از زمان فوت مرحوم عباس کیارستمی بیشتر از ٤٠ روز گذشته است و هنوز گره‌های این پرونده تلخ پزشکی باز نشده است. خانواده کیارستمی اصرار به قصور پزشکی بیمارستان جم و پزشک معالج عباس کیارستمی دارند. با توجه به حاشیه‌های پیش‌آمده در این پرونده به دستور وزیر بهداشت و رئیس سازمان نظام‌پزشکی، رسیدگی به این پرونده خارج از نوبت در حال انجام است؛ از طرفی در تاریخ ١٩ مرداد سال جاری، وزیر بهداشت در نامه‌ای از دکتر علیرضا زالی، رئیس سازمان نظام پزشکی کشور خواسته نسبت به اعلام نتیجه نهایی پرونده درمانی زنده‌یاد عباس کیارستمی اقدام شود. در بخشی از این نامه آمده بود: «علیرغم گذشت یک ماه از زمان ابلاغ قبلی هنوز نتیجه‌ای حاصل نشده است. باز هم تأکید می‌کنم، لازم است این پرونده فارغ از اینکه شاکی خصوصی دارد یا خیر، به صورت ویژه مورد بررسی قرار گیرد و پاسخ مناسب به پرسش‌های افکار عمومی ارائه شود. بنابراین دستور فرمایید با حفظ دقت و امانت، پرونده هرچه‌سریع‌تر بررسی و نتیجه به اطلاع ملت شریف ایران برسد تا خدشه‌ای بر اعتبار آن نهاد صنفی وارد نیاید».اما مسئله‌ای که وجود دارد، وضعیت ملتهب جامعه پزشکی و مردم پس از فوت عباس کیارستمی است و اظهارنظرهای هرروزه دراین‌باره این وضعیت را ملتهب‌تر می‌کند. بهمن کیارستمی ادعا می‌کند دعوا بین سازمان نظام‌پزشکی و وزارت بهداشت باعث شده که این پرونده محلی برای حل خرده‌حساب‌های دو نهاد باشد و همین باعث شده او راه شکایت را پیش بگیرد. از طرفی روز یکشنبه دکتر سیامک مره‌صدق، نماینده مجلس شورای اسلامی و ناظر کمیسیون بهداشت در پرونده کیارستمی، در گفت‌وگو با خانه ملت با بیان اینکه ضوابط علمی در عمل دوم آقای کیارستمی رعایت نشده، حضورنیافتن پزشک معالج اصلی در تمام مدت درمان در کنار بیمار را تخلف حرفه‌ای دانست. وی با اشاره به بررسی‌های حاصل از آخرین جلسه پرونده پزشکی عباس کیارستمی، گفت: مرحوم کیارستمی بعد از عمل پولیپ روده دچار عارضه خون‌ریزی ناشی از عمل شده است؛ اما عمل دوم برای کنترل خون‌ریزی با سه روز تأخیر انجام گرفت. حال اینکه باید طبق استانداردهای علمی زودتر عمل می‌شد؛ بنابراین ضوابط علمی به صورت صددرصد در عمل دوم رعایت نشده است. نماینده مردم کلیمیان در مجلس، حضورنیافتن پزشک معالج اصلی در تمام مدت درمان در کنار بیمار را تخلف حرفه‌ای دانست و گفت: پزشک معالج پس از عمل اول به سفر رفته و این کار از نظر اصول پزشکی تأییدشدنی نیست هرچند این علت‌ها هیچ‌کدام نقش تعیین‌کننده‌ای در فوت بیمار ندارد.
حالا پس از اعلام شکایت از طرف خانواده کیارستمی و این اظهارنظر از سوی نماینده کمیسیون بهداشت، خبرنگار «شرق» در گفت‌وگویی نظر سیامک مره‌صدق را درباره پرونده عباس کیارستمی جویا شد که در ادامه خواهید خواند... .
خانواده عباس کیارستمی اعلام کردند می‌خواهند از پزشک معالج مرحوم کیارستمی و بیمارستان مربوطه شکایت کنند، از طرفی شما در مصاحبه اخیرتان اعلام کرده‌اید که احتمال قصور پزشکی در این پرونده وجود دارد. امروز من با آقای بهمن کیارستمی که صحبت کردم، ایشان گفتند اختلافی که بین سازمان نظام‌پزشکی و وزارت بهداشت وجود دارد، باعث شده که روند رسیدگی به این پرونده کند باشد و سکوت شود... .
