پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : بعدازظهر روز گذشته (یک‌شنبه سی‌و‌یکم مرداد) در تازه‌ترین برنامه از جلسه‌های نمایش فیلم که در سالن سینماحقیقت مرکز گسترش سینمای مستند برگزار می‌شود، فیلم مستند «معصومه» به کارگردانی سونا مقدم به نمایش درآمد و سپس نقد و بررسی شد.
به گزارش خبرگزاری خبر آنلاین، در ابتدای این نشست، ناصر صفاریان، مجری برنامه و مسئول جلسه‌های نمایش فیلم با اشاره به حضور معصومه عطایی و مهناز کاظمی (از قربانیان اسیدپاشی) در میان تماشاگران، از سونا مقدم که در فیلم خود به این موضوع پرداخته خواست تا درباره نحوه جذب خود به این سوژه توضیحاتی ارائه کند.
مقدم که عمده فعالیت‌های خود را در حوزه زنان و کودکان انجام داده است، دراین‌باره گفت: «سال 91 در خیابان ولی‌عصر تهران به‌طور اتفاقی با صحنه ابراز خشونت یک مرد نسبت به همسرش روبه‌رو شدم و زمانی که با کمک چند نفر از عابران موفق شدیم آن زن را از ضرب و شتم همسرش نجات دهیم، از خودم پرسیدم چه اتفاقی رخ می‌دهد که بعضی مردها به خود اجازه می‌دهند در اماکن عمومی و در مقابل چشم همه به همسر خود توهین کرده و آن‌ها را زیر مشت و لگد بگیرند؟! وقتی به خانه رسیدم در اینترنت به دنبال مقاله‌هایی درباره موضوع خشونت علیه زنان در ایران گشتم و درنهایت به سوژه اسیدپاشی رسیدم که متأسفانه در کشور ما از سال 1337 به این‌سو بارها و بارها قربانیان متعددی را در کام خود فروبرده است.»
سونا مقدم که پیش‌ازاین فیلم نیمه بلند و داستانی «آدم و دو حوا» و مستندهایی درباره کودکان سرطانی و هم‌چنین گنبد سلطانیه زنجان را در کارنامه خود ثبت کرده افزود: «این تحقیقات اینترنتی نخستین جرقه ساخت این فیلم بود که کمی بعدتر با ملاقات تعدادی از پزشکان کامل‌تر شد و البته به همه این‌ها بیفزایید تحقیقات میدانی، پیدا کردن کسانی که قربانی اسیدپاشی بوده‌اند و انجام گفت‌وگو با این افراد را که می‌توان گفت ساختمان مستند «معصومه» را شکل دادند.»
بخش بعدی به صحبت‌های کارشناس حقوقی حاضر در جلسه اختصاص داشت. عادل مقدس که در سال‌های اخیر مشاوره حقوقی تعدادی از آثار سینمایی ازجمله فیلم در حال نمایش «لانتوری» را بر عهده داشته، با تشکر از فیلم‌سازانی نظیر سونا مقدم و رضا درمیشیان که درزمینه مسائل مربوط به حقوق بشر فیلم می‌سازند به جسارتِ فعالیت کردن در این حوزه اشاره کرد و گفت: «ازآنجاکه مقوله فرهنگ درزمینه جامعه‌شناسی و جرم‌شناسی، عنصر مهمی به‌حساب می‌آید، اگر بخواهیم به‌صورت زیربنایی به حل برخی معضلات اجتماعی نظیر اسیدپاشی بپردازیم باید بپذیریم راه دیگری به‌جز فرهنگ‌سازی وجود ندارد.»
وی سپس با اشاره به سینما به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر درزمینه فرهنگ‌سازی گفت: «متأسفانه در سال‌های اخیر با نمایش بخش‌های سیاه و تاریک جامعه ما مخالفت می‌شود و برخی معتقدند انجام این کار مترادف با سیاه نمایی است. درحالی‌که نشان ندادن واقعیت‌هایی نظیر اسیدپاشی سیاه نمایی است نه نشان دادن آن.»
