ورود آقايان ممنوع، حيات بخش كمدي ايران

ورود آقایان ممنوع ساخته رامبد جوان بر اساس فیلمنامه خوب پیمان قاسم خانی حالا با فروش خوبی روبرو است؛ فروش میلیاردی که نشان می دهد برای اینکه فیلمی بفروشد نیازی نیست جار و جنجال‌هایی از نوع اخراجی ها به راه انداخت. مطلب ذیل نوشته یکی از مخاطبان این فیلم است که برای فرارو ارسال شده است.

تیر ماه رو به اتمام است و اکران فیلمی به پایان خود نزدیک می‏شود که ما را به جدی بودن این نوع ژانر در ایران امیدوار کرده است، بالاخره پس از مدتها حمله به ژانر کمدی سینمای ایران، از همین ژانر فیلمی در دفاع از آن ساخته شد.

«ورود آقایان ممنوع» فیلمی است که در مقایسه با فیلمهایی چند سال گذشته کمدی نسبتا قابل دفاع و چارچوبدار است. از این رو باید تقلای رامبد جوان را برای سر پا نگه داشتن کمدی آبرومندانه ارج نهاد.
 
آنهم در حالی که کمدی نه تنها در ایران بلکه در جهان موقعیت و جایگاه سابق خود را از دست داده است و حتی در هالیوود ما شاهد فیلم‏هایی به عنوان کمدی هستیم که نه تنها عناصر طنز در آنها رعایت نشده، بلکه از فقر مضمون رنج می‌برند و کمدی‌های کلامی و بی‏سر‏و‏ته دختر و پسری جای كمدي‌هاي موقعيت را گرفته است.

در این میان رامبد جوان فیلمی آنهم از نوع کمدی موقیعت ساخته است که هم از لحاظ مضمون مناسب و قابل‏تامل به نظر می‏رسد و هم از لحاظ بار سرگرمی کاملا راضی کننده است. در واقع «ورود اقایان ممنوع» از لحاظ فرم و محتوا می‏کوشد قابل قبول باشد. ظاهر فیلم به معنای داشتن قالب سرگرم‏کننده بيشتر مبتني بر موقعيتهاي طنز است و كمتر بر شوخي‌های كلامي متوسل می‌‍‌شود و محتوای آن بر نكات تامل برانگيزی اشاره می‌کند.

از اين نظر فيلمي كه صرفا بر شوخي هاي کلامی مبتذل استوار باشد، شاید برای لحظاتی خنده بر لبان مخاطب بنشاند اما مخاطب به محض بیرون رفتن از سالن سینما حتی شوخی‏های فیلم را از خاطر می‏برد چه رسد به دریافت مفهوم احتمالي پنهان در اثررا .

اما فیلمنامه «ورود اقایان ممنوع» به خودی خود در قالب یک داستان دو خطی، موقعيتي كميك را رقم می‌زند: مدیر سختگیر دبیرستان دخترانه‏ای با تفکرات متعصبانه فمینیستی، مجبور می‌شود یک معلم مرد به مدرسه خود راه دهد آنهم به دلیل رقابت با مردی دیگر برای برنده شدن در المپیاد شیمی.

دیالوگها و بگو‏مگوهای گاه وبیگاه و البته نفسگيري كه در فیلم پیش می‏آید، هرچند کمک خوبی به روند روان و مفرح فیلم می‏کند، اما بار اصلی فیلم را موقعیت کمیک حاصل از حضور آقای جبلی در مدرسه دخترانه به دوش مي كشد؛ موقعیتی که دقیق و موشکافانه بازسازی شده است که این نیز یکی از موفقیتهای تعجب برانگیز رامبد جوان در شكل دادن به فضا و موقعیت كميك است.

در اين مسير نویسنده و كارگردان با خلق و پيشبرد دقيق کنش و واکنشهای از قبیل تعامل خشک و رسمی شاگردان با ناظم و به خصوص خانم دارابی و ارتباط عاطفی دانش آموزان با معلم ادبیات، توانسته اند تصویری بسیار نزدیک به‏تجربیاتی که بیشتر دختران از سر گذرانده‌اند ارئه دهند.

هرچند در نگاه اول واکنش‌های دخترهای مدرسه به ورود معلم تازه وارد کمی عجیب و اغراق آمیز به نظر میرسد، اما به دلیل قانون ممنوعی ورود آقایان - حتی دارابی بازرس مرد اداره اموزش پرورش به مدرسه راه نمی‏دهد- این عجیب بودن، توجیه می‌شود.

روند موفقيت اميز فيلم در به تصوير كشيدن مدير سختگير ضد مرد در روند فيلم دچار‌ تزلزل مي‏شود:هرچند ما در سکانس خانه خانم دارابی- در حالی که او را در آستانه تحول می‏بينم- تا حدودي تنهایی ناشی از این تفکر او را درک می‏کنیم اما با ديدن سكانس بعدي اين سوال به ذهن ميايد كه آیا تنها دیدن چند صحنه عروسی در تلویزیون و یک تصور غلط از خواستگاری جبلی از او و توهمی که در دیدن اخبار تلویزیون(‏دیدن مجریان اخبار با لباس عروس و داماد) به وجود آمد، برای تحول خانم دارابی سختگیر و به شدت پایبند به اعتقادات خود کافی است؟

کاش فشار روانی وارده به خانم دارابی کمی بیشتر از سکانس منزل او و سکانس تصادف در اتوبان که جبلی همراه او بود، پرداخته مي‌شد تا پذیرش شکستن بت های ذهنی خانم دارابی برای بیننده کمی آسانتر باشد. سرعت اين تحول چنان است كه وقتی دارابی بعد از این تحول بسیار سریع و شگفت انگیز با چهره‏ای آراسته در مدرسه ظاهر می‏شود ما هم مثل معلمان و شاگردان واقعا جا می‏خوریم.