اصلا چنین اختلافی وجود ندارد. سازمان نظام‌پزشکی و وزارت بهداشت ممکن است که با هم اختلاف داشته باشند؛ اما این پرونده محل اختلاف آنها نیست. متأسفانه در این پرونده از لحظه اول حاشیه بر متن غلبه کرده است و این در واقع مخدوش‌شدن یک‌سری مباحث را ایجاد کرده است. بررسی این پرونده‌ها یک فرایند علمی است که در همه جای دنیا و ایران در مراجع مختلف راهکار علمی آن سال‌هاست که تعریف شده. این بررسی هم نه براساس حدس و گمان و نه براساس نقل‌قول از کسی امکان‌پذیر است. مستندات علمی باید مطرح شود و کارشناسان هم نظر دهند. این هم یک چیز غیرعلمی یا ذوقی نیست که یک نفر بتواند براساس علاقه شخصی‌اش در آن اعمال نظر کند. تصمیم‌گیری براساس مستندات مکتوب صورت می‌گیرد و براساس مصاحبه از کسانی که در جریان ماجرا بوده‌‌اند، تنها می‌شود به عنوان اطلاعات تکمیلی استفاده کرد. درباره این پرونده هم نظام‌پزشکی براساس ماده ٣٠ اساسنامه سازمان نظام‌پزشکی رأسا اقدام کرده است. بدون آنکه شکایتی مطرح شده باشد. خود وزارت بهداشت هم از نظام‌پزشکی خواسته تا این ماجرا را پیگیری کنند. علاوه بر سازمان نظام‌پزشکی مراجع دیگری هم برای رسیدگی وجود دارند. بنابراین اگر نظر سازمان نظام‌پزشکی اعلام شد و برای کسی پذیرفتنی نبود، می‌تواند درخواست بررسی مجدد در خود نظام‌پزشکی کند یا از مراجع دیگری اقدام کند. افرادی هم که در این جلسات کارشناسی حضور داشتند، همه چهره‌های شناخته‌شده علمی و مطرح در تخصص خودشان هستند.
اگر خطای پزشکی محرز شده، چرا از طرف سازمان نظام‌پزشکی اعلام نمی‌شود؟
در سازمان نظام‌پزشکی مراحل مختلفی برای بررسی وجود دارد. در سازمان نظام‌پزشکی کارشناسان سازمان در حال بررسی این پرونده هستند تا به دادسرای انتظامی ارجاع شود. کسی که باید بگوید تخلفی صورت گرفته یا نه، دادسرای نظام‌پزشکی است نه کارشناسان. نظر کارشناسان فقط نظر اولیه است. چیزی که من مطرح کردم، اساسا نظر شخصی بنده بود و هیچ ربطی هم به نظر کارشناسی ندارد. کارشناسی نظام‌پزشکی تا وقتی در مراجع انتظامی نظام‌پزشکی بررسی و تأیید نشده، محرمانه و غیرقابل‌انتشار است. همان‌طور که متن کیفرخواست را هم نمی‌شود قبل از رسیدگی در دادگاه صالحه منتشر کرد.
طولانی‌شدن پروسه رسیدگی به این پرونده طبیعی است؟
بازهم اطلاعات اعلام‌شده غلط است. این پرونده خارج از نوبت در حال رسیدگی است. چنین پروسه‌ای برای پرونده‌های پزشکی ممکن است حتی یک سال به طول انجامد. چون باید یک بررسی دقیق و موشکافانه علمی در آن انجام شود. بر اساس احساسات نمی‌شود تصمیم گرفت. به هر حال پزشکی جزء علومی است که اظهارنظرها در آن علمی است. تمامی مراجع علمی معتبر در این پرونده حضور دارند.
بر فرض که پزشک معالج آقای کیارستمی در این پرونده محکوم شوند، چه مجازاتی در انتظار ایشان است؟ به عبارت دیگر پزشکان در چنین پرونده‌ای چه حکمی خواهند گرفت؟
این سؤال خیلی کلی است. محکومیت در نظام‌پزشکی انواع و اقسام مختلف دارد. اگر فرد قاصر باشد، مقصر باشد، تخلف باشد، بی‌مبالاتی باشد، بی‌احتیاطی باشد و... همه اینها تعاریف مختلف حقوقی در علم اخلاق پزشکی و حقوق پزشکی دارند و برخوردهایی هم که با آنها می‌شود، متفاوت است. یعنی عملا اینها بر عهده دادگاه نظام‌پزشکی بوده و ربطی به گروه کارشناسی ندارد. گروه کارشناسی براساس یافته‌های علمی روند انجام‌شده را با معیارهای علمی می‌سنجند و در اختیار گروه انتظامی سازمان نظام‌پزشکی قرار می‌دهند.
شما خودتان با خانواده کیارستمی دیدار کرده‌اید؟
یک جلسه که آنها حضور داشتند و سؤالاتی از آنها شد، من هم در جلسه حضور داشتم و سؤالی از آنها پرسیدم. در این بررسی‌ها مهم‌تر از گفته‌های افراد مستندات موجود در پرونده است. اگر هم ابهامی باشد، از طریق سؤال و کنکاش می‌شود پیگیری کرد.
سازمان نظام‌پزشکی که اصلا به ما جواب نمی‌دهد... می‌خواستم بدانم آیا بالاخره توانستند با پزشک فرانسوی مرحوم کیارستمی ارتباط بگیرند؟ البته مصاحبه‌ای با پزشک ایشان در روزنامه «شرق» منتشر شد... .
