حدود 7 ماه از رحلت آيت‌ا... هاشمي مي‌گذرد. زندگي بدون ايشان چه تاثيراتي بر خانواده و شخص شما داشته است؟
طبيعتا فقدان شخصي نظير آيت‌ا... هاشمي، ضايعه جبران‌ناپذيري است كه گذشت زمان چندان بر آن تاثير نداشته است، ايشان علاوه برآنكه يكي از اركان و استوانه‌هاي بزرگ و بي‌بديل انقلاب و جامعه بود، پدري دلسوز و با عواطف قوي بود كه فقدانشان نه‌تنها براي فرزندانش، بلكه براي كساني كه با ايشان از نزديك ارتباط داشتند، ضربه سنگين روحي محسوب مي‌شد. تنها موضوعي كه توانسته است اين آسيب و ضايعه بزرگ را تسلي دهد، لطف و قدرشناسي و محبت بي‌دريغ مردم است كه موجب مي‌شود واقعا اين احساس در ما به وجود بيايد كه هاشمي زنده است، چون فكر و منش و راه ايشان امروز بيش از هر زمان ديگري در ميان مردم به‌خصوص نخبگان و نسل جوان جريان دارد.
در مراسم تنفيذ و تحليف رئيس‌جمهور يادي از آيت‌ا... هاشمي‌رفسنجاني نشد که اين موضوع موجب گله آقاي محمد هاشمي گرديد و از آن به بي‌معرفتي تعبیر كردند، نظر شما در اين‌باره چيست؟
به نظر بنده نبايد نسبت به اين موضوعات حساسيت زيادي داشت. ياد و خاطره آيت‌ا... هاشمي‌رفسنجاني در دل مردم ايران، آن‌چنان زنده است كه ايشان نيازي به ذكر نام در مجامع رسمي ندارند و مردم هركه را با آيت‌ا... هاشمي پيوند داشته باشد، گرامي مي‌دارند. گلايه آقاي محمد هاشمي هم نظر ايشان و محترم است، اما آنچه مهم است، زنده نگه داشتن راه هاشمي و سيره ايشان در دفاع از حقوق مردم، عقلانيت و اعتدال است كه اميدواريم سرلوحه عملكرد همه مسئولان به‌خصوص دولت دوازدهم قرار گيرد.
راي اول مردم تهران تاييد توانايي جنابعالي در ساخت شهري آباد بود. بسياري بر اين تصور بودند كه مقصد نهايي‌تان شهرداري تهران است، اما با سعه‌صدر و براي حفظ آرامش از اين موقعيت چشمپوشي كرديد. اكنون چه پاسخي براي آنهايي داريد كه علت اصلی رأی‌دادنشان شهردار شدن شما بود؟
طبيعتا اعتماد مردم به نام هاشمي‌رفسنجاني و لطف آنها به بنده در طول دوران انتخابات و پس از آن، مساله‌اي نيست كه قابل انكار يا چشمپوشي باشد و از خداوند مي‌خواهم توان و توفيق آن را بدهد كه به اين ميزان محبت و اعتماد مردم اداي دين كنم، اما موضوع مهمي كه بايد به آن توجه كرد اين است كه در تصدي مسئوليت‌هاي ملي نظير شهرداري تهران، مولفه‌هاي متعددي علاوه بر خواست مردم وجود دارد، طبيعتا مردم از گزينه‌اي كه با اين ميزان مشاركت عمومي در انتخابات شوراها به مسئوليت شهرداري تهران مي‌رسد، انتظار ايجاد تحول در مديريت شهري را دارند كه انتظار بحق و بجايي است، اما لازمه اين اقدام وجود انسجام و حمايت در شوراي شهر و مجموعه تصميم‌گيرندگان در نظام، اعضاي شورا و ساير نهادهاي موثر به‌خصوص جبهه اصلاحات است كه خود را برنده انتخابات شوراي شهر تهران و اغلب كلانشهر‌ها مي‌دانند، بنابراين همان‌گونه كه قبلا گفتم حفظ انسجام شورا به تعيين گزينه براي شهرداري اولويت دارد و بنده در جلسه معرفي گزينه‌ها از دوستان همكار در شوراي پنجم خواستم كه به احترام نظر اكثريت شورا مبني بر اينكه كسي از داخل شورا به عنوان گزينه طرح نشود، اسم بنده را ننويسند، هر تصمیمی باید توسط اکثریت اعضای شورا و با حفظ انسجام شورا باشد، نه به‌صورت حرکات فردی یا گروهی و ایجاد اختلاف و تنش.
