسد: در صورت توافق هسته‌اي، حکومت ولاديمير پوتين، حداقل يک دليل خواهد داشت تا حمايت خود از ايران را متوقف کند. به گفته تحليلگران و مديران شرکت‌هاي نفتي، روسيه که براي به دست آوردن عنوان بزرگترين توليدکننده نفت جهان با عربستان و آمريکا رقابت مي‌کند، بزرگترين بازنده بازگشت نفت ايران به بازار خواهد بود.

اد مورس، مسوول بخش تحقيقات کالايي سيتي گروپ در اين خصوص مي‌گويد: «ايران براي به دست آوردن بازار اروپا با روسيه رقابت خواهد کرد.» در ادامه اين گزارش به تحريم‌هاي نفتي ايران اشاره مي‌کند و مي‌افزايد که ايران از سال 2012 ميلادي و از زمان اعمال تحريم‌هاي اتحاديه اروپا بر واردات نفت اين کشور، از فروش نفت خود به اروپا باز ماند. تحريم‌هاي آمريکا هم پرداخت پول نفت ايران به دلار را دشوار کرده و هم باعث شد که توليد اين کشور از 6/ 3 ميليون بشکه در روز در سال 2011 ميلادي به 6/ 2 ميليون بشکه در روز در سال گذشته برسد.

اين خبرگزاري ضمن اشاره به اين موضوع که نفت صادراتي روسيه شباهت زيادي به نفت ايران دارد، منتفع اصلي کاهش صادرات نفت ايران را روسيه مي‌داند و به اين نکته اشاره مي‌کند که براساس آمارهاي جمع آوري شده توسط پايگاه اطلاعاتي تريدمپ، صادرات روسيه به بازارهاي اصلي نفت ايران در آسيا و اروپا بيش از دو برابر افزايش يافته و در فاصله سال‌هاي 2011 تا 2014، 420 هزار بشکه در روز رشد داشته است.

در ادامه اين گزارش درخصوص روابط سياسي ايران و روسيه مي‌نويسد که هرچند ايران و روسيه در بازار انرژي جهاني با هم رقيب‌اند، اما آنها از نظر سياسي متحداني نزديک به شمار مي‌روند. روسيه به ايران تسليحات و دانش ساخت تاسيسات هسته‌اي ارائه کرده و ديگر قدرت‌هاي جهاني را به سمت توافق با اين کشور سوق داده است. ديويد فيف، مسوول بخش تحقيقات بازار در موسسه گانور در ژنو گفت: «احتمالا اين نفت اورالز (نفت اصلي روسيه) خواهد بود که تا حد مشخصي با نفت ايران در بازار اروپا رقابت خواهد کرد.» وي افزود: «نفت خام کرکوک عراق نيز که از نظر کيفيت شبيه نفت اورالز و نفت خام ايران است نيز ممکن است در بازار اروپا با رقابت بيشتري مواجه شود.» مازاد نفتي که از ايران صادر مي‌شود رقيبي براي نفت کشورهاي غرب آفريقا نيز هست، در شرايطي که اين کشورها تحت فشار توليد نفت شيل آمريکا قرار دارند.

منبع : دنياي اقتصاد