آلودگی صوتی، تهران را کر کرد

ما در دنیای شلوغی زندگی می‌کنیم. شهرها پر شده از صداهای مزاحم و ناخواسته که دیگر مرز را هم نمی‌شناسد و در چهار‌دیواری خانه‌ هم از آن امانی نیست.

صدای آزار دهنده موتورسیکلت، صدای بوق و ویراژ ماشین‌ها، صدای ملال‌آور ترافیک، صدای گوشخراش دریل کارگران شهرداری، صدای فروشندگان دوره گرد، صدای غرش هواپیماهای مسافربری و صدها صدای کلافه کننده که روزانه محکوم به شنیدنش هستیم.در چند دهه اخیر مسائل محیط زیست شهری بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. تلاش برای کنترل آ‌لودگی هوا مثال روشنی از این ماجراست. اگر چه برنامه کنترل آلودگی هوای شهرها نیز تاکنون منجر به نتیجه دلخواه نشده، اما آلودگی هوا بیش از آلودگی صوتی توجه‌ها را به خود معطوف داشته است.

آلودگی صوتی که باعث بر هم زدن آرامش و تمرکز افراد در حین انجام کار می شود، شامل امواج ناخواسته‌ای است که می‌تواند عوارض متعدد جسمی و روحی را به همراه داشته باشد. به گفته کارشناسان شهری عمده‌ترین منابع سر و صدا در محیط‌های شهری ناشی از وسایل حمل و نقل است که عمدتا به سه گروه اصلی ترافیک جاده‌ای،ترافیک هوایی،ترافیک ریلی تقسیم می‌شوند.

امروزه هیاهو و شلوغی شاخصه اغلب شهرهای کشور است، اما در این میان تهران گوی سبقت را از همه ربوده و در آلودگی صوتی در صدر جدول شهرهای ایران قرار دارد. کارشناسان معتقدند وضعیت آلودگی صوتی پایتخت از مرز هشدار گذشته و اکنون در شرایط اضطرار قرار دارد و چنانچه به مانند آلودگی هوا برای آن چاره اندیشی نشود در آینده ای نزدیک به وضعیت بحران خواهد رسید.

در حالی که کارشناسان زنگ خطر آلودگی صوتی پایتخت را یه صدا درآورده‌اند که اغلب ما چنان به سروصداهای اطرافمان عادت کرده‌ و نسبت به آن، چنان بی‌توجه شده‌ایم که این صداهای سرسام آور را به عنوان پس زمینه زندگی خود پذیرفته‌ایم. شاید یکی از دلایل پرخاشگری ما ایرانیان تاثیر همین صداهای مزاحم و ناخواسته اطرافمان باشد که خود چنان به آن خو کرده‌ایم که در هیچ یک از معادلات آن را به حساب نمی‌آوریم.

طبق اخبار منتشره در رسانه‌ها حدود ۶۰۰ نقطه خارج از حد استاندارد آلودگی صوتی در تهران وجود دارد که هشداری جدی به همه پایتخت‌نشینانی است که در شرایط نابسامان و فرابحرانی روزگار می‌گذرانند. براساس آخرین بررسی‌ها از وضعیت آلودگی صوتی پایتخت، آلوده ترین قسمت شهر از لحاظ آلودگی صوتی مناطق مرکزی (پرترافیک) و مناطق جنوبی (پرجمعیت) است که ریل راه آهن و فرودگاه در مجاورت آنها قرار دارند.
علاوه بر این منابع اصلی آلاینده‌های صوتی تهران وجود دو فرودگاه عمده در محدوده شهر، شبکه راه آهن در منطقه جنوبی پایتخت و استفاده از وسایل نقلیه مانند سواری، اتوبوس، کامیون و موتورسیکلت است.

به گفته کارشناسان موتورسیکلت‌ها عامل ۴۹‌ درصد از آلودگی صوتی پایتخت هستند و نقش خودروهای سبک در این آلودگی‌ها ٣٠ درصد، خودروهای سنگین ٢٠ درصد و اتوبوس‌های شرکت واحد یک‌درصد است.واحد اندازه‌گیری آلودگی صوتی «دسی بل» است و آستانه تحمل گوش انسان در حدود 130 دسی‌بل است. برخی متخصصان معتقدند شاخص صوت 60 تا 65 دسی‌بل نامناسب برای کودکان و بیماران و بین ۶۵ تا ۷۰ دسی‌بل بیانگر شرایط آزاردهنده برای همه افراد شهر است و زمانی به شنوایی آسیب می‌رسد که صدا بلندتر از 85 دسی بل باشد، یعنی چیزی در حدود صدای یک ترافیک سنگین است که ما هر روزه با آن مواجه هستیم.

این در حالی است که به گفته یک کارشناس صوت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، اکثر بزرگراه‌های شهر تهران صدایی بین ۷۰ تا ۸۰ دسی‌بل دارند، «الهام کریمی» به ایسنا گفته حدود ۸۰ درصد بزرگراه‌های تهران کنار مناطق مسکونی قرار دارند بنابراین می‌توان گفت که در بزرگراه‌های تهران آلودگی صوتی بین ۱۵ تا ۲۰ دسی‌بل بالاتر از حد استاندارد است. یک کارشناس بهداشت با اشاره به اینکه آلودگی صوتی علاوه بر آثار جسمی،عوارض روانی دارد، به «همدلی» گفت: آلودگی صوتی در برخی مناطق پایتخت فراتر از حد استاندارد است.

