پایان بررسی برجام در کنگره

کنگره آمریکا روز پنج‌شنبه 17 سپتامبر به دو ماه بررسی و تلاش‌ در دو سوی کارزار موافقت با توافق و یا مخالفت با آن پایان می‌دهد.

به گزارش ایسنا، کنگره آمریکا (مجلس نمایندگان و مجلس سنا) قرار است روز پنج‌شنبه جلسه نهایی برای تعیین وضعیت برنامه اقدام مشترک را برگزار کنند. چنان چه تا فردا جمهوری‌خواهان نتوانند حداقل آرای مورد نیاز برای رد برجام را به دست آورند به طور معمول برجام در دستور کار دولت آمریکا برای طی کردن روند اجرا قرار می‌گیرد.

دوئل نفس‌گیر و کم سابقه "دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان" بر سر برجام در دو ماه اخیر، پیروزی دموکرات‌ها را نوید می‌دهد. هر چند جمهوری‌خواهان نتوانستند مخالفت‌شان با برجام را عملی کنند و از رای مثبت اقلیت حاکم بر آمریکا به توافق هسته‌ای با ایران بسیار عصبانی هستند اما آن‌ها هم‌چنان به تلاش تا دقیقه 90 برای رد توافق یا سنگ‌اندازی در مسیر اجرای آن را ادامه می‌دهند.

در همین چارچوب رهبر حزب اکثریت مجلس سنا، بامداد چهارشنبه از ارائه یک متمم قانونی خبر داد که هرگونه اقدام رییس‌جمهور آمریکا در زمینه رفع تحریم‌ها علیه ایران را به شناسایی رژیم صهیونیستی منوط می‌کند.

بر اساس بیانیه‌ای که روی وب‌سایت رسمی مجلس سنا قرار گرفته است میچ مک کانل اعلام کرد: متممی را تنظیم خواهم کرد که رییس‌جمهور را از رفع تحریم‌ها تا زمان اقدام ایران در زمینه دو ملاک ساده، منع می‌کند: ایران باید حق موجودیت اسراییل را به رسمیت بشناسد و شهروندان آمریکایی بازداشت در ایران را آزاد کند.

مک کانل این اظهارات را قبل از آن که برای دومین بار در سنا بر سر "ختم بررسی" برجام رای‌گیری شود اعلام کرد.

هم‌چنین جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان هفته گذشته، به بهانه این که متن توافق محرمانه ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اختیار کنگره قرار نگرفته، مدعی شدند دوره 60 روزه بررسی توافق هنوز آغاز نشده و باید تصمیم‌گیری در مورد آن را تا زمان نامحدودی به تعویق انداخت. اما کاخ سفید با رد این ادعا، اعلام کرد در صورتی که کنگره تا 26 شهریور (17 سپتامبر) نظر خود را اعلام نکند، دولت برجام را اجرا خواهد کرد.

به گزارش ایسنا، روز سه‌شنبه 15 سپتامبر برای دومین‌بار جمهوری‌خواهان در مخالفت با توافق هسته‌ای با ایران بر سر "ختم بررسی" رای‌گیری کردند که 42 نماینده دموکرات در سنا به این قطعنامه رای منفی و 56 سناتور نیز رای مثبت دادند که نشان می‌دهد جمهوری‌خواهان حتی از دفعه قبل نیز رای کم‌تری برای مخالفت با برجام در اختیار داشتند.

هفته گذشته در اولین رای‌گیری درباره ختم بررسی برجام، با وجود این که 42 سناتور دموکرات از برجام حمایت کردند و مشخص بود که آرا جمهوری‌خواهان به شدت متزلزل شده است، رهبر اکثریت سنا دستور رأی‌گیری درباره "ختم بررسی" برجام و ارائه آن در سنا را صادر کرد اما با کسب 58 رأی موافق و 42 رأی مخالف، ختم بررسی مورد تأیید واقع نشد. این در حالی بود که اگر سناتورهای موافق برجام 41 نفر هم بودند آن‌ها امکان استفاده از ترفند "فیلی‌باستر" را داشتند. مطابق این ترفند قانونی در صورتی که تعداد نمایندگان حامی یک طرح به 41 نفر برسد قانونگذاران می‌توانند با طولانی کردن تعمدی بحث درباره آن تا زمان سر رسید مهلت قانونی رأی‌گیری که 17 سپتامبر (26 شهریور) است، در عمل رأی‌گیری درباره آن طرح را غیرممکن کنند.

