ارتش برنده اصلی کودتا در ترکیه

کودتای نظامی در ترکیه شکست خورد زیرا تجربه دموکراسی در جامعه ترکیه عمیق شده است. ترکیه اردوغان پس از کودتا نسبت به قبل آن متفاوت خواهد بود و قطعا این کودتا در ترکیه تغییراتی را ایجاد خواهد کرد که اثرات خود را در روزها و ماه‌های آتی خواهد گذاشت.

به گزارش انتخاب، عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه مستقل رای الیوم در تحلیلی با عنوان "دلایل شکست کودتای ترکیه می‌نویسد: اردوغان پس از کودتا قطعا عملکردی متفاوت خواهد داشت. نهاد نظامی ترکیه بیشترین سود را برد و خطرها هنوز وجود دارد، در کودتا مخالفان با حاکمیت و ارتش با مردم همپیمان شدند، دشمنان اردوغان و هم پیمانانش در یک صف مقابل کودتا قرار می‌گیرند که نشانه پختگی دموکراسی در ترکیه است و این اولین درسی است که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه باید در کنار دیگر دروس که دست کم در طول پنج سال گذشته از آنها غفلت کرده و یا آنها را نادیده گرفته بیاموزد وگرنه کشور در برابر لرزه‌های بزرگ یا کوچک دیگر قرار خواهد گرفت.
 
اردوغان که تمامی مسئولان اجرایی و قانونگذاری را در کنترل خود داشت و مخالفان در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی را سرکوب می‌کرد، در نقطه اوج بحران دید که همان مخالفان و رسانه‌ها حامی واقعی‌اش بودند تا جایی که وی پس از بروز کودتا به فیسبوک، توییتر و اینترنت پناه برد که آنها را بارها فیلتر کرده بود و برای بخش اولین سخنرانی خود پس از کنترل کودتاچیان بر تلویزیون دولتی TRT، دست به دامان شبکه خبری سی‌ان‌ان شد که از مخالفان اردوغان محسوب می شد.
 
فرمانده ارتش این کشور نیز که با کودتاچیان مقابله کرد در اولین سخنرانی خود پس از کودتا گفت: زمان کودتا در ترکیه دیگر سپری شده است.
 
وی با این اظهاراتش یک بار دیگر تاکید کرد که "ارتش هنوز ستون فقرات امنیت و ثبات ترکیه و حافظ واقعی دموکراسی در این کشور است." در واقع موضع‌گیری ارتش موجب اعتماد دوباره مردم به این نهاد شد و ارتش جایگاه خود در سطح ملی را باز یافت. گرچه ارتش از تنوع سلیقه برخوردار است و اردوغان باید این موضوع را در رایزنی‌هایش با فرماندهان نظامی و هماهنگی با آنها قبل از اقدام به هرگونه ماجراجویی سیاسی یا نظامی که امنیت و منافع کشور را به خطر می‌اندازد، مدنظر قرار دهد.
 
ما با نظرات و دیدگاه‌هایی که می‌گویند اردوغان پس از این کودتای نظامی قوی‌تر خواهد شد موافق نیستیم بلکه معتقدیم وی از هر زمان دیگری ضعیف‌تر شده است و مبالغه نیست اگر بگوییم او خود به خوبی می‌داند که سیاست‌های اخیرش در منطقه و جهان نتایج معکوسی داشته و برای ترکیه خطرات جدی ایجاد کرده است. بنابراین تصمیم گرفته از بیشتر این سیاست‌ها دست بردارد و مشکلات خود با کشورهای همسایه را نادیده بگیرد و گفت‌وگو با دشمنانش در سوریه، روسیه، عراق، مصر و اسرائیل را با هدف از بین بردن اختلافات و جلوگیری از خشم نظامیان و مردم از سر بگیرد.
 
