داود حشتمی؛ سرویس سیاسی «انتخاب»: سال 94 با دلهره توافق لوزان آغاز شد و با انتخابات با اهمیت مجلسین به پایان رسید. در طول سال گذشته چهره های بسیاری خبرساز بودند اما تنها برخی از آنها توانستند تاثیر زیادی بر عرصه سیاسی ایران در این سال داشته باشند. روند بررسی چهره های مطرح سال گذشته نشان می دهد که سیاست ایران در اختیار چهره هایی معتدل از هر دو جناح قرار گرفته بود و تاثیر اندکی از چهره های تندرو پذیرفته است. با این مقدمه به سراغ چهره های تاثیرگذار سال 94 رفتیم:
هاشمی: سیاست ورزی به سبک آیت الله
خیلی ها تمایل داشتند آیت الله هاشمی در این انتخابات هم مانند انتخابات ریاست جمهوری یازده، از سوی شورای نگهبان تاییدصلاحیت نشود، اما خواسته آنها محقق نشد تا آیت الله نفر اول انتخابات خبرگان تهران شود. او از مدت ها قبل این انتخابات را کلید زده بود و خواستار حضور چهره هایی جوان در خبرگان بود. امری که محقق نشد. با این حال تاثیرگذاری او را در انتخابات اخیر نمی توان از نظر دور داشت. می توان به طور قطع داوری کرد که این آیت الله بود که همچون سال 92 موجب وحدت اصلاح طلبان و اعتدالگرایان شد. آیت الله هاشمی در چند مصاحبه اظهارنظرهای بسیار تندی داشت. آنجا که در اعتراض به عدم تایید صلاحیت سیدحسن خمینی لب به انتقاد گشود. هاشمی همچنان به حضور در عرصه سیاست ادامه می دهد و در سیاست ورزی او در ایران همچنان باقی است و هیچگاه از دور خارج نشده است.
ظریف، مرد لبخند
بی شک وزیرخارجه جمهوری اسلامی را باید چهره برتر سال 94 در ایران دانست. کسی که نزدیک به دوسال مذاکرات سخت و نفس گیری را سرانجام در تابستان سال 94 نهایی کرد. ظریف در جریان این مذاکرات نشان داد سیاستمداری نیست که تنها لبخند می زند. ماجرای جمله معروف «هرگز یک ایرانی را تهدید نکن» که در خلال مذاکرات مطرح شده بود، به یک تکه کلام ایرانی بدل شد. ظریف از نظر بسیاری از ایرانیان قهرمان برجام است. او ناچار بود هم در داخل و هم در خارج ایران با مخالفانش روبه رو شود. وزیرخارجه ای که بی شک نامش در تاریخ ایران با بزرگی یادخواهد شد و ماندگار می ماند.
خمینی جوان
او با خواست و اصرار بزرگان و دلسوزان نظام در انتخابات خبرگان ثبت نام کرد و اعلام داشت که به صورت مستقل آمده است. آیت الله سیدحسن خمینی و ماجرای عدم تایید صلاحیتش در خبرگان این دوره یکی از مهمترین وقایع سال 94 بود. او چهره ای بود که در صورت حضور در انتخابات به طور قطع می توانست رای بالایی را به کسب کند. رایی که حتما در صندوق نظام ریخته می شد، اما او تایید نشد.
روحانی، مدیر پشت صحنه
اگرچه مذاکرات منتهی به توافق وین با مسئولیت روحانی اداره و به انتها رسید، اما روحانی در سال 94 نشان داد که یک سیاستمدار است. او به موقع احساساتی شد و به کمک مذاکره کنندگان می آمد و در نهادهای قدرت راهبرد هدایت مذاکرات را به درستی و ذره ذره جلو می برد. روحانی در سال 94 در داخل اما با مشکلات بزرگی روبه رو بود. حتی بعد از حصول توافق نیز منتقدان او را رها نکردند و مدام از رکود می گفتند. دولت او در سال جاری با کاهش بی سابقه بهای نفت در سالهای اخیر روبه رو بود. اتفاقی که بسیاری از کشورهای نفت خیز را دچار مشکلات عدیده ای کرده بود. او درماجرای رد صلاحیت های کاندیداهای انتخابات مجلس هم از دو طرف مورد انتقاد قرار گرفت. یک سو به او منتقد بودند که چرا سکوت می کند و طرف دیگر از اظهارات او برداشت مخالفت با شورای نگهبان داشتند. خصوصا آنجا که او از مطلوب بودن مجلس اول سخن گفته بود.
