آیت‌الله قائم مقامی: کسی به بهانه دینداری نمی‌تواند اخلاق را زیر پا بگذارد

یک استاد حوزه و دانشگاه گفت: انطباق آموزه‌های دینی با مکارم اخلاق، یک معیار است. فرادستی دین به معنای زیر پا گذاشته شدن اخلاق نیست بلکه دین در استمرار اخلاق و در جهت تکامل و غنی‌تر شدن اخلاق عمل می‌کند.

به گزارش ایسنا، آیت‌الله سیدعباس حسینی قائم‌مقامی در سخنرانی خود در روز عاشورای حسینی به تبیین معارف آن حضرت تحت عنوان "از اسلام نبوی تا اسلام اموی، ملاک ها و معیارها" پرداخت و افزود: معیارهای دینداری موضوع بسیار مهمی است که مُخ دینداری و مُخ زندگی انسانی را تشکیل می‌دهد و بدون شناخت آنها تربیت انسانی و دینی امکان پذیر نیست.

این مفسر قرآن کریم همچنین گفت: انطباق آموزه‌های دینی با مکارم اخلاق، یک معیار است. به بیان روشن‌تر، دین فراتر از اخلاق قرار دارد ولی به این معنا نیست که دین می‌تواند قوانین و قواعد اخلاقی را زیر پا بذارد. هرگز چنین چیزی امکان ندارد. دین فراتر از اخلاق است یعنی دین در استکمال و استمرار اخلاق قرار دارد و در جهت تکامل و غنی‌تر شدن اخلاق عمل می‌کند پس بنابراین کسی نمی‌تواند به بهانه دینداری، اخلاق را زیر پا بگذارد و فحش را جایز بداند.

استادیار رشته‌های فلسفه و کلام اسلامی هشدار داد: وقتی من روحانی با لباس به کوچه و خیابان می‌روم، از من انتظاری می‌رود و وقتی با لباس معمولی می‌روم انتظار دیگری. به طریق اولی از بچه هیاتی‌ها و بچه مذهبی‌ها هم انتظاراتی است که از بچه‌هایی که به استادیوم می‌روند و هیجانی می‌شوند و فحش می‌دهند، چنین انتظاری نیست. هدف دین ارتقاء انسان به مکارم اخلاق است.

بنیانگذار مجلس اعلای شیعیان آلمان در تبیین اصلی‌ترین نشانه دینداری و معرفت دینی، گفت: در بحث معیارهای دینداری بیش و پیش از آنکه به دنبال نمونه‌ها و نشانه‌های اثباتی باشیم باید دنبال نشانه‌های سلبی باشیم ،یعنی باید ببینیم چه نشانه عینی و نه ذهنی که بویژه در ارتباطات اجتماعی ارزشی ندارد چون در معرض دست اندازی شیطان است، واقعا نشانه عمل دینداری است. این کار جز با نقادی و محاسبه مستمر خود امکان‌پذیر نیست.

وی ادامه داد: باید دید چه جور نباید باشیم تا به ما بگویند فردی دینداری هستیم. اگر فکر می‌کنیم مؤمن، همسر، فرزند، شهروند یا شیعه خوبی هستیم باید ببینیم چه چیزی نباید باشیم. اگر مثلا پنج نشانه سلبی در خودمان پیدا کنیم و به جهان معرفی کنیم که ما اینگونه نیستیم و داعش این طور است. دیگر نیاز به اثبات حقانیت خودمان نداریم. مرحوم آیت الله حق شناس می گفت، در سلوک اِالله رفع مانع بر ایجاد مقتضی مقدم است؛ یعنی جنبه‌های سلبی بر جنبه های اثباتی انسان تقدم دارد.

این استاد حوزه و دانشگاه با تاکید بر اینکه بیشتر از اینکه به کرده‌ها و افعالمان نگاه کنیم باید به پرهیزهایمان توجه داشته باشیم، گفت: باید به کارهایی که نباید انجام دهیم ولی انجام می‌دهیم توجه کنیم. یعنی باید پرهیز داشته باشیم؛ همان‌طور که یک بیمار از خوردن برخی خوراکی‌ها پرهیز داشته باشد تا حالش بهبود یابد.