براي منطقي‏تر شدن تحول در دارابي در فيلم حضور دكتر (پدر يكي از دانش اموزان) پيش بيني شده است كه با اینکه کم است اما از عواملي است كه اجازه مي‏دهد تلاش جبلي و آسايش براي ايفاي نقششان بيشتر برجسته به نظر برسد و ضمنا اين حضور فیلم را از یک فضای زنانه به سمت کمشکشهای زن-مردی تعدیل مي‏بخشد.

هوش دكتر در تحريك احساسات دارابي به نقطه اوج این كشمكش هاي تحول ساز براي مدير سختگير ميانجامد و البته اين كشمكش به صورت دعواي خنده دار كلامي و يا موقعيتهاي غير قابل باور نمايش داده نمي‌شود، بلكه به صورت بازی والیبال دکتر و دخترش در برابر دارابی و جبلی طراحي و به خوبي اجرا مي‏شود. در واقع اولین ترکهای احساسات سخت خانم دارابی برای بردن بازی والیبال در رقابت با دکتر و دخترش را احساس مي‏كنيم. اما همچنان که گفته شد جوان نمی‏تواند سکانسهای بعدی را به ما جوری ارائه بدهد که فضای لازم برای عمیقتر شدن این ترکها در حد انتظار باشد.

در دیالوگی که خانم داربی تحول يافته با جبلی دارد، بر عوض کردن عینک خانم دارابی به عنوان نماد تغییر دیدگاه و نگرش به زندگی در فیلم تاكيد مي‏شود. جبلی که به شدت از دیدن چهره تغییر یافته دارابی تعجب کرده و همسو با نقش خود کمی ابلهانه در نگاه اول دارابی را نشاخته‏، شدت در تغییر چهره را به یک تغییر عینک مربوط می‏داند و متاسفانه بلاهت ارائه شده در اين ديالوگ به سرعت تحول دارابي گره می‏خورد و این اظهار نظر جبلي اتفاقا ضعف درپرداختن به تحول شخصیتی دارابی را بيشتر آشكار مي‏سازد. جبلی با تعجب به عینک تازه دارابي اشاره می کند و می‏گوید:" اینکه یه عینک معمولیه، درسته؟!"

البته عطاران با نقش جبلی به عنوان یک معلم کاملا معمولی که فقط به فکر حقوق ثابت و رسمی شدن است و ساده دلانه در دام نقشه‏اي كه دانش آموزان براي نزديك ساختن او به خانم دارابي مي‏افتد، در كل فيلم به جا و براساس خواسته جوان ظاهر شده است.

انتخاب ویشکا آسایش قطعا یکی از بهترین انتخابهای جوان برای این نقش بوده است، هر چند که بسیار تعجب‏برانگیز است که چگونه به ذهن رامبد جوان رسیده که قطام سریال امام علی می تواند خانم دارابی «ورود اقایان ممنوع» باشد. با این وجود مسلما ویشکا آسایش یکی از بهترین تجربه‏های بازیگری خود را در این اثر پشت سر گذاشته است.

در سکانس خواب دیدن خانم دارابی که یکی از صحنه‏های به یاد ماندنی این فیلم است، پس از بیدار شدن چنان میمیک چهره خوبی از آسایش می‏بینیم که حتی اگر معدود بازیگران زنی قادر به ارائه چنین تصویری از خود باشند، بعید است حاضر شوند چنین چهره‏ای از خود را در سینما به جا گذارند. ارائه این چهره یکی از نشانه‏های شایستگی آسایش برای دریافت جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره اخیر فیلم فجر است.

به حق بايد گفت این فیلم با وجود ضعفهايي كه دارد، از همه کمدی‏های ساخته شده در سینمای امروز ایران یک سر و گردن بالاتر است و قصه خود را گرچه کمی دستپاچه اما بدون لکنت تعریف می‏کند. همچنان كه گفته شد رامبد جوان تقلاي مثال زدني براي ارائه يك كمدي با كيفيت از خود نشان مي‏دهد و در مسير انتقاد لطيف خود از مرد ستيزي فمينيستي كه موفقيت زنان را در دوري از مردان معرفي مي‏كند، حتي از سکانس نهایی هم به سادگي نمي‏گذرد و كشمكش كميك ميان شخصيتها را همچنان سر سختانه در اين سكانس ادامه مي‏دهد.

با اين حال رامبد جوان براساس قانون حاكم بر كمدي كه غافلگيري خنده دار و در عين حال تامل برانگيز مفاد آن را تشكيل مي‏دهد، اين سكانس را به صورتي غافلگیر کننده با جمله معنی‏دار « دیگه چه خبر؟» خانم دارابی خطاب به دکتر به پایان می‏رساند تا حتي پس از آغاز تيتراژ پاياني هم خنده تماشاگران ادامه يابد و تبديل به دست زدن پر حرارت آنها در تجليل از كمدي مي‏شود كه پس از خود هم خنده‏اي معنا دار و خاطراتي تفكربرانگيز را به ارمغان مي‏آورد.