ضربان قلب یک فرد به طور معمول با افزایش سن و به هنگام استراحت کاهش می‌یابد. افراد ورزشکار نیز ممکن است ضربان قلب پایین‌تری داشته باشند.
هر فردی که نسبت به ضربان قلب خود هر گونه نگرانی داشته باشد در صورت وجود مشکل باید برای تشخیص "کندتپشی" (برادی‌کاردی) به پزشک مراجعه کند.
ضربان قلب فرد با سطوح فعالیت او تغییر می‌کند. در طول تمرین‌های شدید فیزیکی، قلب پمپاژ خون را شدیدتر و سریع‌تر انجام می‌دهد و از این رو ضربان قلب افزایش می‌یابد.
در بیشتر افراد بزرگسال که دچار کندتپشی هستند ضربان قلب زیر ۶۰ تپش در دقیقه است هرچند ورزشکاران و افرادی که خواب هستند نیز ممکن است ضربان قلب زیر ۶۰ تپش در دقیقه داشته باشند.
علائم کندتپشی قلب
علامت اولیه کندتپشی، ضربان آهسته قلب است. برخی از افراد مبتلا به این مشکل هیچ گونه علائم دیگری ندارند اما برخی دیگر از این افراد علائم دیگری را تجربه می‌کنند. در این موارد پایین بودن ضربان قلب احتمال دارد حاکی از یک مشکل جدی‌تری باشد.
از علائم شایع کندتپشی می‌توان به احساس خستگی و ضعف، غش و سرگیجه، گیجی، تنگی نفس و سختی در تنفس به هنگام ورزش اشاره کرد. هنگامی که یک مشکل جدیِ پزشکی موجب بروز کندتپشی در فرد شده باشد در صورت فقدان درمان کافی، علائم شدیدتری در او پدیدار خواهد شد. این علائم شامل مواردی چون ایست قلبی، درد قفسه سینه، فشار خون پایین یا بالا و نارسایی قلبی است.
اندازه گیری ضربان قلب
برای اندازه‌گیری دقیق کندتپشی فرد باید ضربان قلب خود را در حالت استراحت بررسی کرده و از بررسی ضربان قلب پس از ورزش کردن یا از خواب بیدار شدن پرهیز کند.
برای اندازه‌گیری ضربان قلب فرد باید در موقعیتی آرام و راحت نشسته و نبض مچ دست خود را بگیرد. در صورتی که امکان بررسی نبض مچ دست نبود، می‌توان نبض گردن را گرفت.
برای اندازه‌گیری ضربان باید تعداد نبض‌ها را در ۱۰ ثانیه شمرده و آن را در عدد شش ضرب کرد. برای دقیق‌تر بودن این اندازه‌گیری می‌توان تعداد نبض‌ها را به طور کامل در یک دقیقه شمارش کرد. به عدد حاصل شده ضربان استراحت گفته می‌شود. در صورتی که این عدد کمتر از ۶۰ باشد، فرد به کندتپشی مبتلا است.
کودکان و نوجوانان به نسبت بزرگسالان ضربان قلب سریع‌تری دارند. در این افراد ضربان قلب طبیعی به شرح زیر است:
نوزادان تازه متولد شده: ۱۰۰ تا ۱۸۰ تپش در دقیقه
نوزادان: ۸۰ تا ۱۵۰ تپش در دقیقه
کودکان ۲ تا ۶ سال: ۷۵ تا ۱۲۰ تپش در دقیقه
کودکان ۶ تا ۱۲ سال: ۷۰ تا ۱۱۰ تپش در دقیقه
ضربان قلب پایین در یک کودک به ویژه نوزادان وضعیت اورژانسی به حساب می‌آید.
علل کندتپشی قلب
برخی افراد کندتپشی معتدل داشته و برخی دیگر فقط گاهی اوقات آن را تجربه می‌کنند.
هرچند تمام افراد مبتلا به کندتپشی ضروری است که از راهنمایی‌های پزشکی بهره‌مند شوند اما همه این افراد به درمان نیاز ندارند.