حسینی قائم‌مقامی، توحید قرآنی را خواستگاه و منشاء معیارهای دینی و معرفتی دانست و اظهار کرد: توحید، باور و عقیده به الله است اما توحید قرآنی با توحید سایر ادیان تفاوت اساسی دارد. مهمتر اینکه فراتر از اعتقاد و باور ذهنی است. توحید به عنوان یک اعتقاد می‌تواند توحید عددی باشد. این نوع توحید می‌تواند در جایی باشد و در جایی نباشد اما توحید قرآنی فراتر از اعتقاد است و توحید صمدی و واحدی است.

این مفسر قرآن کریم ادامه داد: معنای توحید در مقام معیار این است که توحید احدی یک بهم پیوسته ای است که هیچ جای خالی ندارد و به محض اینکه کمترین اختلال و نقطه سلبی در آن پدید آید از توحید قرآنی خارج می شود و به شرک تبدیل می شود. اگر در قالب مثال بخواهم منظورم را بیان کنم، بالنی را فرض کنید که یک سوراخ ریز روی آن ایجاد شده است. این بالن دیگر نمی تواند انسان را به پرواز درآورد اما به عنوان چیز دیگری می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

استادیار رشته‌های فلسفه و کلام اسلامی برای تبیین بیشتر معنای توحید قرآنی، مفهوم مراقبه را توضیح داد و افزود: مرحوم آیت‌الله حق‌شناس مدتها لوازم مراقبه که شامل سکوت، مراقبت از گوش و چشم و پرهیز از خوردن هر چیز شبه ناک و برخی امور دیگر بود را رعایت کرد تا پس از مدتی دید از گوشه‌ای از آسمان باران به سمتش باریدن گرفت و تمام توجهش به آن نقطه از آسمان بود. به یکباره یکی اسم کوچک ایشان را صدا و ایشان به اندازه‌ای که سرش را برگرداند، باران قطع شد. ایشان بعدا تعریف کرد که این اتفاق معنای مراقبه را به من فهماند.

او هشدار داد: مادون الله و هر چیز غیر از خدا، مانع است، باید غیر خدا را بشناسیم. لازم نیست اهل بیت (ع) را بشناسیم بلکه باید معاویه، ابوبکر و یزید را بشناسیم، امام علی (ع) و امام حسین(ع)، خود به خود شناخته می شوند. اهل بیت همه جا با انسان هستند باید غیر را شناخت که می خواهند خدا و اهل بیت را نفی کنند. محبت اهل بیت در دلهاست، موانع اجازه ظهور نمی‌دهد. نباید راه را اشتباه رفت، راه همین است.

این استاد حوزه و دانشگاه متذکر شد: اگر می‌خواهیم حسینی باشیم و حسینی بمانیم باید چند نشانه بیاوریم تا ما را از شِمر، یزید و عمر بن سعد جدا کند به همین جهت است که در نظام معرفت دینی – اسلامی، توحید تا این حد مهم و تعیین کننده همه چیز است و همه معیارهای دینی ذیل توحید قرار می گیرد. مکارم اخلاق انسان را به توحید می رساند و بدون آن هرگز نمی توان به توحید رسید.

آیت‌الله حسینی قائم‌مقامی در تبیین معنای کلمه لااله الاالله، گفت: لااله یعنی نفی غیر از خدا و الاالله یعنی توحید. اگر توانستیم غیر از خدا را کنار بگذاریم، به الله رسیده ایم. الهیات سلبی هم همان توحید قرآنی و صمدی است که مورد اشاره برخی اندیشمندان دینی قرار می‌گیرد.

او با تاکید بر اینکه باید مستمرا خود را نقد کنیم، خاطرنشان کرد: معیارهای نقد را در زمینه های زندگی خانوادگی، روابط شهروندی و هر زمینه دیگری باید ابتدا در خودمان جویا شویم و نشانه های سلبی را پیدا کنیم.

استادیار رشته‌های فلسفه و کلام اسلامی با طرح این پرسش که چرا خداوند در قرآن می‌فرماید «یومنون به بعض و یکفرون به بعض»، گفت: برخی انسان‌ها به بعضی آیات قرآن ایمان می آورند و به بخشی دیگر ایمان نمی آورند. منظور این آیه این است که دین توحیدی به گونه ای است که اگر بخشی از دین را گرفتیم و بخش دیگر را رها کردیم مبتلای به کفر شده‌ایم چون معیارهایی از دین را رها کرده‌ایم.