سرکیس نعوم: ایران تنها کشوری است که توانسته خارج از نفوذ جهانی روی پای خودش بایستد

"سرکیس نعوم" یکی از روزنامه‌نگاران و تحلیلگران نام آشنای رسانه‌های لبنانی است و تحلیل‌های او که در روزنامه النهار بیروت به چاپ می‌رسد همیشه از سوی کارشناسان خاورمیانه و لبنان مورد توجه قرار می‌گیرد.

روی کار آمدن دونالد ترامپ، رییس‌جمهور منتخب آمریکا و دیدگاه‌های تند و افراطی‌اش موضوع گفت‌وگوی اختصاصی خبرنگار ایسنا در بیروت با وی است.

سرکیس نعوم ارتباطات و سفرهای دایمی به آمریکا دارد از همین رو با مرام سیاسی مقامات آمریکایی در حوزه سیاست خارجی آشنایی کافی دارد.

سرکیس نعوم در باره تیم جدید رییس جمهور منتخب آمریکا به خصوص در حوزه‌های خارجی می‌گوید: دونالد ترامپ، رییس جمهور منتخب آمریکا تاکنون تیمی که برای شورای امنیت ملی، وزارت دفاع و سازمان سیا تعیین کرده است نه فقط از نیروهای تندرو هستند که از مجموعه دخالت‌گرا در تحولات سوریه، ایران و موضوع تروریسم نیز محسوب می‌شوند، با این حال از هم اکنون نمی‌توان پیش‌بینی کرد که آنها چه می‌خواهند انجام دهند.

درخصوص این که گفته می‌شود آمریکا درصدد ترک خاورمیانه است، سرکیس نعوم گفت: باور نکنید که آمریکا قصد ترک خاورمیانه را دارد. مگر می‌شود یک نیروی پرقدرت جهانی در حد آمریکا یک منطقه حساس مثل خاورمیانه را برای دشمنش خالی کند؟ خالی کند که هم قدرت مانور و هم عوامل پایداری را به دیگران که رقیب و دشمنش هستند بسپارد؟! ترامپ یک فرد است که پشتش مجموعه‌ای از سیاستمداران جمهوری‌خواه قرار دارند که سال‌های سال است با پرونده‌های خاورمیانه سر و کار دارند، از همین رو به نظرم باید بازهم منتظر باقی ماند تا دید آنها در عمل چه خیال‌هایی در سر دارند. البته آنچه که امروز دیده می‌شود این است که انگار آنها برای مرحله‌ای بدتر هم آماده می‌شوند چرا که در حالی که همه منتظر بودند کلینتون برنده شود و به همراه او مجلس نمایندگان آمریکا به دست دموکرات‌ها بیفتد اما ترامپ پیروز شد و دو مجلس آمریکا هم به اکثریت جمهوری‌خواهان رسید و این‌ها در اولین اقدام سوال برانگیز، قانون تحریم‌های ده ساله ایران (داماتو) را برای ده سال دیگر تمدید کردند. این یعنی این که آنها به دنبال شرایط سخت‌تر و بدتر در برابر ایران هستند. البته اوباما معتقد است تمدید این قانون نقض توافق اتمی 1+5 با ایران نیست و شما باید حتما به این نکته توجه کنید، لذا ایران در اتخاذ موضع نباید عجله کند زیرا عملا هنوز اتفاقی نیفتاده است. در هر حال شرایط ایران در برابر آمریکا در عهد ترامپ حتما متفاوت خواهد بود.

وی درخصوص مقایسه دوران باراک اوباما و مرحله آتی در عهد ترامپ گفت: من پیشتر هم حتی در گفت‌وگویی که سه سال پیش داشتم گفتم و البته این نظر شخصی من است که ایران باید سال‌ها صبر کند تا مجددا شخصی مثل اوباما بیاید، البته من نمی‌گویم که بهتر از اوباما وجود ندارد یا نخواهد آمد اما به نظر من او بیشتر از دیگر روسای آمریکا، اسلام را می فهمید و منطقه خاورمیانه و چالش‌های آن را می‌فهمید و در نهایت به نظر من او راه امضای توافق اتمی با ایران را تسهیل و آسان کرد و فکر می‌کنم در قبال توافق اتمی با ایران صادق بود و بهایش را هم پرداخت کرد، حتی هیلاری کلینتون نیز بهایش را پرداخت کرد.

سرکیس نعوم در تشریح فهم دولت اوباما از توافق اتمی (برجام) با ایران گفت: درست است که ایران می‌گوید دولت آمریکا ملتزم به اجرای تعهداتش در اجرای کامل توافق اتمی نشد، اما از نگاه آمریکایی‌ها ایران هم در اجرای توافق اتمی راه را هموار نکرد، چرا؟ زیرا آمریکایی‌ها در این فکر بودند که پس از اتمام توافق اتمی با ایران در خصوص موضوعات دیگر از جمله مسائل منطقه با ایران وارد گفت‌وگو می‌شوند و من فکر می‌کنم و می‌دانم که آمریکایی‌ها برای این امر تلاش هم کردند اما این اقدام از سوی ایران اتفاق نیفتاد. ایران پس از توافق اتمی طرح و استراتژی خود را در منطقه خاورمیانه ادامه داد و حتی فراتر از مرحله‌ای رفت که آمریکایی‌ها فکرش را می‌کردند و سپس روسیه را وارد منطقه کردند، از همین رو آمریکایی‌ها می‌اندیشند که چرا امتیازات تطبیق توافق اتمی را الان به ایران بدهند در زمانی که آمریکا و هم پیمانانش مثل سعودی اصرار دارند که همچنان بر زمام امور در منطقه سلطه داشته باشند؟ حالا باید منتظر ماند تا آینده نشان دهد که چه کسی درست فکر می‌کرده و چه کسی اشتباه می‌کرده است.