زمانی که کندتپشی هیچ علامت دیگری ندارد و فرد به هیچ بیماری اساسی دیگری مبتلا نیست، ممکن است ضربان قلب پایین بی‌خطر یا مسئله‌ای جزئی باشد.
ضربان قلب با افزایش سن کاهش می‌یابد و این بدان معناست که افراد سالمند ممکن است نوعی کندتپشی را تجربه کنند. اگرچه این امری طبیعی است اما با این حال بهتر است این افراد سالمند نیز به پزشک مراجعه کنند.
ورزش قلب را تقویت می‌کند. ورزشکاران به ویژه آن‌هایی که فعالیت‌های شدید قلبی-عروقی دارند، قلب‌های کارآمدتری نیز خواهد داشت. این امر ممکن است موجب کاهش ضربان قلب شود چرا که قلب نیازی به پمپاژ خون با سرعت و قدرت قلب سایر افراد برای خون‌رسانی به بدن ندارد.
برخی مشکلات پزشکی و بیماری‌ها نیز ممکن است موجب کاهش ضربان قلب شوند. این موارد به شرح زیر است:
مشکل در ضربان‌ساز "طبیعی" قلب
ضربان‌ساز طبیعی قلب یا گره سینوسی-دهلیزی به تنظیم ضربان قلب کمک می‌کند. مشکلات مؤثر بر این بخش از قلب می‌تواند منجر به کاهش یا افزایش غیرطبیعی ضربان قلب شود. به ضربان قلب بالا تندتپشی (تاکی‌کاردی) می‌گویند.
بیماری‌ای که پزشکان آن را سندروم سینوس بیمار می‌خوانند نیز به مشکلاتی در ضربان‌ساز طبیعی قلب برمی‌گردد. به طور معمول دیگر مشکلات سلامت قلب از جمله آسیب بافت قلب، عوارض دیابت یا بیماری عروق کرونر نیز عامل این مشکلات می‌شوند.
سایر مشکلات الکتریکی قلب
قلب با ارسال سیگنال‌های الکتریکی ارتباط برقرار می‌کند. برای مثال یکی از بخش‌های قلب سیگنالی به بخش دیگر آن ارسال کرده و چگونگی و زمان پمپاژ خون به بخش دیگر قلب را تعیین می‌کند.
ضربان‌ساز به تنظیم این سیستم الکتریکی کمک می‌کند. اگر قلب قادر به ارسال صحیح سیگنال‌های الکتریکی خود نباشد، بسته به انسداد یا بیماری قلبی می‌تواند به کندتپشی منجر شود.
انسداد کامل قلب نوعی از مشکل الکتریکی است که انتقال سیگنال‌ها از یک دهلیز (یکی از حفره‌های بالایی قلب) به بطن‌ها (حفره‌های پایینی قلب) غیرممکن می‌سازد. در انسداد کامل قلب ممکن است دهلیزها ریتم کاملاً متفاوتی با بطن‌ها داشته باشند.
مشکلات متابولیک
برخی از مشکلات متابولیکی می‌تواند به ضربان قلب پایین منجر شود. یکی از رایج‌ترینِ این مشکلات کم‌کاری تیروئید است که در آن غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند.
کم‌کاری تیروئید می‌تواند بر سلامت عروق خونی تأثیر بگذارد که این امر به نوبه خود می‌تواند موجب کاهش ضربان قلب شود. افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید همچنین می‌توانند به افزایش فشارخون دیاستولیک مبتلا شوند. اندازه فشار دیاستولیک، فشار خون دهلیزها را بین ضربان قلب تعیین می‌کند و در صورتی که نمره فشار خون دیاستولیک فردی بالای ۸۰ باشد به افزایش فشارخون دیاستولیک مبتلاست.
اختلالات تیروئیدی بسیار رایج هستند و می‌توانند نوجوانان و افراد سالم را نیز درگیر کند.
بیماری قلبی
آسیب‌های وارده به قلب مانند نارسایی احتقانی قلب، بیماری عروق کرونر، سابقه حملات قلبی و دیگر مشکلات قلبی می‌تواند بر سیستم الکتریکی قلب تأثیر گذاشته و پمپاژ قلب را آهسته و ناموثرتر از قبل کند.