مقدس که به‌تازگی وکالت خانواده زنده‌یاد عباس کیارستمی را نیز پذیرفته گفت: «اخیراً آماری منتشرشده که نشان می‌دهد در طول کم‌تر از سه سال حدود نهصد نفر به‌عنوان قربانیان معضل اسیدپاشی شناخته‌شده‌اند و این رقم جدا از سیاه بودن چنین آماری، فراگیر بودن این موضوع در جامعه‌ی ما و رقم بسیار بالای آن ازنظر جرم‌شناسی را نیز به نمایش می‌گذارد.»
وی افزود: «اسیدپاشی یک جرم خاص است که نرخ ارتکاب به آن در کشورهای اروپایی و آمریکایی بسیار کم و در آسیا و خصوصاً خاورمیانه بسیار زیاد است؛ به‌گونه‌ای که در کشور پاکستان حتی برای این موضوع جرم‌گیری صورت گرفته و معمولاً مجازاتی معادل سی سال حبس برای آن در نظر گرفته می‌شود.»
مقدس سپس در پاسخ به پرسش ناصر صفاریان درباره خلاء‌های قانونی که در تیتراژ فیلم نیز به آن اشاره‌شده گفت: «جرم‌گیری کردن درباره معضلات و مشکلات جامعه یک کار تخصصی است و کسانی که در این زمینه کار می‌کنند قاعدتاً ابعاد مختلف موضوع را موردبررسی قرار خواهند داد.»
وی با اشاره به این‌که در کشور ما پیشینه قوانین بر اساس اصول فقهی شکل‌گرفته گفت: «قوانین کشور ما بیش‌تر شبیه قوانین کشورهایی نظیر فرانسه، سوئیس و... است و در این مورد به‌خصوص، پیشینه‌ای درباره اسیدپاشی وجود ندارد. طبعاً نمی‌دانیم در هزار سال پیش و بیش‌تر دراین‌باره چه اتفاقی رخ‌داده است.»
مقدس سپس با اشاره به وجود مباحث جامعه‌شناسی درزمینه پیش‌گیری از جرم گفت: «پیش‌گیری، خصوصاً پیش‌گیری کیفری که جنبه ارعاب گونه دارد زمانی به کار گرفته می‌شود که راه‌های دیگر به بن‌بست رسیده باشد تا اشخاص بدانند اگر جرمی مرتکب شوند ضمانت اجرای آن تا این حد سنگین است؛ و همین باعث شود آن‌ها به سمت ارتکاب جرائم حرکت نکنند. پرسشی که اینک به وجود می‌آید این است که آیا واقعاً مجازات می‌تواند افراد را از ارتکاب به جرم منصرف کند؟ و متأسفانه پاسخ منفی است.»
وی با اشاره به این‌که اسیدپاشی از قتل هم سنگین‌تر است گفت: «اگر بپذیریم که نود درصد قتل‌ها به‌صورت آنی و ناگهانی انجام می‌شود، باید پذیرفت در مورد اسیدپاشی این‌گونه نیست و خود فرد به‌صورت آگاهانه می‌داند چه‌کار دارد انجام می‌دهد و چه اتفاقی قرار است بیفتد. این در حالی است که در قوانین کشور ما به‌عنوان نقص عضو به آن نگاه می‌شود و ازآنجاکه برای قصاص نقص عضو به‌سختی می‌توان برابری را برقرار کرد، معمولاً اجرای آن‌هم مورد چشم‌پوشی قرار می‌گیرد.»
حضور معصومه عطایی، ازجمله حاشیه‌های نقد و بررسی فیلم «معصومه» بود. این قربانی اسیدپاشی با اشاره به مشکلات تولید این مستند گفت: «برای ساخت این فیلم من و خانم مقدم چند سال در کنار هم بودیم و ایشان حدود سه سال پا به‌پای قربانیان اسیدپاشی حرکت کرد و لحظه‌به‌لحظه با آن‌ها زندگی کرد تا موفق شد این فیلم را بسازد.»
