شهری تاریخی با پل‌های قایقی

عبدالرضا حمیدی از تشکیل جلسه انجمن دوستداران میراث فرهنگی شهرستان با محوریت عسکر مکرم خبر داد و اظهار کرد: پاسداری از آثار به جای مانده در عسکر مکرم جزو اولویت‌ها قرار دارد. یکی از اهداف انجمن میراث فرهنگی در دولت، جلب حمایت مادی و معنوی مردم و مشارکت همه جانبه آنان در مورد پژوهش، حفظ و معرفی و آموزش میراث فرهنگی کشور است.

سرپرست اداره میراث فرهنگی باوی، گزارشی از وضعیت آثار تاریخی شهرستان باوی به ویژه شهر عسکر مکرم و پتانسیل‌های گردشگری و صنایع دستی بیان کرد و خواستار همکاری اعضای انجمن به خصوص شهرداری‌ها و دهیاری‌ها به منظور حفاظت و حراست و جلب مشارکت و بهره‌برداری از آثار تاریخی شد.

عَسکَر مُکْرَم شهری از نواحی خوزستان بوده که در زمان ساسانیان به نام «روستاگ کَواد» (روستای قباد) نامیده می‌شد و پس از آن «لشگر» نام داشت. روستاگ کواد ظاهرا در زمان ساسانیان شهر بااهمیتی بوده‌ است. این شهر میان دو رود شوشتر و مَسرُقان واقع بوده است. امروزه محوطه تاریخی شهر عسکر مکرم در شمال شرقی روستای امروزی بند قیر در ۳۵ کیلومتری شوشتر در دو کرانه رودخانه گرگر گسترده شده است.

نام دوران اسلامی این شهر یعنی عسکر مکرم منسوب به مکرم بن معزاء حارث بوده است و در توصیف آن آمده که دارای علمای بسیار و خرم و آباد بوده و با نعمت و همه نوع شکر و قند در آن وجود داشت. در این شهر از ابریشم خام، مقنعه و دستمال و پارچه می‌ساختند.

طبق منابع مکتوب جغرافی‌دانان و جهان‌گردان دوره اسلامی، این شهر از شهرهای مهم جنوب غربی ایران و حتی در دوره‌ای کرسی ولایت اهواز بوده است. این شهر در دوره رونق خود تامین کننده شکر در محدوده کشورهای اسلامی تا مصر بوده است. بررسی‌های باستان‌شناختی بر روی این محوطه نشان داد که گستره شهر عسکر مکرم در حدود ۵۰۰ هکتار است. شهر تاریخی مذکور دارای دو بخش مسکونی و صنعتی بوده است. بر اساس داده‌های مورخان و جغرافی‌دانان ارتباط بین دو بخش شرقی و غربی شهر عسکر مکرم توسط پل‌هایی که از کنار هم قرار دادن قایق‌هایی بر رودخانه ایجاد شده بود امکان‌پذیر بوده است. شهر دارای بازاری باشکوه بود که با مسجد جامع، هر دو در جانب غربی واقع بودند.

محوطه تاریخی عسکر مکرم مربوط به دوره قبل از اسلام است که در سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این محوطه به دلیل خاک‌برداری، طغیان‌های فصلی رودخانه گرگر، کشاورزی، وجود حفاران غیرمجاز و قرار گرفتن در محدوده شهرک جدید رامین در معرض تخریب‌های مداوم قرار گرفته است.

محوطه عسکر مکرم مجموعه‌ای از تپه، دشت و رودخانه است. طغیان‌های فصلی رودخانه گرگر، کشاورزی، بارش باران، ایجاد شیارهای عمیق، وجود حفاران غیرمجاز، قرار گرفتن در محدوده شهرک جدید رامین، عدم انجام هر گونه فعالیت پژوهشی و کاوش از جمله دلایل نامشخص بودن گستره شهر عسکر مکرم و تخریب‌های پی در پی آن است. هر از گاهی بیل‌های مکانیکی اقدام به خاک‌برداری از محوطه عسکر مکرم کرده‌اند و علاوه بر کشاورزان که روی زمین‌های این محوطه تاریخی کار می‌کنند جاده‌سازی و گودبرداری برای احداث خط لوله آب نیز انجام شده است.