کارشناس ارشد تحولات منطقه و سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه درخصوص ادامه حضور آمریکا در خاورمیانه نیز می‌گوید: آمریکا هرگز منطقه را ترک نخواهد کرد، فراموش نکنید حتی اگر ده تای دیگر هم مثل دونالد ترامپ بیایند باز هم در آخر آمریکا یک نظام مبتنی بر موسسات سیادتی است که آنها هستند که سیاست‌ها و استراتژی‌ها را تعیین می‌کنند. ترامپ یک فرد است، این فرد یا با موسسات و نهادهای حاکمیتی حاکم منسجم می‌شود و یا این که هرگز باقی نخواهد ماند. تصور کنید که ترامپ فردا می‌آید و آمریکا را از خاورمیانه و پیمان ناتو خارج می‌کند، در چنین حالتی آمریکا چگونه می‌خواهد با بروز یک انزوای استراتژیک کنار بیاید؟ دشمنانت در این حالت جای تو را می‌گیرند و اینجا شما در قد و قواره آمریکا چه کار می‌خواهید بکنید؟ آیا اگر ترامپ دست به چنین کاری بزند کنگره آمریکا که الان دست جمهوریخواهان است او را دیگر تحمل خواهند کرد؟ معلوم است که کنگره به سرعت وارد عمل شده و عدم صلاحیت او را اعلام و برکنارش می‌کند. در آمریکا منافع و مصالح استراتژیک و لابی‌ها و موسساتی هستند که همیشه این‌ها را مد نظر دارند. حالا فرض کنید آمریکا می‌خواهد با رقیب اصلی‌اش "چین" مقابله کند، چون من معتقدم که روسیه رقیب اصلی آمریکا نیست، حالا آمریکا می‌خواهد در مقابل چین سیاست مهار چند جانبه را در پیش گیرد، آیا در چنین شرایطی، آمریکا، خاورمیانه را که منبع اصلی  انرژی برای چین است رها می‌کند که چین بر آن مسلط شود؟ اصلا معقول و منطقی نیست که آمریکا خاورمیانه را رها کند و اصولا این‌ها از جمله امور بسیار پیچیده هستند و نباید با موضوع خروج آمریکا از خاورمیانه ساده انگارانه برخورد کرد.

سرکیس نعوم ادامه می‌دهد: در ایران تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شنیده می‌شد که می‌گویند آمریکا می‌خواهد خاورمیانه را ترک کند، حتی در سعودی هم با آن عقل‌های خسته‌شان می‌گفتند که آمریکا می‌خواهد منطقه را ترک کند اما حالا دونالد ترامپ آمده است و هم ایران نگران اقدامات ترامپ است و هم سعودی. البته اگر آمریکا منطقه را ترک کند که به نفع ایران است و ایران باید خوشحال هم باشد، گر چه در این حالت سعودی باید نگران باشد، البته ما باید منتظر بمانیم و ببینیم ترامپ و دولتش چه کار می‌کنند، چون امور آنچنان که گفته می‌شود آسان و راحت پیش نخواهد رفت. این که پیش بینی می‌شود که آمریکا نوعی سیاست انزوا گرایانه و بازگشت به داخل کشور و فقط حل و فصل مشکلات داخلی را در پیش خواهد گرفت یک تصور خیلی ساده‌ای است. روزولت هم در دوران جنگ جهانی دوم سیاست پرداختن به درون کشور را داشت اما با حمله ژاپن به پرل هاربر، آمریکا وارد جنگ شد و این سیاست دیگر پایان یافت. همانطور که گفتم آمریکا دولت موسسات است. سیاست آمریکا را مردم عادی انتخاب نمی‌کنند بلکه آنها فقط هر چهار سال یکبار وارد انتخابات شده و فقط رای می‌دهند. این موسسات آمریکا هستند که سیاست‌های کلی کشور را تعیین می‌کنند، این موسسات اجازه نمی‌دهند که فقط یک فرد برای پرقدرت‌ترین کشور جهان از نظر نظامی و اقتصادی تصمیم بگیرد، آنها معتقدند که آمریکا باید نقش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ایفا کند تا بتواند در برابر قدرت‌های نوظهور ایستادگی کند.

