پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : رييس دستگاه ديپلماسي كشورمان منشاء و سرچشمه نگاه اتحاديه اروپايي و جمهوري اسلامي ايران به موضوع حقوق بشر را داراي تفاوت‌هاي بنيادين دانست.
به گزارش انتخاب به نقل از ایسنا، در پيام دكتر علي‌اكبر صالحي ـ وزير خارجه كشورمان ـ به "همايش ايران و اروپا؛ تجارب پيشين و چشم‌انداز پيش‌رو" كه صبح دوشنبه در تهران آغاز به كار كرد، آمده است:
« در ابتدا مايل هستم از دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي به خاطر فرصتي كه براي بحث و هم‌انديشي درباره بررسي تجارب پيشين و چشم‌اندازهاي پيش‌روي روابط ايران و اتحاديه اروپايي فراهم كرده و مشاركت سفيران، محققان، كارشناسان، اساتيد دانشگاه و سخنرانان اين همايش تشكر و قدرداني كنم. هم‌چنين از همكارانم در وزارت امور خارجه كه مستقيما با مديريت روابط با اروپا در ارتباط هستند از جمله معاونت اروپا و آمريكا و سفارتمان در بروكسل به خاطر تلاش‌ها و زحمات‌شان تشكر مي‌كنم.
از ابتداي تصدي مسوولت در وزارت امور خارجه بر اهميت روابط با اروپا، در عين دشواري آن تاكيد كرده‌ام و برگزاري چنين همايشي مي‌تواند كمك موثري به ما در اين مسير باشد.
نگاهي به تجربيات گذشته نشان مي‌دهد كه روابط بين اتحاديه اروپايي و جمهوري اسلامي ايران با فراز و نشيب‌هاي زيادي همراه بوده است، دو طرف در اين سال‌ها اختلاف‌نظرهايي در موضوعاتي چون جايگاه دين در عرصه سياست و حكومت‌داري، حقوق بشر، تروريسم، فلسطين و مسائل مرتبط با آن و برنامه صلح‌آميز هسته‌يي ايران داشته‌اند. با اين حال، تلاش كرده‌اند روابط‌شان را به خاطر ضرورت پيوندهاي سياسي و امنيتي، مسائل منطقه‌يي و نيز منافع تجاري و بازرگاني متقابل حفظ كنند، چنين نگاهي از جهتي موجب برگزاري چندين دور گفت‌وگو بين دو طرف شد كه در قالب‌هاي مختلف از جمله گفت‌وگوهاي فراگير، گفت‌وگوهاي حقوق بشري، گفت‌وگوهاي مربوط به مبارزه با تروريسم و مواد مخدر و مذاكرات موافقت‌نامه تجارت و همكاري انجام مي‌گرفت. به عبارتي روابط بين دو طرف در مسير نهادينه شدن حركت مي‌كرد.
اما در سال‌هاي اخير، تبليغات منفي در مورد برنامه هسته‌يي جمهوري اسلامي ايران بر روابط دو طرف سايه افكنده و اتحاديه اروپايي علاوه بر قطعنامه‌هاي سازمان ملل، تحريم‌هاي يك‌جانبه‌اي را نيز عليه كشورمان وضع كرده است. اين در حالي است كه ما بارها تاكيد كرده‌ايم در پي استفاده صلح‌آميز از انرژي هسته‌يي هستيم و توليد و كاربرد بمب هسته‌يي را حرام مي‌دانيم. اتحاديه اروپايي بهتر است به جاي ساختن تصوير گمراه كننده و غيرواقعي از برنامه صلح‌آميز هسته‌يي ايران، به فكر خطر واقعي بمب‌هاي اتمي ذخيره شده در اروپا باشد.
