آخرین میخ / آخرین شانس

 

 

در سال های اوایل دهه  80 خورشیدی و  در زمانی که بیطرف و تیم قوی  و پرکارش در وزارت نیرو بحران آب در آینده را در هر جایی فریاد می کردند، هنوز کمتر کسی واقعیت این بحران را لمس کرده بود.  

 

هر چند که به دلیل عملکرد صحیح کارگزاران در آن سالیان، بحران آب لااقل با عمق و گستردگی فعلی نبوده، اما این سخن مشهوری است  که از مسؤولان آن زمان وزارت نیرو نقل می شود  "آب باید به مسأله اول کشور تبدیل شود!"

امروز اما همگان می دانند که اصلی ترین مساله  و بحران کشور، مساله آب و معضلات همراه آنست. امری که می رود به درگیری های  قومیتی و بخشی و بل جنگهای منطقه ای بینجامد و به موضوعی امنیتی تبدیل شود.

کافی است که نگاهی به قصه پرغصه آب در این  کشور بیندازیم و نیک بنگریم که  دیگر آنچنان که سهراب می گفت، در باغچه های این سرزمین نمی توان نیلوفر کاشت و در حوضچه آینده،  زندگی؛ تر شدنی پی در پی نخواهد بود. امروز آب در هزاران قدمی است و در انتهای راهی که تاکنون رفته ایم،  آب در هزاران قدمی هم یافت نخواهد شد.

میزان متوسط منابع آب تجدید شونده در کشور از  130 میلیارد مترمکعب در سال، به 116 میلیارد مترمکعب طی سالهای اخیر رسیده است.  براساس آمارهای اعلامی، میزان مصرف آب سالانه در حدود 100 میلیارد متر مکعب است. یعنی در واقع ما سالیانه حدود 40 میلیارد مترمکعب از آبهای سطحی و 60 میلیارد متر مکعب از ذخایر پر ارزش آبهای زیرزمینی را مصرف می کنیم وبه عبارت دیگر 86 درصد از آبهای تجدید شونده در کشور عزیز ما مصرف و حساب آینده هم به آینده مؤکول شده است.

گویی ما صوفیان ابن الوقتی بوده ایم که فردا گفتن از شرط طریقمان نبوده است. چو فردا شود، فکر فردا کنیم.  

عمق فاجعه وقتی مشخص می شود که بدانیم این عدد 86 درصد استفاده از منابع آب تجدید شونده، باید حدودا ۳۰ تا ۴۰ درصد باشد که حتی با هدف گذاری حداقلی صورت گرفته برای کشور، یعنی رقم 60 درصد نیز فاصله معناداری دارد.
 
این نحوه مدیریت منابع آب باعث شده است که از 609 محدوده مطالعاتی آبهای زیر زمینی  در کشور، تنها در 227 محدوده بهره برداری متعادل داشته و 357 محدوده به دلیل بهره برداری های بی رویه در شرایط بحرانی و 25 محدوده نیز فاقد پتانسیلی قابل توجهی می باشند.  
از طرف دیگر ایران در منطقه خشک و نیمه خشک جهان قرار گرفته و میزان بارش در ایران حدود یک سوم متوسط  جهانی است. به این اضافه کنیم بهره برداری های بی مبالات و اتلاف منابع آب بسیار بیشتر از استانداردهای جهانی به  دلیل  بهره  وری کم در بخش های کشاورزی  و شهری را....
اینگونه است که مطابق با مطالعه ای بین المللی اگر اقدامات فوری اصلاحی صورت نپذیرید، تا سال  2050  ایران تبدیل به  یک منطقه خشک و برهوت خواهد شد. اکثر تالاب ها و منابع آبی خشک شده، دشتها برهوت خواهد شد و فرونشست زمین وضعیت اسف بار ی به بار خواهد آورد.  

این شمایی کلی از وضعیتی است که بخش آب کشور دارد و از همین روست که رییس دولت تدبیر و امید به فکر بهره گیری از فردی برای وزارت نیرو شده است که کارنامه هشت ساله وزارتش و شاخص های عملکردی دوران مسؤولیتش  نشان از این دارد که می تواند!  او تمامی مسائل آب را می شناسد  و می تواند که با دیدی جامع نگر و با رویکرد حکمرانی خوب و با خط مشی عدالت محورانه و البته با همراهی تیمی قوی، چالاک وریسک پذیر، موضوع آّب را از موضوعی منطقه ای و قومی تبدیل به موضوعی ملی کند و در سند جامع مدیریت منابع آب ساماندهی اش کند، چنانچه یک بار کرده است. او می تواند که این وضعیت بحرانی را در طی  سالهای آینده به وضعیت تعادلی برساند و اخذ کننده تصمیمات سخت و سخت و سخت باشد.
 
بیطرف می تواند! باید که همراهش شویم و پشتوانه اش  باشیم. این شاید  آخرین شانس خواهد بود. اگر این ظرفیت پر توان ایران نتواند  ، شاید هیچ کس دیگر هم نخواهد توانست و این، آخرین میخ بر تابوت آب این خاک پرگهری خواهد بود که فرزندانش برای حفظ وجب به وجبش خون ها بر خاک ریخته اند.