لاریجانی، ترسیم تعقل در اصولگرایی
رئیس قوه مقننه در سالی که گذشت فشار بسیار زیادی را متحمل شد و یکی از چهره های تاثیرگذار درسیاست ایران بود. ماجرای برجام که به سرانجام رسید، این طرح باید در داخل مورد بررسی مجلس قرار می گرفت. لاریجانی کمک زیادی به دولت در زمینه برجام کرد، تا آنجا که موجب شد صدای انتقاد اصولگرایان برخواسته و با او صراحتا به مخالفت بر خیزند. به اعتقاد آنها لاریجانی برجام را در بیست دقیقه جمع کرد و به رای گیری گذاشت. برجام و رویه مخالفت منتقدان خصوصا از جنس دلواپسان موجب شد تا لاریجانی به دولت نزدیکی بیشتری پیدا کند و فراکسیون رهروان عملا به کمک دولت بیاید. اقدامی که خشم پایداری های مجلس را برانگیخت و در جریان ائتلاف اصولگرایی برای مجلس دهم آن را تلافی کردند. علی لاریجانی برای انتخابات اخیر یکبار دیگر از قم ثبت نام کرد. تلاش های مخالفانش در شهر قم موجب شد تا او به عنوان نفر دوم این شهرستان به مجلس راه پیدا کند. با این همه او توانست بخش بزرگی از نیروهای اصولگرا را به معتدل شدن فراخوانده و هدایت کند. بسیاری معتقدند ادامه ریاست لاریجانی بر مجلس می تواند آرامش و اعتدال را در این قوه حفظ کند.
مطهری: نه راست، نه چپ، مستقل
علی مطهری روندی که در انتخابات مجلس نهم آغاز کرده بود، در این انتخابات هم دنبال کرد. لیست مستقل او از اصولگرایان و اصلاح طلبان و اعتدالیون، با عنوان «صدای ملت» همه نشانه ای بود بر اینکه او در سیاست ورزی تمایل دارد راه خودش را برود. جریانی که بدون وابستگی به هر دو طرف دارای نقاط مشترک و افتراق با سایر جریان هاست. لیست انتخاباتی او توانست در انتخابات تهران به علت حضور افراد مشترک با لیست اصلاحات توانست مورد اقبال نسبی هم قرار گیرد. حالا او به راه اندازی فراکسیون مجلس می اندیشد.
صالحی، باز کردن گره مذاکره
علی اکبرصالحی یک تکنوکرات است. به گفته خودش اگر جلیلی یا قالیباف هم بر سر کار می آمد با آنها نیز کار می کرد. صالحی بعد از رفتن احمدی نژاد از وزارتخارجه کنار رفت و به سازمان انرژی هسته ای پیوست. او در دوره ای مهم به تیم مذاکره کننده ایران پیوند خورد. صالحی قبلا نیز در بطن مذاکرات در دوره های قبل قرار داشت. اما در این مرحله درست درجایی وارد روند مذاکرات شده که اتفاقا گفت وگوها به گره ای بزرگ برخورد کرده و مذاکرات آنطور که خودش می گوید با یک بن بست فنی روبه رو شده بود. دانش فنی صالحی کمک کرد تا این گره رفع شود. از سوی دیگر مخالفان داخل معتقد بودند او کمک کرده تا برجام به عنوان یک توافق بسیار بد به سرانجام برسد و در این زمینه حتی تهدید به سیمان کاری نیز شد. صالحی از ابتای مذاکرات لوزان در روزهایی اولیه سال 94 به مذاکرات پیوست، مسائل مطرح شده توسط او خصوصا در مجلس شورای اسلامی مرتبا به کمک دولت آمد.
عارف: تغییر در وجهه سیاست ورزی
اقبال مردم به لیست اصلاح طلبان توانست عارف را در صدر منتخبین تهران قرار دهد. شاید این اتفاق برای بسیاری قابل باور نبود. عارف که در انتخابات 92 با دلخوری اندکی به نفع روحانی کنار رفته بود، توانست جایگاه مناسبی با رای مردم در اصلاحات کسب کند. در حالی که اصولگرایان سرلیست اصلی خود در تهران را در مجلس ندارند تا فراکسیونشان را رهبری کند، عارف با رایی مناسب به مجلس وارد شد. باید منتظر مشخص شدن جایگاه عارف در هیات رئیسه مجلس ماند. اما او به طور حتم برای یکی از کرسی های اصلی مجلس کاندیدا خواهد شد.