«توران قدیمی» با بیان این که حریم صوتی در بسیاری از شهرهای ایران از جمله تهران رعایت نشده است، افزود: اغلب بزرگراههای تهران بیخ گوش منازل مسکونی و ساختمان‌های اداری و تجاری که محل تردد مردم هست، ساخته شده است، این در حالی است که بر اساس اندازه‌گیری‌ و بررسی داده‌ها، لازم است که ساخت و سازها حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ متر با منابع آلودگی صوتی از جمله بزرگراه‌ها فاصله داشته باشند.
وی افزود: لازم است به نقش فرودگاه مهرآباد نیز در آلودگی تهران اشاره کنم. مناطق اطراف فرودگاه مهرآباد از آلودگی صوتی بسیار بالاتر از حد استاندارد رنج می‌برند، آلودگی‌هایی به واسطه نشست و برخاست هواپیماها صورت می‌گیرد. فرودگاه مهرآباد با جابه‌جایی بیش از ۱۳ میلیون مسافر در سال بیشترین تعداد پرواز را در بین فرودگاه های کشور داراست، به طوری‌که در این فرودگاه روزانه بیش از 300 پرواز انجام می‌شود. پروازی که هر کدام از آن 110 دسی‌بل آلودگی صوتی تولید می‌کند.

بر اساس آمار و اعداد و ارقام منتشر شده،ضریب آلودگی صوتی در منطقه 9 و بخصوص در مناطق همجوار فرودگاه همچون مهرآباد جنوبی در برخی مواقع تا 115 دسی بل نیز تشدید می شود که این وضعیت برای سلامت انسان و عرصه زیست محیطی،مخاطره آفرین است. قدیمی به تاثیرات مخرب آلودگی صوتی بر سلامت شهروندان اشاره کرد و افزود: آلودگی صوتی قاتل خاموشی است که شاید افرادی که به واسطه این آلودگی سلامتی‌ آنان به خطر افتاده است،حتی خود هم از دلیل بیماری‌شان آگاه نباشند.

از آن جا که آلودگی صوتی با حس شنوایی ربط دارد، بدون تردید اولین، ساده‌ترین و ملموس‌ترین عارضه‌ای ایجاد می‌کند، کاهش قدرت شنوایی است. محققان در تحقیقات خود در یافته‌اند که هرچه صدا بلندتر و بیشتر باشد، شانس از بین رفتن شنوایی بیشتر است. مثلا قرار گرفتن در معرض صدایی با بلندی 109 دسی‌بل، بیش از دو دقیقه، بسیار خطرناک است.علاوه بر تاثیرات مخرب صداهای مزاحم شهری به عضو شنوایی، آلودگی صوتی خطر ابتلا به امراض قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد. در انسان‌ها رنگ پریدگی و بالارفتن فشارخون، کاهش درجه حرارت بدن و ... از اثرات آلودگی‌های صوتی است.

وی با بیان این که آلودگی صوتی می‌تواند زمینه ساز آسیب‌های اجتماعی نیز باشد، گفت: طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، مواجهه با تراز فشار صوت 80 دسی بل می‌تواند سبب بروز رفتارهای پرخاشگرانه در افراد شود. همه ما بارها و بارها شاهد نزاع‌های خیابانی بر سر مسائل پوچ و پیش‌پا افتاده بوده‌ایم. بدون شک آلودگی صوتی می‌تواند در بروز این رفتارهای پرخطر آنی تاثیرگذار باشد. چرا که آلودگی صوتی یک عامل خستگی بوده و آستانه تحمل فرد را کاهش می‌دهد.

قدیمی استفاده از پنجره‌های دو جداره استاندارد را راهکاری برای کاهش آلودگی صوتی در منازل دانست و یادآور شد: طبق مقررات ملی ساختمان الزام به دوجداره کردن پنجره‌ها برای کنترل صدا، وظیفه معاونت شهرسازی و معماری سازمان نظام مهندسی است‌. رعایت این مبحث می‌تواند بر کاهش شدت صوت موثر باشد. از طرفی معماری ساختمان‌ها باید به گونه‌ای باشد که حداقل اتاق‌های استراحت رو به خیابان و منبع صدا قرار نگیرد.
ضمن این که نباید نقش مردم و شهروندان را در کاهش آلودگی صوتی به مانند آلودگی هوا از نظر دور داشت. بدون تردید فرهنگ‌سازی در این زمینه می‌تواند راهگشا باشد. به عنوان مثال بوق زدن غیرضروری‌ راننده‌ها یکی از دلایل آلودگی صوتی شهرهاست. باید یاد بگیریم که از بوق ماشین برای زمان هشدار استفاده کنیم نه به هر بهانه و هر لحظه از آن استفاده کنیم.

قوانین ایران در خصوص کاهش آلودگی صوتی
مسئله آلودگی صوتی در قوانین و مقررات ایران، مصوبه شورای عالی محیط زیست شماره 236 در زمینه حد مجاز آلودگی صدا در هوای آزاد ایران مصوب 1381 و همچنین مصوبه پیشنهادی سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت صنایع و معادن در ارتباط با تعیین حد مجاز آلودگی صوتی در خودروهای تولید داخل مورخ 1384 تنفیذ شده است.

مطابق ماده 7 آیین‌نامه فوق‌الذکر، به کار انداختن و تردد هرگونه وسیله نقلیه موتوری مولد آلودگی صوتی ممنوع است. نیروی انتظامی از تردد هرنوع وسیله نقلیه موتوری فاقد گواهینامه موضوع ماده 6 ممانعت به عمل آورده و عاملین یا رانندگان این گونه وسایل نقلیه را به مجازات‌های مقرر در ماده 32 قانون محکوم خواهند کرد.براساس ماده 32 قانون نحوه جلوگیری از آلودگی صوتی، عاملین آلودگی صوتی به جزای نقدی از پنجاه هزار ریال تا پانصدهزار ریال و درصورت تکرار از یکصدهزار ریال تا یک میلیون ریال محکوم خواهند شد.

همدلی