وی می‌افزاید: من ایرانی‌ها را افرادی حکیم و با صبر می‌دانم. من موضع ایران در قبال ترامپ و آمریکای عهد ترامپ را براساس دیدگاه‌های تحلیلی رسانه‌ای محافظه‌کاران و اصلاح طلبان ارزیابی نمی‌کنم بلکه معتقدم ایران همچنان با صبر و حوصله در حال بررسی‌های لازم در برابر ترامپ است و هنوز سیاست نهایی خود در برابر دولت آتی آمریکا را اتخاذ نکرده است. ایران دارای رهبری براساس ولایت فقیه است که بر بسیاری از موسسات نظام اشراف دارد، نظام ایران هم دارای موسسات است که این‌ها تاکنون موضع نهایی را اتخاذ نکرده و هم چنان در حال بررسی‌ها و مطالعات هستند، البته من هم معتقدم صبر و انتظار در کنار بررسی و دقت در امور، از اتخاذ تصمیم‌های عجولانه بهتر است.

سرکیس نعوم در باره تحولات ناشی از احتمال خروج آمریکا از خاورمیانه و نقش روسیه در سوریه و خاورمیانه می‌گوید: به اعتقاد من این درست است که استراتژی ایران و حزب‌الله در سوریه باعث جلوگیری از سقوط نظام در سوریه شده است اما اگر روسیه وارد معادله مستقیم در سوریه نمی‌شد شاید دستاوردهای ایران در سوریه از بین می‌رفت، از همین رو اگر قرار باشد که در نتیجه تغییر معادلات در منطقه، روسیه دارای نقش برتر باشد آنگاه در سوریه باید تصمیمات به صورت ایرانی - روسی اجرایی شود و چه بسا اگر روسیه دارای نقش مطلق در منطقه شود حتی ممکن است این حالت به حالتی کاملا روسی هم تغییر یابد. نباید فراموش کنیم که هواپیماهای روسی از پایگاه هوایی همدان در داخل خاک ایران به سوی سوریه به پرواز درآمدند، حالا سوال این جا هست که اگر در نتیجه رویارویی ایران با حکومت ترامپ کار به جایی برسد که روس‌ها به ایران بگویند ما به پایگاه‌هایی در داخل ایران نیازمند هستیم آن وقت چه اتفاقی می‌افتد؟ این در حالی است که ایران تنها کشور مستقلی در دنیا هست که "حامی هم پیمان" یا همان "اسپانسر جهانی" را ندارد و می‌خواهد مستقل بماند، اما در مقابل سعودی حامی دارد و آن آمریکا است. حتی اروپا با آن قدرتش و عظمتش و جمعیتی برابر با 370 میلیون نفر آمریکا حامی‌اش است. بله، ایران نه حامی روسی دارد و نه آمریکایی و نه چینی و درست است که تنها کشوری است که توانسته خارج از نفوذ جهانی روی پای خودش بایستد، اما ایران به تنهایی نمی‌تواند معادلات منطقه را تغییر دهد. من این فرضیه‌ها را مطرح می‌کنم که بدانید کار در منطقه آن گونه که برخی فکر می‌کنند ساده نیست. این طور نیست که آمریکا منطقه را ترک کند که مثلا روس‌ها جایش را بگیرند و حتی اگر روس‌ها بیایند باز هم ده‌ها معادلات جدید پیش می‌آید، البته همچنان که گفتم ایرانی‌ها آدم‌های حکیم و با درایتی هستند و هیچگاه به سرعت تصمیم نمی‌گیرند بلکه مطالعه و بررسی می‌کنند تا تصمیمی درست اتخاذ کنند.

وی در ادامه می‌افزاید: باید یادآوری کنم که اگر ترامپ همچنان روش تندروی در قبال ایران را در پیش گیرد ایران شرایط سخت‌تری را تجربه خواهد کرد که چه بسا خشن‌تر از گذشته خواهد بود. تیم تندرویی که ترامپ برای شورای امنیت ملی، وزارت دفاع و ریاست سازمان سیا تعیین کرده است، آنها معتقدند که خطر اول ایران است نه جریانات تروریستی و تکفیری وابسته به جامعه اهل سنت در منطقه، البته آنها کاملا اشتباه می‌کنند و موضع نادرستی دارند زیرا با واقعیات تطابق ندارد؛ ضمن این که اگر به مواضع ایران اشکال یا انتقاداتی وارد باشد چون یک نظام و دولت است می‌توان با آن به توافق دست یافت و به مشکلات خاتمه بخشید، در حالی که جریان‌های افراطی و تکفیری وابسته به اهل سنت اینجور نیستند. الان با ایران توافقی بر سر برنامه اتمی شده است و ایران آن را پیاده می‌کند اما آن چه که جمهوریخواهان آمریکا از مفهوم حمایت ایران از تروریسم تصور می‌کنند ادامه سیاست‌های بلندپروازانه ایران درخاورمیانه برای تبدیل شدن به یک قدرت بزرگ منطقه‌ای است. اینجا باید اسرائیل را هم در نظر داشت؛ اسرائیلی‌ها لابی بسیار قدرتمندی در آمریکا و بسیاری از موسسات آن و در بین جمهوریخواهان و دموکرات‌ها دارند که این‌ها در سیاست خارجی آمریکا خیلی اثر می‌گذارد.