داروهای قلب
برخی از داروها مانند داروهای بیماری‌های قلب و فشار خون بالا می‌تواند منجر به ضربان قلب پایین شود. داروهای بلوک‌کننده بتا که پزشکان برای ضربان قلب بالا و برخی دیگر مشکلات تجویز می‌کنند نیز ممکن است به کاهش ضربان قلب منجر شوند.
افرادی که داروهای جدیدی را مصرف می‌کنند و شاهد کاهش ضربان قلب در خود هستند باید به پزشک مراجعه کنند.
کمبود اکسیژن
پزشکان از اصطلاح هیپوکسی برای زمانی که بدن اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند، استفاده می‌کنند. در شرایط کم‌اکسیژنی، ضربان قلب پایین می‌رود.
هیپوکسی یک وضعیت اضطراری پزشکی است و زمانی که فرد در حال خفه شدن یا تحت حمله آسم شدید است، می‌تواند رخ دهد. بیماری‌های مزمن پزشکی مانند بیماری مزمن انسدادی ریه نیز می‌توانند منجر به هیپوکسی شوند. زمانی که هیپوکسی منجر به کاهش ضربان قلب می‌شود، ضروری است که علت اصلی این عارضه را درمان کنید.
زمان مناسب برای مراجعه به پزشک
زمانی که یک نوزاد یا کودک دچار کاهش ضربان قلب می‌شود والدین باید او را فوری به اورژانس برسانند. همچنین بزرگسالان و کودکانی که ضربان قلب پایین داشته و دچار علائمی شدید همچون درد قفسه سینه یا غش کردن می‌شوند، باید به بیمارستان مراجعه کنند.
علاوه بر این در موارد زیر افراد باید به پزشک مراجعه کنند:
- فرد برای چند روز دچار مداوم تغییراتی غیر قابل توضیح در ضربان قلب خود شود.
- فرد کندتپشی را توأم با دیگر فاکتورهای خطرزا برای سلامتی قلب همچون دیابت یا استعمال دخانیات داشته باشد.
- فرد همزمان به بیماری قلبی و کندتپشی مبتلا باشد.
- فرد همزمان به کندتپشی و غش کردن‌های مکرر مبتلا شده باشد.
- فرد گاهی به کندتپشی و گاهی به تندتپشی مبتلا شود.
گزینه‌های درمانی
پزشک همیشه درمان کندتپشی را ضروری نمی‌بیند. با این حال زمانی که کاهش ضربان قلب موجب مشکلات جدی در سلامت شده یا بیماری‌های قلبی منجر به کاهش عملکرد قلب شود، دریافت درمان برای فرد ضروری می‌شود.
یک ضربان‌ساز "مصنوعی" وسیله‌ای الکتریکی است که پزشک برای تقویت ریتم منظم قلب آن را درون قلب بیمار قرار می‌دهد، می‌تواند کمک کند.
بسته به علت کندتپشی پزشک ممکن است موارد زیر را نیز توصیه کند:
- تغییر داروهای قلب
- مصرف دارو برای درمان اختلالات تیروئیدی یا دیگر مشکلات متابولیک
- ایجاد تغییر در سبک زندگی مانند مصرف رژیم غذایی کم چربی، ورزش کردن بیشتر و ترک دخانیات
- نظارت و بررسی مکرر ضربان قلب و فشار خون
به گزارش سایت تخصصی مدیکال نیوز تودی، کندتپشی یا ضربان آهسته و پایین قلب همیشه موجب نگرانی نیست و می‌تواند گاهی در نتیجه روندی طبیعی باشد اما برای اطمینان، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید تا عوامل خطر برای سلامت قلب و عروقتان را شناسایی کند.
کم کاری تیروئید یکی از مشکلات شایع بین بسیاری از افراد است که باعث می شود افراد علائمی مثل چاقی، ریزش مو، تورم گلو و پف کردن صورت و ... را تجربه کنند. اما به نظر می رسد برخی غذاها تا حدی در کنترل این مسئله نقش دارند.
