از جنگ فکت شيت ها تا جلسات توجيهي در مذاکرات وين

تهيه يک پيام يوتيوبي حرفه اي، استفاده موثر تيم هسته اي از ابزارهايي نظير توييتر، چاپ مقاله در مهمترين رسانه هاي بين المللي و سرانجام يازده مصاحبه با رسانه هاي بين المللي مکمل اين اقدامات بودند.

دقايقي بعد از قرايت متن بيانيه مشترک توافق برجام، بسياري در ايران منتظر انتشار فکت شيت جديد آمريکايي و کليد خوردن دور جديدي از شکاف روايتي و جنگ فکت شيت ها ميان دو طرف بودند. اين انتظار پربيراه نبود. فکت شيت آمريکايي اين بار هم جذاب تر از قبل و اين بار در قالب اينفوگرافي هاي مفصل منتشر شد.

با اين حال بر خلاف دو دور قبلي از جمله توافقات موقت ژنو و لوزان، اين بار خبري از جنگ فکت شيت ها نبود. هرچند عده اي اين موضوع را به انتشار کامل متن برجام نسبت داده اند که بي تاثير هم نبوده است، ولي مي بايست به ساير اقدامات و ابتکارات متفاوت تيم هسته اي در اين دور از مذاکرات با تکيه بر ابزارهاي نوين ديپلماسي عمومي هم توجه کرد.

اگر بخواهيم چارچوبي نظري براي سياست گذاري رسانه اي پيشنهاد کنيم تا از آن براي تاثيرگذاري رسانه اي استفاده شود، مي توان آن را در دو موضوع خلاصه کرد: تنظيم محورها agenda setting و تنظيم محتوي framing. أولي به معني اين است که چه مسائلي در رسانه ها طرح شود و چه چيزهايي مطرح نشود و دومي به اين معناست که موضوعاتي که تصميم به طرح آنها داريم به چه طريقي بيان شوند؟

يکي از ابزارهاي اصلي که هيات هاي سياسي غربي و به ويژه آمريکايي براي همراه کردن افکار عمومي با سياست خارجي شان بکار مي برند، جلسات توجيهي پرتعداد براي خبرنگاران و ارباب رسانه ها بوده است. انتشار فکت شيت ها هم بعنوان حلقه آخر در اين برنامه هماهنگ رسانه اي استفاده مي شوند، ولي نقش اساسي تَر و پنهان تَر در واقع متعلق همان جلسات توجيهي منظم در طول مذاکرات بوده است.

تيم مذاکراتي ايراني هم در دورهاي قبلي مذاکراتي به تناوب از جلساتي مشابه براي خبرنگاران ايراني حاضر در محل مذاکرات استفاده مي کرد، ولي در عمل قدرت رسانه اي رسانه هاي غربي و آمريکايي در هر دور از مذاکرات باعث مي شد مطالب مطروحه در اين رسانه ها به سرعت ترجمه شده و به محورهاي رسانه اي در داخل ايران تبديل شوند. به همين خاطر در اين دور از مذاکرات، تيم مذاکرات هسته اي توجيه همزمان و موازي خبرنگاران ايراني و غربي را در دستور کار قرار داد.

در اين راستا، تيم ايران هشت جلسه توجيهي متفاوت براي رسانه هاي داخلي و خارجي بطور منظم با عالي ترين مقامات حاضر در مذاکرات برگزار کرد که در نهايت باعث شد روايت ايراني از مذاکرات هم به موازات روايت غربي در رسانه هاي جهاني و بين المللي برجسته گردد.

چهار جلسه توجيهي خبرنگاران رسانه هاي غربي عموما با امکان نقل قول از مقامات بدون نام بردن از مقام ايراني برگزار شد و آنچه در طول مدت مذاکرات در رسانه هايي نظير نيويورک تايمز، واشنگتن پست، وال استريت ژورنال، گاردين، سي ان ان، بي بي سي،الجزيره، شبکه هاي تلويزيوني عمده آمريکايي و .... به نقل از منابع ايراني مطرح گرديد، عموما مطالب مطروحه در اين چهار جلسه مفصل بوده اند. به ويژه استخراج فوري متن کامل اين جلسات و ارسال آنها براي صدها خبرنگار و رسانه در سراسر جهان نقش مهمي در گسترش بيش از پيش روايت ايراني از مذاکرات و برجسته نمودن خطوط رسانه اي مدنظر ايران در رسانه هاي خارج از ايران داشت.

در اين ميان، به ويژه جلسه چهارم توجيهي براي رسانه هاي غربي که بلافاصله بعد از اعلام توافق برگزار گرديد، در واقع نقش يک فکت شيت موثر و مفصل ايراني را داشت که متن آن براي بسياري از رسانه هاي خارجي ارسال گرديد و مورد استفاده قرار گرفت.

اقدامات مشابهي براي توجيه رسانه هاي داخلي به موازات رسانه هاي خارجي نيز انجام شد که تهيه و ارسال محورهاي شش ماده اي توافق برجام حاصل آخرين جلسه توجيهي براي رسانه هاي داخلي بود.

ساير اقدامات پيش دستانه تيم مذاکراتي در عرصه رسانه اي نقطه قوت ديگري بود که اين اقدامات غير محسوس را تکميل و تاييد مي کرد. تهيه يک پيام يوتيوبي حرفه اي و پرمعني، استفاده موثر تيم هسته اي از ابزارهايي نظير توييتر در مواقع مورد لزوم، چاپ مقاله در مهمترين رسانه هاي بين المللي و سرانجام يازده مصاحبه اختصاصي با رسانه هاي بين المللي موثر شامل ان بي سي، سي بي اس، اي بي سي، سي ان ان، بي بي سي، شبکه اول روسيه، سي سي تي وي چيني، الميادين، پرس تي وي، يوميوري و ماينيچي مکمل اين اقدامات موثر و مداوم در طول دوره مذاکرات بودند.

آنچه امروز بايد مورد توجه جدي باشد اين است که با وجود ارزشمند بودن تلاش هاي سيزده ساله کشورمان در عرصه مذاکرات هسته اي و از جمله ابتکارات جديد دور آخر مذاکرات، کار هنوز تمام نشده و توافق بر سر برجام شروع مرحله اي مهم و حساس تَر است. تيم مذاکراتي و رسانه هاي داخلي لازم است با حساسيت و هوشياري بيشتر، ابتکارات رسانه اي مناسبي را در دوره پسا توافق برجام طراحي و با همدلي و همکاري آنها را به انجام برسانند.