تفاوت ديدگاه در مورد رژيم صهيونيستي از ديگر موانع گسترش روابط ايران و اروپا هستند. حمايت‌هاي برخي كشورهاي اروپايي از رژيم اشغالگر صهيونيستي، موجب بي‌اعتباري اروپا در ادعاي حمايت از حقوق بشر و مبازه با تروريسم و گستاخ‌تر شدن رژيم صهيونيستي در تداوم جنايت وحشيانه‌اش عليه مردم مظلوم فلسطين شده است.
درباره اختلاف‌نظر در مقوله حقوق بشر، واقعيت اين است كه منشاء و سرچشمه نگاه اتحاديه اروپايي و جمهوري اسلامي ايران به اين موضوع، تفاوت‌هاي بنيادين دارد. جمهوري اسلامي ايران براساس آموزه‌هاي الهي و اسلامي به مقوله حقوق بشر مي‌نگرد، در حالي كه حقوق بشر مورد نظر اتحاديه اروپايي بر پايه‌هاي انسان‌گرايانه مبتني است. اين دو منشاء مسيرهاي متفاوتي را هم ايجاد كرده است. ضمن اين كه هيچ كشوري نمي‌تواند مدعي رعايت كامل حقوق بشر باشد. كشورهاي اروپايي نيز، در رعايت اصول حقوق بشري كه خود مدعي‌اش هستند ضعف‌ها و كاستي‌هاي جدي و گسترده‌اي دارند. به عنوان نمونه، رفتار كشورهاي اروپايي با مهاجران، (كه نمونه اخير آن را در حوادث انگليس شاهد بوديم) با ادعاهاي آن‌ها هم‌خواني ندارد. يا نقض فاحش حقوق بشر در زندان‌هاي مخفي سيا در اروپا يك واقعيت آشكار است؛ هم‌چنين ما نسبت به نقض حقوق اوليه مسلمانان در كشورهاي اروپايي حساس و معترض هستيم.
مساله مهم ديگر شناختن تناقض‌هايي است كه كشورهاي اروپايي در پيوند مساله حقوق بشر و سياست خارجي‌شان ايجاد كرده‌اند. كشورهايي اروپايي در موار متعدد نشان داده‌اند كه حقوق بشر را قرباني منافع‌شان مي‌كنند. حمايت اين كشورها از رژيم صهيونيستي كه مرتكب بدترين جنايات حقوق بشري مي‌شود، نمونه آشكاري از اين گرايش متناقض است.
اتحاديه اروپايي با خارج كردن نام گروهك منافقين از فهرست گروه‌هاي تروريستي خود و پناه دادن به گروهك پژاك، رويكرد غيردوستانه و غيرمنطقي خود در مقوله مبارزه با تروريسم را به نمايش گذارده و با چنين اقدامات نسنجيده‌اي، ضربه ديگري به اعتبار خود زده و نشان داد كه در مبارزه با تروريسم صداقت ندارد.
به علاوه، موجب تاسف است كه جريان‌هايي در اروپا به دنبال گسترش اسلام‌ستيزي در افكار عمومي هستند و در پناه دموكراسي و آزادي، به دين مبين اسلام توهين مي‌كنند. حاميان صلح و عدالت بايد با اين جريان‌هاي نفرت‌انگيز و جنگ‌طلبانه مقابله كنند. چنين روندهايي به نفع دوستي ملت‌ها و همزيستي اديان نيست. توهين به مقدسات، همزيستي پيروان اديان مختلف در جهان را به مخاطره مي‌اندازد.
دنباله‌روي اروپا از سياست‌هاي آمريكا موضوع ديگري است كه در مقاطعي فرصت‌هاي همكاري با ايران از اروپا سلب كرده است. آمريكا و اروپا در اين مسير به دنبال ايران‌هراسي و ارائه تصويري گمراه كننده از ايران هستند. از اتحاديه اروپايي انتظار داريم كه سياست خارجي مستقلي را در پيش گيرد و اجازه ندهد رژيم صهيونيستي و آمريكا از ظرفيت نهادهاي اروپاي براي ايجاد دشني با ايران سوءاستفاده كنند. در همين راستا تاسف عميق خود را از مواضع نامناسب اتحاديه اروپايي در قبال سناريو اخير آمريكا عليه ايران را اعلام مي‌كنم. با وجود سياستمداران با تجربه در اروپا انتظار نداشتيم به اين سادگي تحت تاثير اين بازي آمريكا قرار گيرند.