بدون تعارف جرياني درصدد هاشمي‌زدايي است؛ نمونه آن حذف مهندس ياسر هاشمي از دانشگاه آزاد، مانع‌تراشي براي شهردار شدن شما و... بود؟
مهم‌ترين ميراث آيت‌ا... هاشمي‌رفسنجاني براي ايران، مكتب و سيره اعتدال بود و اين سيره به عنوان يك نگرش ماندگار در افكار عمومي، تفكرات نخبگان و بخش‌هاي بزرگي از جامعه نهادينه شده است و قابل حذف نيست، اگر شما هاشمي‌زدايي را به معناي مقابله با تفكر هاشمي يعني اعتدال فرض كنيد، طبيعي است كه همان‌گونه كه در دوره حيات ايشان، افراط و تفريط در جامعه وجود داشت و مي‌خواست جايگزين اعتدال در تصميم‌گيري‌ها شود، در فقدان ايشان نيز تفكرات تندرو در هر دو جناح باز هم تلاش مي‌كنند عرصه را بر نيروهاي ميانه‌رو و معتدل تنگ كنند، اما اين مردم هستند كه با هوشياري مانع آنها شده و خواهند شد. بنابراين مساله اول در هاشمي‌زدايي، مقابله با تفكر هاشمي است و اشخاص در مرحله بعد قرار دارند و پس از آنكه ما پذيرفتيم بايد در مسير اعتدال قرار بگيريم، بايد مجريان متناسب اين مسير را انتخاب كنيم. البته آيت‌ا... هاشمي‌رفسنجاني همواره در مسائلی كه مربوط به شخص ايشان مي‌شد با سكوت و گذشت برخورد مي‌كردند كه نمونه آن در عدم تایید صلاحيت ايشان در سال 1392 يا زنداني شدن فرزندانشان يا توهين‌ها و هتاكي‌هاي بي‌حد افراطيون بود، بناي بنده هم پيروي از سيره ايشان است.
تصور مي‌شد رابطه آقاي دكتر ولايتي با آيت‌ا... هاشمي و خانواده گرامي ايشان رابطه‌اي است كه هيچ‌گاه منجر به حذف انديشه آيت‌ا... نمي‌شود، اما چند صباحي است خلاف اين ادعا به اثبات رسيده است. صحبتي با ايشان درباره چرايي اين رويكرد داشته‌ايد؟
نگراني‌ها و انتقاداتي از طرف دانشجويان، مديران و رسانه‌ها در اين مورد به بنده منتقل شده، اما هنوز فرصت صحبت كردن با دكتر ولايتي در اين‌باره فراهم نشده است. البته در كشور ما معمولا تصميمات و رويه‌ها، صرفا به‌صورت فردي نيست و با تعامل نهادها و مسئولان مختلف انجام مي‌شود، اما مي‌توان با تدبير بهتري حركت كرد كه در جامعه نگراني و حساسيت نسبت به مجموعه بزرگ دانشگاه آزاد به وجود نيايد.