عطایی افزود: «متأسفانه در کشور ما تمایل چندانی نسبت به حرف زدن درباره‌ی این مسائل وجود ندارد و طبعاً افراد زیادی در جریان آن قرار نمی‌گیرند. از این نظر می‌توان گفت اولین گام جدی در این زمینه با ساخت چنین مستندی برداشته‌شده است.»
وی گفت: «درست است که در ابتدا خودم هم تمایلی به همکاری با این فیلم نداشتم اما صحبت‌های کارگردان فیلم مرا قانع کرد که در این مستند حضورداشته باشم.»
عطایی هم‌چنین با اشاره به مسائل حقوقی مطرح‌شده در فیلم گفت: «معلوم نیست چرا اسیدپاشی جزو جرائم خشن قرار نمی‌گیرد. متأسفانه شرایط به‌گونه‌ای است که اگر با جرم دیگری مثل چاقوکشی مواجه شده بودم شاید تا الآن مشکلم برطرف شده بود، اما وضعیت من به‌گونه‌ای است که متأسفانه تا آخر عمر با این موضوع درگیر خواهم بود.»
عادل مقدس در پاسخ به این نکته گفت: «اسیدپاشی جرم خشنی هست اما اشد مجازات برای آن در نظر گرفته نمی‌شود.»
وی سپس ضمن اشاره به پیشینه‌ی فقهی موجود درزمینه‌ی محارب گفت: «در فقه از این نکته به «تجدید به سلاح» یاد می‌شود ولی متأسفانه اشاره به سلاح باعث می‌شود که فقط جنبه عمومی جرم موردبررسی قرار بگیرد. جنبه‌ای که در کشور ما برای مقابله با آن فقط ده سال زندان در نظر گرفته می‌شود، درحالی‌که در کشور پاکستان، همین جرم بیش از سی سال زندان در پی خواهد داشت.»
مقدس افزود: «امیدوارم در آینده بحث تعلیق مجازات این جرم از میان برداشته شود تا شخصی که مرتکب چنین جرم سنگینی می‌شود، از همان ابتدا بداند به خاطر آن دست‌کم سی سال در زندان خواهد ماند.»
این کارشناس حقوقی در بخش پایانی جلسه با اشاره به این‌که لازمه انجام چنین کاری جرم‌گیری است گفت: «امیدوارم شرایطی فراهم شود تا نخبه‌های جامعه بتوانند درباره این موضوع صحبت کرده و برای آن راه‌حل پیدا کنند.»
وی افزود: «نسخه‌ای که این افراد درباره موضوع اسیدپاشی ارائه خواهند کرد می‌تواند حکم اعدام، حبس ابد یا هر مجازات دیگری باشد، اما مهم‌تر از هر چیز این است که اسیدپاشی به‌عنوان یک آسیب اجتماعی یا ناهنجاری در جامعه ما پذیرفته شود و ضمن جلوگیری از پاک کردن صورت‌مسئله، راه‌حل مناسبی برای آن در نظر گرفته شود.»
سونا مقدم نیز در پایان این نشست گفت: «امیدوارم مدیران مربوطه و هم‌چنین قانون‌گذارانی که دستی بر آتش دارند، برای همکاری در این زمینه پیش‌قدم شوند و ضمن ارائه یک تعریف تازه، قانون مدونی درباره مجازات و خصوصاً جرم اسیدپاشی ارائه کنند.»
وی افزود: «تمام تلاشم از ساخت چنین فیلمی این بود که بتوانم مدیران امر را از این قضیه آگاه کرده و کاری کنم تا آن‌ها در این زمینه پاسخ‌گو باشند، ولی متأسفانه این اتفاق تا الآن رخ نداده است. امیدوارم در نمایش‌های بعدی، مدیر آن‌هم در میان مخاطبان حضورداشته باشند و همراه تماشاگران این فیلم را ببینند.»