اروپايي‌ها بايد به شان و اهميت جايگاه خودشان پي ببرند و بدانند كه مي‌توانند نقش جدي‌تر، سازنده و مثبتي در دنياي امروز ايفا كنند. اروپايي‌ها نبايد با پيروي از آمريكا، خودشان را از ظرفيت‌هاي موجود در منطقه محروم كنند و چهره نامناسبي از خود در بين دولت‌ها و ملت‌هاي منطقه به جاي بگذارند.
در تحولات اخير شاهد بوديم كه برخي از اعضاي اتحاديه اروپايي با وجود اطلاع كامل از ساختار ديكتاتوري و تماميت‌خواه برخي از كشورها و دولت‌هاي منطقه، با چشم‌پوشي از اصول اعلامي و به اصطلاح ارزش‌هاي بنيادين خود، نزديك‌ترين روابط را با ديكتاتور‌هاي منطقه برقرار كردند. اتحاديه اروپايي در سال‌هاي نسبتا طولاني در سياست‌گذاري‌هاي خود در منطقه خاورميانه و شمال آفريقا، با وجود تاكيد ظاهري بر ارزش‌هاي چون دموكراسي، حقوق بشر، آزادي بيان و ... در عمل استفاده ابزاري از اين مفاهيم را در دستور كار خود قرار داد كه با اين موج بيداري اسلامي و فروپاشي برخي از حكومت‌هاي منطقه به نوعي اين مساله مورد توجه افكار عمومي منطقه و حتي افكار عمومي مردم اروپا قرار گرفته است.
حضار محترم،
تحولات روابط ايران و اتحاديه اروپايي و اختلافات جاي بررسي كارشناسانه دارند و اين سمينار به اين بعد از روابط نيز خواهد پرداخت. نمي‌توان اين اختلافات را ناديده گرفت. با اين حال قرار نيست در اين اختلافات متوقف شديم. چنين شرايطي نمي‌تواند براي هميشه تداوم داشته باشد، وظيفه مهم دستگاه ديپلماسي اين است كه تنش‌ها را مديريت كند و راه‌هايي براي گذار از تنش به سوي تلطيف و بهبود روابط بيايد.
ما خواستار رفع موانع موجود در روابط با اتحاديه اروپايي هستيم، باور ما اين است كه دو طرف ظرفيت‌هاي زيادي براي تغيير شرايط موجود و گسترش روابط دارند، دليلي ندارد نسبت به مسائلي كه قابل حل و فصل است، دچار افت در روابط‌مان باشيم. شرط استفاده از اين ظرفيت‌ها در خدمت روابط دوجانبه، گفت‌وگو براي رفع برداشت‌هاي اشتباه و يافتن زمينه‌هاي مشترك براي همكاري‌هاست. جمهوري اسلامي ايران آمادگي گفت‌وگو و مذاكره با چنين هدفي و در قالب‌هاي مناسب را دارد.
ما به دنبال داشتن رابطه بهتر با اروپا هستيم و به نوبه خود در اين زمينه چه در چارچوب روابط با اتحاديه اروپايي و چه در روابط دو جانبه با اعضاي اتحاديه تلاش كرده‌ايم، اين كه اروپاي‌ها چه مقدار بخواهند به منافع خود توجه كنند و رويكرد درستي را در دستور كار قرار دهند بستگي به تدبير مسوولان آن‌ها دارد. اميدوارم اروپايي‌ها براي دنياي امروز راه‌حل‌هاي مناسب‌تري و بهتري را انتخاب كنند و بهترين راه حل احترام به حقوق همه ملت‌هاست. برخوردهاي غيراصولي و اظهارنظرات مداخله جويانه و اتخاذ تصميمات عليه ايران در قالب تحريم‌ها، قطعنامه‌ها و ... عكس‌العمل ملت ايران را به دنبال داشته و اين اقدامات به هيچ وجه به توسعه روابط كمك نخواهد كرد.