اخيرا عنوان داشتيد كه «برخی افراد تهران را پيش‌خور كردند»، چرا صراحتا به اين طيف اشاره‌اي نداريد؟
همان‌گونه كه عرض كردم يكي از روش‌هاي پرداخت بدهي به پيمانكاران و ساير طلبكاران در شهرداري تهران، روش تهاتر با تراكم شناور است كه شيوه‌ای اصولي نيست و بهتر است براي كاهش هزينه‌هاي اداره شهر به‌جاي اين روش از روش پرداخت نقد، اقساط يا خطوط اعتباري ارزان‌قيمت استفاده شود، اما با توجه به بحران نقدينگي شهرداري تهران، اين روش در ساليان اخير به ميزان بيش از حد و زيادي مورد استفاده قرار گرفته و مقادير قابل‌توجهي تراكم شناور يا هولوگرام در دستان پيمانكاران و طلبكاران شهرداري وجود دارد كه به شهرداري در دوره آينده بار مالي وارد مي‌كند، اولا بايد ميزان دقيق تراكم شناور يا پرداخت‌هاي غيرنقد شهرداري روشن شود كه متاسفانه هنوز گزارشي از اين موضوع نداريم و ثانيا در جهت كنترل و كاهش اين شيوه اقدامات موثر صورت گيرد.
برخي معتقدند مهندس محسن هاشمي محافظه‌كار است. در جريان بركناري آقا ياسر سكوت كرديد. در برابر فشارها نسبت به شهردار نشدن خودتان، سكوت كرديد. در برابر هجمه‌ها سكوت مي‌كنيد. تاريخ انقضاي اين سكوت چه زماني است؟
واقعيت آن است كه برادرم ياسر، از دانشگاه آزاد عزل نشد، بلكه طبيعي است فرد جديدي كه به رئيس هيات امنا و موسس دانشگاه شده است، مسئول دفتر خود را انتخاب كند. شايد اگر اين فرايند با مديريت و تدبير بهتري در هر دو طرف صورت مي‌گرفت، اين ميزان حساسيت و نگراني در جامعه و دانشگاه ايجاد نمي‌شد، البته همان‌گونه كه گفتم مشي آيت‌ا... هاشمي، سكوت و گذشت درباره مسائل شخصي و اعضاي خانواده ايشان بود و شايد يكي از دلايل قدرشناسي بي‌نظير و تاريخي مردم در وداع و تشييع پيكر آيت‌ا... هاشمي‌رفسنجاني، همين صبر و ازخودگذشتگي در موضوعات شخصي بود كه اميدواريم خداوند توفيق حركت در اين مسير را به ما نيز عنايت كند.
با توجه به اينكه جنابعالي رئيس شوراي مركزي حزب كارگزاران هستيد، برخي ادعا می‌کنند كه فرمان شهرداري در دست اين حزب است. برای مثال، روزي از مهندس مرعشي و روز ديگر از دكتر نجفي به عنوان شهردار ياد مي‌شود. قدرت مانور كارگزاران در مديريت شهري جديد تهران چه اندازه است؟
شايد اين تصور به‌دليل سوابق مديريتي آقاي كرباسچي در شهرداري تهران و تصدي دبيركلي حزب كارگزاران توسط ايشان و حضور فعال مطبوعاتي آقاي مرعشي و انتظار افكار عمومي از حزب كارگزاران ايجاد شده باشد. به‌هرحال به‌دليل آنكه اعضاي ارشد كارگزاران معمولا از مديران اجرايي و تكنوكرات كشور بوده‌اند و جهتگيري سياسي تندي ندارند، به عنوان گزينه براي تصدي مسئوليت‌هاي اجرايي مطرح مي‌شوند و ساير احزاب و گروه‌ها هم نسبت به آنان موضع منفي نمي‌گيرند.
با مشكلات تهران به‌خوبي آشنا هستيد. با توجه به اينكه تخصص شما در حمل‌ونقل بيشتر از ساير موضوعات است، چه راهكاري براي رفع مشكل ترافيك و آلودگي هوا در نظر داريد؟
در علم مديريت، نخستين اقدام براي حل يك معضل روبه‌رشد، كنترل آن است، پس اگر ما بخواهيم معضل ترافيك و آلودگي هواي تهران را حل كنيم، بايد ابتدا از افزايش و دامن زدن به اين معضل جلوگيري كنيم. به نظر مي‌رسد يكي از موثرترين راه‌ها توسعه حمل‌ونقل عمومي انبوه‌بر و غيرآلاينده است كه بايد در اولويت مديريت شهري قرار گيرد. ظرفيت متروي تهران طي شش سال گذشته در حد دوونيم ميليون سفر باقي مانده است كه با توجه به احداث زيرساخت‌ها، اگر منابع خوبي به متروي تهران تزريق شده و با مديريت صحيح و هوشمندانه‌اي پيگيري شود، امكان دو برابر كردن ظرفيت متروي تهران در يك دوره 4ساله وجود دارد و اين اقدام مي‌تواند بار قابل توجهي را از وسايل نقليه شخصي و خودروهاي آلاينده كاهش دهد.