حتی اگر فیلی‌باستر هم اتفاق نمی‌افتاد و قطعنامه رد توافق هسته‌ای در هر دو مجلس کنگره به تصویب می‌رسید، اوباما وعده داده بود برای جلوگیری از اجرایی شدن قطع‌نامه کنگره در رد برجام، از حق وتو خود استفاده کند. در چنین وضعیتی مخالفان اوباما باید تلاش می‌کردند، وتوی او را بی‌اثر کنند که برای این منظور به جلب موافقت دو سوم نمایندگان در هر دو مجلس نیاز خواهند داشت.

از طرفی برای بی‌اثر کردن وتوی رییس‌جمهور، با این فرض که همه اعضای جمهوری‌خواه به لغو وتو رأی دهند، باید 44 نماینده از 188 نماینده دموکرات مجلس نمایندگان نیز آنان را همراهی کنند که فقط تعدادی کمی از نمایندگان دموکرات در مجلس نمایندگان حدود 10 نفر اعلام کرده‌اند با توافق هسته‌ای مخالفت خواهند کرد.

هم‌چنین در سنا که متشکل از 100 نماینده است، اوباما به 34 رأی نیاز دارد تا از بی‌اثر شدن شدن وتوی خود جلوگیری کند که اکنون 42 رای را در اختیار دارد بنابراین او مجبور به استفاده از حق وتو درباره تایید برجام نیست مگر آن که در دقایق نهایی روز پنج‌شنبه به هر دلیلی دو رای از 42 رای به سمت جمهوری خواهان برود. در چنین شرایطی است که کنگره اقدام به رای‌گیری درباره ختم بررسی و رد توافق می‌کند و چنانچه قطعنامه رد توافق هسته‌ای با ایران 60 رای را به دست آورد، استفاده از حق وتو رییس‌جمهوری آمریکا موضوعیت می‌یابد. در آن صورت اوباما دو هفته وقت دارد تا قطعنامه مذکور را وتو کند و پس از آن کنگره نیز دو هفته وقت دارد که وتو رییس‌جمهور را رد کند که برای این کار به دو سوم آرا نیار دارند.

بنا بر گزارش رسانه‌ها، در بیش از یکصد سال اخیر، اوباما تنها رییس‌جمهوری است که کم‌ترین استفاده را از حق وتو که از اختیارات رییس‌جمهور آمریکاست کرده است. اولین‌بار در دسامبر ۲۰۰۹ و هم‌زمان با بحران مالی، اوباما با وتوی مصوبه کنگره، بودجه اضطراری تخصیص یافته به دولت را برای سال مالی ۲۰۱۰ تداوم بخشید. دومین بار اکتبر ۲۰۱۰ بود. آن زمان با رأی کنگره، صاحبان صنایع و مشاغل اجازه یافته بودند امور ثبتی کارهای خود را در ایالتی غیر از محل حرفه خود انجام دهند. اوباما این مصوبه را برای «جلوگیری از تبعات ناخواسته مصوبه بر حقوق مصرف‌کنندگان» وتو کرد.

اکنون جمهوری‌خواهان تا فردا پنج‌شنبه وقت دارند تلاش کنند حداقل 60 رای داشته باشند تا ابتدا ختم بررسی برجام را اعلام کنند و بعد خود برجام را به رای بگذارند که البته بعید است با وضعیت فعلی بیش از 58 رای داشته باشند. در صورتی که نتوانند تا پنج‌شنبه حداقل آراء یعنی 60 رای را به دست آورند اصلا امکان رای‌گیری روی برجام در سنا وجود نخواهد داشت. در این صورت از 18 سپتامبر (27 شهریور) از دید قوانین داخلی آمریکا برجام مسیر قانونی خود را طی می‌کند.

در چارچوب قوانین آمریکا، اگر حداقل آرا برای تصویب یک طرح (قطعنامه رد توافق هسته‌ای با ایران) وجود نداشته باشد اساسا این قطعنامه به رای گذاشته نمی‌شود.