معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به اینکه شیوع اضافه وزن و چاقی در 73 کشور جهان از سال 1980 تا 2015 دو برابر و عوارض آن بیش از 2 میلیارد نفر را گرفتار کرده است،گفت: مرگ های منتسب به اضافه وزن و چاقی در کشور دو برابر شده است.
[مرگ های منتسب به اضافه وزن و چاقی در کشور دو برابر شد]
به گزارش روز یکشنبه گروه علمی ایرنا از معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، دکتر رضا ملک‌زاده با استناد به نتایج مطالعه جهانی «میزان شیوع و عواقب اضافه وزن و چاقی در کشورهای مختلف» که وی از نویسندگان همکار این مطالعه بوده است، روند شیوع چاقی و اضافه وزن در ایران را نیز بسیار خطرناک و هراس انگیز خواند و افزود: 29 میلیون نفر در ایران، دارای چاقی و اضافه وزن، هستند.
استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: در سال 1980 (1359)، تعداد افراد چاق در ایران، معادل 2 میلیون نفر بوده که به 11 میلیون نفر در سال 2015 (1394) رسیده و 5.5 برابر افزایش یافته است. همچنین تعداد افراد دچار اضافه وزن در ایران، طی همین دوره، از 5 میلیون نفر به 18 میلیون نفر افزایش یافته و بیش از 3.5 برابر شده است.
** افزایش شیوع چاقی در دختران زیر 20 سال کشور/ افزایش 8 درصدی چاقی زنان ایرانی
وی درباره شیوع اضافه وزن و چاقی در ایران گفت: در ایران از سال 1980 (1359) تا 2015 (1394)، شیوع اضافه وزن در زنان بالغ از 31٫7 درصد به 32٫3 درصد و شیوع اضافه وزن در مردان بالغ از 23٫9 درصد به 35٫3 درصد رسیده است.
دکتر ملک زاده ادامه داد: در همین فاصله زمانی، شیوع چاقی در زنان از 16٫6 درصد به 24٫1 درصد و شیوع چاقی در مردان از 5٫8 به 13٫8 درصد افزایش پیدا کرده است. شیوع اضافه وزن در دختران زیر 20 سال نیز از 6٫4 درصد به 10٫3 درصد و شیوع اضافه وزن در پسران زیر 20 سال از 4٫1 درصد به 8٫9 درصد رسیده است.
وی تصریح کرد: شیوع چاقی در دختران زیر 20 سال، از 1٫7 درصد به 4٫5 درصد و شیوع چاقی در پسران زیر 20 سال از 1٫2 درصد به 4٫3 درصد افزایش یافته است.
ملک‌زاده خاطرنشان کرد: در مجموع، شیوع استاندارد شده سنی اضافه وزن و چاقی در زنان و مردان بالغ از 39٫2 درصد در سال 1980 به 53٫1 درصد در سال 2015 رسیده و شیوع استاندارد شده اضافه وزن و چاقی در کودکان دختر و پسر در مجموع ، از 6٫7 درصد به 13٫9 درصد افزایش پیدا کرده است.
** افزایش بیش از دو برابری مرگ های ناشی از چاقی و اضافه وزن در ایران
رییس پژوهشکده گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران،به مقایسه میزان مرگ و میر منتسب به اضافه وزن و چاقی در ایران طی سال 1990 (1369) با سال 2015 (1394) پرداخت و گفت : در مجموع از کل تعداد مرگ و میرها در سال 1990 که شامل 372 هزار فقره بوده، حدود 21 هزار و 500 مرگ یعنی حدود 6 درصد مرگ ها قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی بوده اند؛ در حالی که از تعداد کل 385 هزار مرگ در ایران طی سال 2015 ، حدود 50 هزار مرگ یعنی معادل 13 درصد از مرگ و میرها، قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی بوده است.