عبورومرور بيماران خاص در كشورهاي پيشرفته تسهيل شده است، اما در تهران چنين نيست و ظاهرا شوراي قبل طرحي را تحت عنوان ايمن‌سازي معابر براي معلولان و بيماران خاص روي ميز داشت، اما رسيدگي به آن بسيار كند بود و به نتيجه نرسيد. برنامه‌اي براي تردد آسان بيماران خاص خواهيد داشت؟
قانون بهزيستي، قانون روشني است و دستورالعمل‌هاي مناسبي نيز براي تسهيل تردد معلولان در اماكن عمومي و ساختمان‌هاي مسكوني و تجاري وجود دارد، اما متاسفانه در بسياري از موارد اين قوانين و دستور‌العمل‌ها به‌درستي اجرا نشده است، يكي از راهكارها بازرسي ساختمان‌ها و گزارش‌گيري از شهروندان جهت شناسايي اين نقاط ضعف در ساختوساز شهري و تعيين مهلت مناصب جهت رفع آنهاست.
اماكني مانند بازار تهران ايمن نيست و با يك جرقه منفجر مي‌شود. برنامه ايمن‌سازي براي اين محل قديمي و پر رفت‌وآمد ضروري است. چه بايد كرد؟
منطقه مركزي تهران به‌خصوص منطقه قديمي و تاريخي بازار از اهميت ويژه‌اي برخوردار است كه بايد با مطالعه دقيق كه البته به نظر شروع شده است نسبت به برنامه‌ريزي مناسب چه از جهت بافت فرسوده و چه از جهت آثار ميراثي و تاريخي اقدام شود. يكي از مشكلات فعلي تهران، هدايت نامناسب سرمايه‌گذاري و ساختوساز است، زماني‌كه ما در نقاط منفي و اشباع‌شده به لحاظ ترافيكي و فاقد دسترسي‌هاي مناسب اقدام به تراكم‌فروشي مي‌كنيم و بارگذاري سنگين مسكوني و تجاري را در پهنه‌هاي غيرمتناسب در طرح تفصيلي انجام مي‌دهيم، طبيعتا هم شاهد از بين رفتن باغات و فضاي سبز در شمال تهران هستیم و حتي كوه‌خواري، تبديل به كاربري‌هاي مسكوني و تجاري خواهد شد و هم سرمايه‌گذاري جهت نوسازي بافت فرسوده كه از اولويت‌هاي شهر است با كندي مواجه خواهد شد. مديريت شهري بايد سرمايه‌گذاري و ساختوساز را از پهنه‌هاي نامناسب به بافت‌هاي فرسوده هدايت كند تا علاوه بر ايمني، به تسهيل كسب‌وكار و زندگي و تردد شهروندان نيز بينجامد، ولي حتما اين امر بايد با برنامه‌ريزي دقيق صورت گيرد.