مصاحبه که جزء مستندات قانونی محسوب نمی‌شود و هیچ جایی هیچ قاضی و مشاور حقوقی براساس یک مصاحبه نمی‌تواند تصمیم بگیرد. هیچ جایی صدای ضبط‌شده مستند محسوب نمی‌شود. در عالم پزشکی مسئله اصلی پرونده پزشکی بیمار است که این پرونده پزشکی از ابتدایی‌ترین درمانگاه‌های دنیا تا پیشرفته‌ترین بیمارستان‌ها تشکیل می‌شود و باید به شکل کاغذی یا دیجیتال باشد. یعنی اگر یک پزشک در مطبش اقدام به معالجه مریض برای سرماخوردگی کند، قانونا موظف به تشکیل پرونده است و اینکه ما بخواهیم براساس گفته‌ها نظر بدهیم، از نظر قانونی پذیرفتنی نیست. نظام‌پزشکی به صورت مکتوب با نظام‌پزشکی فرانسه مکاتبه و درخواست پرونده کرده است. تا ظهر روز شنبه ساعت ١٢ که جلسه نظام‌پزشکی تمام شد، جوابیه‌ای به دست سازمان نظام‌پزشکی نرسیده بود. سفیر ایران در فرانسه هم برای این ماجرا اقدام کرده‌‌اند و ایشان هم نتوانستند مستندی بگیرند. بنابراین عملا تا تاریخ ذکرشده، بنده به عنوان ناظر مجلس در پرونده رسیدگی به ماجرای آقای کیارستمی، می‌دانم هیچ چیز مستندی از پرونده مرحوم عباس کیارستمی در فرانسه به دست سازمان نظام‌پزشکی نرسیده است.
اما بالاخره این سکوت سازمان نظام‌پزشکی هم کمی برای خانواده کیارستمی آزاردهنده است... .
درست است که عاطفه و احساسات خانواده و هواداران یک هنرمند در این مسئله آسیب دیده، منتها برخورد با مسائل علمی نیازمند یک روند علمی است و برخوردهای عاطفی کمکی به روشن‌شدن اتفاقاتی که افتاده نمی‌کند. بنده با خانواده مرحوم کیارستمی همدردی و موقعیت آنها را درک می‌کنم، برای هرکسی پدرش ستودنی و ازدست‌دادن وی ضایعه است؛ به‌ویژه اگر آن پدر جنبه‌های فرهنگی بارزی داشته و شخصیتی بین‌المللی باشد. منتها حقوق شهروندی افراد به عنوان بیمار باید کاملا رعایت شود و اگر مسئله‌ای هم وجود دارد، باید بر اساس قانون و ضوابط علمی بررسی شود. بنابراین ما هرچقدر آرامش خود را حفظ کنیم، بهتر به جواب خواهیم رسید. مهم‌ترین وظیفه رسانه‌ها هم در شرایط فعلی این است که براساس یافته‌های علمی برای دادن آگاهی به مردم سعی کنند. مثلا این تصور که ممکن است یک عمل جراحی عارضه نداشته باشد باید از همه اذهان پاک شود. از نظر علمی تمامی فرایندهای درمانی، حتی تجویز یک قرص ساده عارضه دارد و این مسئله به صورت علمی پیش‌بینی و در کتاب‌های مرجع پزشکی هم درباره آن صحبت شده است. صرف بروز عارضه هم پزشک را مقصر نمی‌کند، بلکه اگر اقدام درمانی انجام‌شده اقدام لازم و بر اساس ضوابط علمی باشد، بروز عوارض روش درمانی، به‌تنهایی نشان‌دهنده قصور پزشک نیست. بلکه تشخیص بموقع و نحوه برخورد با آن عارضه و انتخاب شیوه درمان مناسب به عنوان وظیفه گروه معالج مطرح می‌شود. حالا من می‌خواهم یک سؤال از شما بپرسم... .
بفرمایید آقای دکتر!
شما از روند تدفین مرحوم کیارستمی مطلع هستید؟
فردای روز آمدن جسد به ایران و تشییع، پیکر او به سمت لواسان برای دفن برده شدند... .
نه. سؤال من این است که انتقال این جسد از کانون پرورش فکری تا لواسان با مجوز و آمبولانس صورت گرفته؟
من در جریان نیستم.
یک نکته در این ماجرا وجود دارد. چیزی که در این پرونده برای من ایجاد سؤال می‌کند، این است که نه گواهی فوت مرحوم کیارستمی در فرانسه را داشتیم، نه جواز دفن مرحوم کیارستمی را در ایران. چیزی که برای ما در این پرونده مهم است، تعیین علت مرگ بود. ممکن است علت مرگ بر اثر عمل جراحی باشد یا نباشد. پرونده فرانسه که به دست ما نرسیده هیچ، جواز دفن و گواهی فوت هم وجود ندارد. می‌خواهیم بدانیم گواهی فوت مرحوم کیارستمی در فرانسه به چه دلیلی صادر شده است و اینکه ایشان در ایران با چه مجوزی دفن شدند؟ می‌خواهم بدانم آیا برای ایشان جواز دفنی صادر شده یا نه... .