وی در تفکیک مرگ های قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی در دو جنس نیز گفت: این مرگها، طی سال 1990 ( 1369) در زنان حدود 10 هزار و 500 فقره بوده که در سال 2015 (1394) به 22 هزار مورد رسیده و بیش از دو برابر شده است. تعداد مرگ های قابل انتساب در مردان نیز از حدود 11 هزار در سال 1990 به 27 هزار در سال 2015 افزایش پیدا کرده و بیش از دو برابر شده است.
** شیوع چاقی در زنان ایرانی به شدت رو به افزایش است
دکتر ملک‌زاده با استناد به مطالعات مختلف در ایران از جمله مطالعه کوهورت گلستان که بر روی بیش از 50 هزار فرد بالغ ایرانی بین 40 تا 75 سال صورت گرفته، هشدار داد که چاقی به ویژه در زنان ایرانی به شدت رو به افزایش است.
وی تصریح کرد: شیوع چاقی در زنان ایرانی (32 درصد) ، حتی بیش از زنان امریکا (35 درصد) به عنوان کشوری که با بیشترین شیوع چاقی در بالغین جهان روبه روست، بوده است و همچنین شیوع استاندارد شده سنی اضافه وزن در زنان ایرانی بر اساس مطالعه کوهورت گلستان، حدود 69 درصد و نسبت به زنان امریکایی با 62 درصد شیوع، به وضوح بیشتر است.
فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد در عین حال اضافه کرد: شیوع اضافه وزن و چاقی در مردان ایرانی (به ترتیب با 54 درصد و 16درصد) نسبت به مردان امریکایی (به ترتیب 69 درصد و 28درصد) بسیار کمتر است.
** چاقی و اضافه‌وزن زیر 40 سال ، خطرات بسیاری برای آینده خواهد داشت
ملک زاده افزود: علاوه بر اهمیت شیوع اضافه وزن و چاقی، عوارض ناشی از آن شامل مرگ و میر و ناتوانی نیز بسیار چشمگیر و برای آینده خطرناک است. نتایج مطالعه بزرگ کوهورت گلستان نشان داده است که اضافه وزن و چاقی در سنین 15 تا 30 سالگی با افزایش خطر مرگ و میر به طور کلی و مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی عروقی و سرطان ها در سنین بالاتر همراه هستند. افزایش وزن در سنین میانسالی از 15 تا 40 سالگی با افزایش چشمگیر خطر بیماری های قلبی عروقی همراه است.
** سهم 70 درصدی بیماری های قلبی در مرگ های منتسب به اضافه وزن و چاقی
معاون تحقیقات وزیر بهداشت عوارض چاقی را از نظر عامل ابتلا به بیماری های غیرواگیر مختلف، فاجعه بار و دارای هزینه های اقتصادی بسیار سنگین دانست و درباره ارتباط بیماری های مختلف با مرگهای قابل انتساب به چاقی و اضافه وزن نیز گفت: حدود 70 درصد کل مرگهای قابل انتساب به اضافه وزن و چاقی در زنان و مردان ، مربوط به بیماری های قلبی عروقی است.
وی افزود:دیابت دومین بیماری قابل انتساب به بالابودن نمایه توده بدنی،علت حدود 600 هزار مرگ در جهان بوده است و از بین تمامی مرگهای ناشی از دیابت، 9٫5 درصد در افراد چاق رخ داده و 4.5 درصد در افرادی بوده که نمایه توده بدنی زیر 30 داشته‌اند. بیماری مزمن کلیوی و سرطان‌ها نیز علت کمتر از 10 درصد مرگهای قابل انتساب به چاقی و اضافه وزن بوده‌اند .
** نزدیک به یک میلیون ایرانی نیازمند عمل جراحی چاقی
معاون تحقیقات وزیر بهداشت، هزینه های چاقی را فقط شامل ابتلا به بیماری های غیرواگیر مزمن ندانست و گفت: در حال حاضر نزدیک به یک میلیون ایرانی نیازمند عمل جراحی چاقی هستند و هزینه های این عمل بسیار زیاد است.