نهاد نظامی ترکیه که به خوبی از خطرات و پیامدهای ماجراجویی‌های نظامی از پیش طراحی شده اطلاع دارد از گذشته تا به امروز کشور را به عادی سازی روابط با مسکو و پیوستن به پایگاه مبارزه با تروریسم به شکلی جدی و نه در حد حرف سوق می‌دهد. این نهاد علاوه بر این به خوبی از ابعاد طرح کنونی که به دنبال تقسیم منطقه است و خبر دارد و می‌داند که این طرح قطعا به زودی به ترکیه نیز خواهد رسید و اولین ثمره آن نیز تشکیل دولتی کردی در همسایگی ترکیه خواهد بود.
 
نزدیک شدن ترکیه به سوریه و مصر احتمالا در چند هفته آتی سرعت خواهد گرفت و اظهارات بنعالی ییلدیریم، نخست وزیر ترکیه تنها دو روز قبل از کودتا مبنی بر تمایل آنکارا به از سرگیری روابطش با دمشق نشانه مهمی است و همچنین فراخوان مسئولان کانال‌های ارتباطی مخالفان مصری نزدیک به جنبش اخوان المسلمین از سوی وزارت خارجه ترکیه و تاکید این وزارتخانه بر لزوم توقف حملات علیه مصر و دیگر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس از خاک ترکیه تحولی مهم دیگری است که تحقق آن در گرو پذیرش شروط مصر برای عادی سازی روابط میان دو کشور است.
 
شرایط اقتصادی خوبی که در دوره اردوغان وجود داشت بیش از پیش دچار مشکل شده و خلاهای امنیتی متوالی که با انفجارهای داعش در خاک ترکیه و یا حملات پ ک ک و اخیرا با کودتای نظامی نمایان شد، صنعت گردشگری ترکیه را که سالانه 36 میلیارد دلار برای این کشور درآمد داشت نابود کرده و تاثیری منفی بر کشور ترکیه به عنوان یکی از امن‌ترین کشورهای خاورمیانه و بزرگترین کشور برای سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی گذاشته است.
 
خیلی زود است که قاطعانه بگوییم خطرات از ترکیه با شکست کودتا برطرف شده است این خطر که از حمایت جناح‌های خارجی و داخلی برخوردار است همچنان وجود دارد همچنین معتقد نیستم، مردم ترکیه که اکثرشان از دولت در برابر کودتا حمایت و از دموکراسی حفاظت کردند، آینده‌ای همراه با سرکوب و سلب آزادی‌ و سیاست‌های منطقه‌ای و بین المللی اشتباه دولت را خواهد پذیرفت.
 
خطر تروریسم هنوز وجود دارد و چه بسا این خطر بیشتر شده و طغیان نیروهای نظامی احتمالا ضربه محکمی به کشور خواهد زد اما آتش این آشوب اکنون زیر خاکستر پنهان است. قدرت ارتش بیشتر شده و اکنون با احزاب سیاسی و خود حزب حاکم در جلب اعتماد مردم در رقابت است و این تحولی خطرناک و بی‌سابقه در ابعاد سیاسی ترکیه محسوب می‌شود.
 
ما با کودتاهای نظامی در هر کشوری بدون استثنا مخالفت کرده‌ایم و طبیعی است که براساس باورمان به دموکراسی و نتایج صندوق‌های رای و نه از سر طرفداری از یک طرف در مقابل دیگری با قدرت با کودتای نظامی در ترکیه نیز مخالفت کنیم. دموکراسی که ما به آن معتقدیم نمی‌تواند با جنگنده‌های ائتلاف ناتو و نیروهی ویژه آمریکایی فرانسوی و انگلیسی ایجاد شود، دموکراسی مبتنی بر هم زیستی و عدالت اجتماعی و افزایش حضور مردم است.
 
نهاد نظامی ترکیه کودتایی که از داخل این نهاد شکل گرفته بود را با دستی آهنین سرکوب کرد زیرا ارتش منافع ترکیه و امنیت و ثبات آن را از هر مساله دیگری بالاتر می‌داند و به همین دلیل نیز مردم با آن همراه شدند. این حاوی درسی است که نهادهای نظامی کشورهای عربی نیز باید از آن استفاده کنند.