تصویری که حضور ندارد
او یکی از خبرسازان سال 94 بود. اختلاف بر سر اینکه او همچنان ممنوع التصویر هست یا نیست، به چالشی میان دولت و قوه قضائیه تبدیل شده است. دولت معتقد است شورای عالی امنیت ملی مصوبه ای که به این موضوع اشاره شود صادر نکرده است. رئیس جمهور نیز در پرسش و پاسخ رسمی با خبرنگاران صراحتا آن را اعلام کرد. اما قوه قضائیه می گوید این مصوبه وجود دارد. او با انتشار یک فایل ویدئویی توانست تاثیر زیادی در انتخابات اخیر برجای بگذارد.
حاج قاسم: مرد آرام کویر
اگر در خط اول مذاکره ایران با آمریکا ظریف حضور داشت، در خط اول جبهه جنگ حاج قاسم سلیمانی مشغول نبرد بود. این روزها مردم کم کم قدر او را می فهمند و به این باور رسیدند که امنیت ایران مدیون کسانی است که در خارج از مرزها مشغول مبارزه با تروریست هستند. تعامل ایران و روسیه در جبهه سوریه اهمیت فراوانی داشت. عربستان و برخی از کشورهای منطقه تلاش می کردند با تقویت تروریست ها ایران را وادار به شکست کنند. اما مقاومت مردان سپاه قدس به فرماندهی حاج قاسم توانست این حربه را از آنها بگیرد. چهره سردار در حالی که لبخندی ملایم بر چهره داشت مرتبا از جبهه های جنگ دیده می شد و ایران می دانست که آرامشش را مدیون چه کسانی است.
حداد: سرلیست لیست بازنده
رئیس مجلس هفتم که سمت سخنگوی ائتلاف اصولگرایان را برعهده داشت، نفر اول شد. اما بعد از سی نفر اصلاح طلب. او بازنده اصلی انتخابات 94 بود. حداد که در میانه سال با اظهارنظرش در برنامه خندوانه مبنی بر «حرام لقمه هایی» که برای فرهنگستان زبان فارسی جوک می سازند، خبرساز شده بود، بعد از انتخابات سکوت پیشه کرده است. حضور او در جمعی که کلاه مخملی های تهران نیز حضور داشتند، یکی از بزرگترین اشتباهات سیاسی او به شمار می رود. بعد از جنجالی که نزدیکان احمدی نژاد درباره عدم استعفای یکی از نمایندگان اصلاح طلب به پا کردند، کورسویی از امید در نزدیکان حداد دیده شد. براین اساس برخی تصور می کردند ممکن است حدادعادل به مجلس راه پیدا کند تا فراکسیون اصولگرایان «بی سر» نماند. اما با تایید انتخابات از سوی شورای نگهبان همه امیدها ناامید شد. به نظر می رسد دوران سیاست ورزی او به پایان رسیده است.
باهنر: مردی که جهت باد را تشخیص می دهد
در روزهای ثبت نام انتخاباتی شوکی که به فعالان سیاسی وارد شد، مساله عدم کاندیداتوری باهنر بود. نائب رئیس مجلس و مرد لابی ها که سابقه 28 ساله در مجلس داشت، در این انتخابات ثبت نام نکرد. گمانه های بسیار درباره این تصمیم او مطرح شد. اما به نظر می رسد همانطور که پیشتر خودش گفته بود او قادر به «تشخیص جهت باد» است. باهنر تشخیص داده بود که این بار «باد به پرچم اصولگرایان نخواهد وزید». از همین رو ترجیح داد خودش را در معرض رای مردم قرار ندهد.
زنجانی: طناب برای گردنی نحیف
سال 94 سرانجام بعد از دو سال بازداشت، پرونده قطور بابک زنجانی به دادگاه رسید و جلسات آن به درازا کشید. زنجانی مرد جوانی که ادعاهای میلیاردی داشت. حکمی که برای او در نظر گرفته شده است اعدام به عنوان مفسد فی الارض است. حالا گردن نازک و سفید او تنها چند قدم با طناب زخمت و نفس گیر دار فاصله دارد. او ابتدا مدعی بود که پول را به دولت پس داده است. بعدها از زندان نامه هایی که ادعا می شد از طرف او نوشته شده خطاب به رئیس جمهور در رسانه هایی خاص منتشر شد. در آن نامه ها زنجانی مدعی بود که اساسا محموله نفتی به او تحویل داده نشده و نمی داند دولت چرا پولش را از وی طلب می کند؟ اما بعد از برگزاری جلسات دادگاه رفته رفته پذیرفت که بدهکار است و دولت هم قصد ندارد از دریافت بیت المال کوتاه بیاید.
