گسترش فناوری اطلاعات؛ اشتغال‌زا یا اشتغال‌زدا؟

باز شدن پای ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان شاخه‌ای کاملا جدید به حوزه مسائل اقتصادی باعث شده است تا حالا بتوان فاکتورهای مهم اقتصادی از جمله وضعیت اشتغال را بر حسب میزان برخورد با این تکنولوژی‌ها هم سنجید.

به گزارش ایسنا، فضای مجازی به عنوان بستر اصلی اقتصاد دیجیتالی دیگر از حالت یک فضای سرگرم کننده یا صرفا ارتباطاتی خارج شده است. بخش قابل توجهی از کسب و کارهای جدید که میزان قابل توجهی از حجم گردش مالی را هم به خود اختصاص داده است حالا در این فضای مجازی انجام می گیرد؛ فضای مجازی به تناسب همین قابلیت جذب سرمایه ای که دارد برای جذب اشتغال هم گزینه بسیار جالبی به نظر می رسد.

با این حال فضای مجازی همانطور که در ایجاد مشاغل کاملا جدید و متفاوت از گذشته موفق بوده است، در تضعیف برخی مشاغل سنتی هم نقش داشته است. بسیاری از همین فروشگاه های اینترنتی توانسته‌اند جای فروشگاه‌های اینترنتی و مشاغل خرد و پایه ای که قبلا رونق داشته‌اند را بگیرند. اما این به خودی خود تهدید به حساب نمی آید بلکه تهدید زمانی است که از ظرفیت مثبت ایجاد اشتغال توسط فضای مجازی بهترین استفاده ممکن را نبریم.

یک مورد از مشاغلی که در ماه‌های اخیر توسط حوزه فناوری اطلاعات رشد جهشی پیدا کرد، تاکسی های تلفنی بود که حالا توسط اینترنت به فراگیری قابل توجهی رسیده است. به راحتی هرچه تمام‌تر کسانی که یک وسیله نقلیه عادی دارند می توانند با عضو شدن در باشگاه رانندگان این سرویس‌ها شغلی معقول و با حقوق مکفی برای خود پیدا کنند. فناوری اطلاعات در اینجا وظیفه مدیریت متمرکز، سریع و گسترده را انجام می دهد.

تثبیت اشتغال با دادن آموزش به شهروندان

اساسا درباره تاثیر فناوری اطلاعات بر اشتغال دو نگرش وجود دارد. نگرش اول به ایجاد مشاغل جدید در عرصه فناوری اطلاعات توجه دارد و ایجاد مشاغل در این حوزه را نوید بخش رشد اشتغال می‌داند. براساس این دیدگاه فناوری اطلاعات زمینه‌ساز ایجاد فرصت‌های شغلی جدیدی خواهد بود که بر نرخ اشتغال می‌افزاید. نگرش دوم هم که ارتقای نقش ماشین‌ها و سیستم‌های کامپیوتری در کسب‌وکار را مطرح می‌کند معتقد است که چنین حرکتی حذف تدریجی جایگاه انسان در مشاغل موجود و در نتیجه کاهش فرصت‌های شغلی را به دنبال دارد.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا در مورد مساله بودن یا نبودن ایجاد اشتغال برای دولت در طرح بزرگ حرکت به سمت اقتصاد دیجیتال پاسخ داده بود: سوددهی طرح‌های اقتصادی و اقتصاد دیجیتال با ایجاد اشتغال رابطه مستقیم دارد. در بحث کلان با از جنسی از اشتغال (سنتی) به جنس دیگر (نوین) تغییراتی داریم. ما نمی‌توانیم جامعه را عقب نگه داریم بلکه باید از امکانات هوشمند نسل جدید هم استفاده کنیم. اما باید با فکر به این مقوله وارد شویم تا همین افرادی که در مشاغل سنتی هستند را توانمند کنیم تا در اقتصاد دیجیتال هم نقش داشته باشند.

آذری جهرمی ادامه داد: اشتغال در فضای جدید را می‌توان با آموزش به بخش‌های مختلف تثبیت کرد. به این صورت که کسانی بیایند و در این عرصه فعالیت کنند که خودشان صاحب فن و کسب و کاری در حوزه سنتی هستند.

آذری جهرمی همچنین در جایی دیگر اظهار کرده بود: پروژه‌ای با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تحت عنوان "طرح تکاپو" طراحی شده است که در آن مکانیزم‌های رشد خلاقیت‌های جوانان و دانشجویان در نظر گرفته شده است که در سفر اخیر خود به استان سیستان و بلوچستان در آن استان مرکز توسعه کسب‌وکارهای نوپا را راه‌اندازی کرده که در آن مشاوره‌هایی را به جوانان جویای کار داده می‌شود.

او با بیان این‌که در حوزه صیانت از حقوق مولف در بحث فرهنگی متاسفانه تا حدود زیادی مردم این حقوق را رعایت نمی‌کنند، گفت: اما قانونی توسط دولت به مجلس ارائه شده که به نظر می‌رسد برای حمایت از حقوق مولفین و صنف‌های این حوزه بسیار می‌تواند موثر باشد که در حال حاضر در حال طی کردن مراحل قانونی خود در مجلس و همچنین رفع ایراد است.

پیش از این وزیر ارتباطات با بیان این که برنامه ششم توسعه به صورت یک سند بسیار جدی پیش‌روی ما است، اظهار کرده بود: در سند برنامه ششم توسعه در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات تاثیر ICT بر روی اشتغال، محیط زیست و مسائل فرهنگی سنجیده شده است در این راستا چند پروژه بسیار مهم مانند شبکه ملی اطلاعات و دولت الکترونیک را داریم.

فراهم بودن زیرساخت‌های اشتغال در حوزه فناوری ارتباطات

همچنین مرتضی براری - معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات - در این باره گفته بود: مجلس در وزارتخانه ارتباطات و فناوری با تصویب یک قانون توانست ۲۵ هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری در زیرساخت‌های کشور صورت دهد که این نشان دهنده اهمیت مصوبات مجلس شورای اسلامی است. ۵۰۰ میلیارد تومان حمایتی و ۲۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات برای بخش اشتغال و همچنین ۱.۵ میلیارد دلار بودجه در بخش اشتغال روستا و اقتصاد روستایی در قالب تسهیلات اختصاص یافت.

او با اشاره به اینکه حوزه فناوری اطلاعات در ایجاد اشتغال نقش مهمی دارد و مهم ترین زیرساخت توسعه است، تصریح کرده بود: اولویت کشور اشتغال بوده و در این خصوص زیرساخت های لازم فراهم شده است.

با افزایش فناوری اطلاعات در برد وسیع با استفاده از شبکه‌های گسترده جهانی، تمام حوزهای کاری کشورها اعم از علمی، صنعتی، کشاورزی ، صنایع دستی و خدماتی قادر خواهند بود با ارائه محصولات و توانمندی‌های خود در سایت‌ها سهم منابعی از تجارت جهانی را به خود اختصاص دهند و با به دست آوردن بازار محصولات خود در جهان رونق اقتصادی همراه با ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب در کشورها بوجود آورند.