حادثه پلاسكو سبب خسارات زيادي شد و خاطره تلخي به يادگار گذاشت كه نشانگر مديريت بحران ضعيف بود. برنامه‌اي براي تقويت آن داريد؟
مشخص است كه در تهران ساختمان‌هايي شبيه پلاسكو به‌وفور ديده مي‌شود كه بايد به‌صورت علمي و مدون بررسي و از لحاظ آسيب‌پذيري در برابر حوادث طبقه‌بندي و اولويت‌بندي شوند و مورد ايمن‌سازي قرار گيرند. توجه به گزارش ملي حادثه پلاسكو كه با دستور ويژه رئيس‌جمهور تهيه شده است، نشان مي‌دهد مديريت بحران در تهران نياز به هماهنگي بيشتر، تخصيص منابع و افزايش عمق كارشناسي در جنبه‌هاي گوناگون دارد، ضمن آنكه جنبه‌هاي عمومي و فرهنگسازي در جامعه چه درباره پيشگيري از بحران و رفع نقاط كليدي آسيب‌زا با انجام هزينه‌هاي اندك ايمني و چه درباره رفتار شهروندي حين بحران نيز نبايد ناديده گرفته شود. واقعيت آن است كه در بروز بحران عمدتا رفتارهاي هيجاني و احساسي و قهرمانانه ديده مي‌شود، اما محور اصلي بايد فعاليت‌هاي علمي و مديريتي قبل از بروز بحران و ايجاد فرايندهاي بهينه و جامع باشد كه هزينه بحران را كاهش دهد.
در برخي شهرداري‌هاي مناطق در يك اتاق 12متري 15کارمند حضور دارند. اين جذب فله‌اي چه آثاري دارد و محل تامين حقوق آنها كجاست؟
موضوع پرسنل شهرداري تهران مساله‌اي جدي و حساس است. بيش از 73هزار نفر در شهرداري تهران و شركت‌هاي وابسته فعاليت دارند و نمي‌توان به‌صورت شتابزده و نسنجيده با آنها برخورد كرد، چراكه به بروز اختلال در عملكرد شهرداري، بحران‌هاي سياسي، پيامدهاي قضائي و مشكلات اجتماعي خواهد انجاميد. البته اين واقعيت كه پيكره شهرداري تهران بيش از حد نياز فربه شده و چابكي آن تا حد قابل‌توجهي كاهش يافته، قابل انكار نيست، اما راه‌حل صحيح حل اين معضل، در ايجاد فضاي بي‌ثباتي و نگران كردن پرسنل نيست، بلكه با فرايندهاي علمي نظير مهندسي مجدد، هدايت شغلي و توانمند‌سازي بايد استفاده بهينه از سرمايه منابع انساني در سازمان بزرگ شهرداري تهران صورت گيرد. حدود 200هزار نفر هم در فعاليت‌هاي برون‌سپاري شهرداري مشغول فعاليت هستند كه اين حوزه مي‌تواند بخشي از پرسنل شهرداري را جذب كند.
گردش مالي شهرداري مشخص نيست. برای مثال، عباس جديدي مدعي بدهي 60 هزارميلياردی و چمران بر بدهی 20هزار ميلياردی تاكيد دارد. برنامه‌اي برای شفاف‌سازي درآمد ارائه مي‌شود؟
موضوع درآمد و هزينه‌هاي شهرداري تهران و كسري آن كه به عنوان بدهي تلقي مي‌شود، مساله مهم و حساسي است كه شامل بدهي‌هاي بالفعل (سررسيدشده و بالقوه (تعهدات) است. شهرداري چهار گونه بدهي دارد، نخست بدهي به سيستم بانكي است كه شامل اصل و بهره آن مي‌شود، دوم بدهي به موسسات و دستگاه‌هاي دولتي مانند تامين اجتماعي، دارايي و... است، سوم بدهي به پيمانكاران يا ساير طلبكاران شهرداري و چهارم مطالبات سررسيدنشده در قالب فاينانس و خطوط اعتباري است. اختلاف در اينكه مجموعه بدهي شهرداري تهران چه ميزان است ناشي از تعاريف متفاوت در نوع بدهي و سررسيد شدن يا تبديل آن به تراكم شناور است و به نظر مي‌رسد حجم بدهي‌هاي قطعي و سررسيدشده و تبديل‌نشده شهرداري تهران در حدود 20هزار ميليارد تومان و ميزان كل بدهي‌ها با احتساب تعهدات آينده و تبديل‌شده به حدود 60هزار ميليارد تومان بالغ مي‌شود.