ملت ايران هيچ‌گاه با مردم اروپا مشكلي نداشته و تا كنون هيچ خسارتي از جانب ايران به اروپا وارد نشده است، ولي بعضي دولت‌هاي اروپايي به ملت ايران خسارات فراواني زده‌اند، با اين وجود، نگاه ملت ايران به آينده است. اميدواريم روابط ايران و اروپا به تدريج عادي شود، براي بهبود روابط به رايزني مستمر و صبر و حوصله نياز داريم.
ايران و اروپا مي‌توانند همكاري‌هاي اقتصادي، فني، سياسي و فرهنگي گسترده‌اي با يكديگر داشته باشند. جمهوري اسلامي ايران و دولت‌هاي اروپايي وابستگي متقابل اقتصادي و تجاري دارند، ايران با داشتن منابع غني انرژي، براي اروپا از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. اتحاديه اروپايي يكي از بازارهاي مصرف انرژي است و ايران ششمين تامين كننده انرژي اتحاديه است. موضوع صادرات گاز ايران به اروپا مي‌تواند زمينه ديگري براي تقويت همكاري‌ها باشد. اروپا نيز از فن‌آوري‌هاي صنعتي بالايي برخوردار است كه ما به آن توجه داريم.
به علاوه، ايران با توان تاثيرگذاري و نفوذ معنوي در منطقه حساس خاورميانه، به خصوص در عراق، افغانستان، لبنان و فلسطين از وزن بالايي در معادلات سياسي، امنيتي و اقتصادي منطقه برخوردار است و اروپا نمي‌تواند از چنين ظرفيتي به راحتي چشم بپوشد. ايران و اتحاديه اروپايي مي‌توانند در اين راستا با يكديگر همكاري سازنده‌اي داشته باشند.
موضوعاتي از جمله مبارزه با قاچاق مواد مخدر، همكاري در زمينه محيط زيست و مبارزه با جريان سازمان يافته و تروريسم، مي‌تواند فضايي براي همكاري بين ايران و اتحاديه اروپايي از جمله در سازمان‌هاي بين‌المللي يا در قالب همكاري بين سازمان‌هاي منطقه‌يي فراهم كند.
گفت‌وگوهاي فرهنگي از جمله گفت‌گوهاي ميان اسلام و مسيحيت، بايد بيش‌تر از گذشته مورد توجه دو طرف باشد، در مورد از سرگيري گفت‌وگوهاي حقوق بشري كشورمان و اتحاديه اروپايي نيز آماده هستيم كه رويكرد تعاملي سازنده را در پيش بگيريم.
تحقق اين همكاري‌ها منوط به ترسيم بنيان‌هاي منطقي مناسبات ايران و اتحاديه اروپايي در دوران جديد است در مناسبات بين‌المللي درك و تفاهم متقابل بايد اساس همكاري باشد. اروپا بايد برداشت خود را از ايران مورد بازبيني قرار دهد و محاسباتش را براساس واقعيات ايران انجام دهد.
در پايان اميدوارم كه اين همايش با واقع‌بيني، تجربه‌هاي پيشين در اين روابط را بررسي كند و راهكارهاي مفيدي ارائه كند.
متشكرم»
پيش از اين قرار بود وزير خارجه كشورمان در مراسم افتتاحيه همايش شركت كند كه به علت بيماري در مراسم حاضر نشد و پيام وي توسط مصطفي دولت‌يار ـ مديركل دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي وزارت امور خارجه ـ قرائت شد.