** تنها خبر خوب چاقی: چاق‌های امروز بیشتر از چاق‌های دیروز عمر می‌کنند
در میان همه این نتایج نگران‌کننده از چاقی در ایران، دکتر ملک زاده یک نکته امیدبخش را نیز اعلام کرد که برغم افزایش شیوع چاقی، نرخ مرگ و میر و ناتوانی قابل انتساب به چاقی و اضافه وزن افزایش چشمگیری نداشته است. این یافته نشان می‌دهد افرادی که در حال حاضر چاق هستند در مقایسه با دهه‌های گذشته سالمتر هستند و به دلیل مراقبت های بهتر، بیشتر عمر می‌کنند.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، البته این نکته مهم را هم اضافه کرد که متاسفانه، مجموع افزایش شیوع چاقی و اضافه وزن در جهان و کاهش مرگ و میر ناشی از آن معادل است با افزایش بار ناشی از ناتوانی که از بیماری‌های مزمن نظیر دیابت نوع 2 و بیماری مزمن کلیوی ناشی می‌شود.
** نکته بسیار نگران‌کننده: 3 برابر شدن شیوع چاقی در کودکان و نوجوانان و خطر افزایش بروز بیماری‌ها در سالهای آینده
به گفته وی، یکی از نگران‌کننده‌ترین نتایج مطالعه جهانی آن است که شیوع چاقی در کودکان و نوجوانان در کشورهایی با درآمد متوسط بیش از 3 برابر شده است و این درحالی است که شروع چاقی در سنین پایین معادل است با افزایش بروز دیابت، پرفشاری خون ، بیماری های مزمن کلیوی و سایر بیماری های غیرواگیر طی سالهای آینده
**هشدار مهم به والدین خوشبین کودکان چاق
نکته بسیار مهمی که معاون تحقیقات وزیر بهداشت بدان اشاره دارد آن است که خطر مرگ کلی و اختصاصی با کاهش وزن در میان افرادی که در نوجوانی چاق بوده یا اضافه وزن داشته اند کاهش نمی‌یابد ! نتایج این مطالعات عوارض جبران ناپذیر چاقی و اضافه وزن به ویژه در میان کودکان و نوجوانان را نشان می‌دهد و این درحالیست که متاسفانه شیوع اضافه وزن و چاقی در کودکی و نوجوانی که بدترین نوع چاقی است، در ایران، به علل مختلف که مهم ترین آنها رژیم غذایی نامناسب و پایین بودن میزان فعالیت بدنی است، روبه افزایش است.
**تصور افزایش شیوع قند خون ناشی از چاقی تا 25 درصد در سالهای آینده بسیار ترسناک است
فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد، مصرف غذای اضافه و کم تحرکی را از علل مهم شیوع چاقی و اضافه وزن در بین ایرانی ها دانست و گفت: 30 درصد غذای مصرفی ایرانی‌ها اضافه است و بیش از 70 درصد مردم دچار چاقی یا اضافه وزن هستند و این درحالیست که ایرانی‌ها جزو کم‌تحرک‌ترین مردم جهان به شمار می روند و بیش از 80 درصد آنها تحرک کافی ندارند.
به گفته وی اگر روند افزایشی چاقی و اضافه وزن در ایران ادامه یابد،شاهد یک خطر بسیار جدی دیگر در آینده خواهیم بود و آن افزایش شیوع قند خون به عنوان عوارض چاقی، از میزان 10 درصد فعلی تا 25 درصد طی 20 سال آینده است و حتی تصور این اتفاق نیز بسیار ترسناک است.
**چاقی در ایران چگونه مدیریت می شود
ملک زاده در ادامه در پاسخ به نحوه مدیریت چاقی در ایران گفت: سند ملی پیشگیری از بیماری های غیرواگیر که به تصویب کمیته بیماری های غیرواگیر کشور و امضای برخی مسوولان ارشد و رییس سازمان بهداشت جهانی رسیده است، چاقی را عامل خطر بسیاری از بیماری های غیرواگیر مزمن و نیازمند مدیریت می داند و به همین دلیل، پایه اقدامات مصوب مقابله با چاقی در این سند، بر اطلاع رسانی چهره به چهره به مردم از طریق کارشناسان بهداشتی و توافقاتی با وزارت صنایع برای انجام اصلاحاتی در محصولات صنایع غذایی در راستای کاهش مصرف نمک و شیرینی جات استوار است.
** از افزایش دو برابری مطالعات چاقی در ایران طی 5 سال گذشته تا تشویق مردم به غربالگری مداوم چاقی و اضافه وزن
وی تصریح کرد: همچنین مطالعات زیادی توسط مراکز متعدد تحقیقات بیماری های غیرواگیر در کشور در حال انجام است که افق دقیقی از میزان شیوع چاقی در ایران پیش رو قرار می دهد و شمار این مطالعات رو به افزایش است و طی 5 سال گذشته بیش از 2 برابر شده است.
عضو کمیته ملی بیماری های غیرواگیر اضافه کرد: سند ملی پیشگیری از بیماری های غیرواگیر، همچنین سیاستهایی همچون ترویج تغذیه انحصاری با شیر مادر تا دو سالگی، تشویق مردم به غربالگری مداوم چاقی و اضافه وزن، اجرای برنامه های پیشگیری از چاقی در مدارس و نظارت بر آن، اجرای برنامه های غربالگری اضافه وزن در برنامه های بهداشتی نظام سلامت، تشویق مردم به داشتن ترازوهای وزنی، ارائه تجهیزات ترازوهای وزنی برای مکان های عمومی، ارائه مشوق هایی به افراد چاق در رویدادهای سلامت مانند ترازوی وزن کشی، نوار اندازه گیری و ...، مشاور های رایگان رژیم غذایی در برنامه های سلامت، حاکمیت فعالیت های فیزیکی مدرسه محور، تاسیس و معرفی مناطق پویا، افزایش تاسیسات ورزش در محل کار، اولویت دادن به تحقیقات مرتبط با چاقی و ارائه تسهیلاتی به پایان نامه ها در این زمینه، ایجاد و تقویت سیستم های ثبت شیوع چاقی و مرگهای ناشی از آن در کشور، تدوین سیاستهایی برای محدود کردن تبلیغات بازاریابی نوشابه ها، پفک ها و ...، تشخیص و درمان چاقی و اضافه وزن از دوران کودکی، تعیین برنامه های ویژه برای سنین در معرض خطر چاقی و شیوع چاقی در ایران و ... را پیش بینی کرده است.
** ضرورت مصرف چند وعده ای میوه ها در طول روز برای کاهش پرخوری و پیشگیری از چاقی
رییس پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران در زمینه پیشگیری از روند فزاینده شیوع چاقی در ایران ضمن توصیه به افزایش تحرک بدنی افراد در جامعه و ورزش مستمر روزانه به طوری که تعرق کافی بدن را به همراه داشته باشد ، همچنین ، کاهش پرخوری را عامل بسیار مهمی در کاهش چاقی در جامعه دانست و گفت: سرانه مصرف کالری ایرانی‌ها در سال 1970میلادی 2هزار کالری بوده که این عدد به بالای 3هزار کالری رسیده است.
وی مصرف چند وعده ای میوه ها و سبزیجات تازه در طول روز را در کاهش چاقی و پرخوری و کمک به حفظ سلامت بدن در برابر بیماری ها بسیار ضروری خواند و تاکید کرد: مردم باید این نکته را در نظر داشته باشند که خوردن یک میوه در هر یک از وعده های چندگانه روزانه ، بهتر از مصرف چند میوه ، صرفا در یک وعده است .
فوق تخصص بیماری های گوارش و کبد در پایان بر یک نکته مهم تاکید کرد: خطر بسیار جدی شیوع فزاینده چاقی ، علاوه بر این که در فهرست نگرانی ها و تعهدات مهم کشورها برای مقابله با آن است، باید ابتدا توسط مردم جدی گرفته شود و تا این اتفاق نیفتاد، خطر شیوع چاقی در ایران باقی خواهد ماند.
