«انتخاب» اسناد ویکی لیکس در رابطه با ایران را که متعلق به سال های ۱۹۷۲ تا ۲۰۰۹ است، را به صورت روزانه و به منظور آگاهی مخاطبان نسبت به تحولات و اتفاقات گذشته، منتشرمی کند.
سرویس تاریخ «انتخاب»: سفارتخانه آمریکا در ریاض در گزارشی محرمانه خطاب به سفارتخانه‌های آمریکا در منطقه به تاریخ چهارشنبه، ۳۰ مرداد ۱۳۶۶ گزارشی درباره جنگ لفظی تهران و ریاض منتشر کرده است.
به گزارش «انتخاب»؛ متن این سند که ویکی لیکس آن را منتشر کرده، در زیر آمده است:
موضوع سند: جنگ لفظی تهران و ریاض
طبقه بندی: محرمانه
چهارشنبه 12:46 دقیقه بیست و ششم آگوست 1987
از: سفارت آمریکا در ریاض
به: سفارتخانه‌های منطقه
1. (محرمانه – کل متن)
2. خلاصه: جنگ لفظی میان تهران و ریاض با شدت ادامه یافت. از نظر ایران، سعودی‌ها خادم یا ابزار دست «ظالمان جهان» یا «شیطان بزرگ» (یعنی آمریکا) هستند که «اقدامی کثیف، کریه، نفرت انگیز و ددمنشانه» در مکه انجام داده و به همراه کویت برای آوردن نیروهای ارباب آمریکایی‌شان به خلیج فارس توطئه کردند. فهد و آل سعود را با عنوان حاکمان دروغگو، سرکوبگر و فاسد و نالایق برای کنترل مقدس‌ترین امکان مسلمانان، سرزنش میکنند. این اتهامات در بالاترین سطح برای سعودی‌ها اهانتآمیز است. آنها پاسخهای تندی در داخل و خارج دادهاند. سعودی‌ها در قبال ایران دو رویکرد دارند: یک رویکرد مذهبی با این بیان که ایرانیها در «استفاده از اسلام برای اهداف سیاسی» مقصرند و [ادعای اینکه] روش و رفتار ایران مستقیما با قوانین اسلامی در تضاد است؛ و یک رویکرد سیاسی مبنی بر آنکه ایرانیها ... دیگران را تحریک کرده و بصورت نظاممند قوانین بین المللی و تعاملات مدنی بر اساس آنها را رد میکنند. تصاویر مورد تاکید سعودی‌ها شامل شورش در مکه (در کنار تلاش ایرانیها برای قاچاق مواد منفجره به این کشور در سال 1986)، حمله به سفارتخانه ها و حالا برخوردهای ... منجر به دیپلمات سعودی، القمدی، می شود. اظهارات و بیانیههای رسمی سعودی‌ها تنها از نظر لحن متفاوت است: مسئولان سعی میکنند این مسائل را بیشتر با تاسف بیان کنند تا با خشم. سعودیهای شاید حاضر به کوتاه آمدن از این سطح بی‌سابقه درگیریهای لفظی باشند اما تنها به شرط آنکه ایران هم کوتاه بیاید. سعودی‌ها موقعیت خود را از نظر دیپلماتیک، تبلیغاتی، و مذهبی از جمله در مسئله محدود کردن تعداد ایرانیها در حج سال آینده، برتر میبینند. پایان خلاصه
3. جنگ لفظی ریاض و تهران که بعد از خشونتهای مکه در 31 جولای آغاز شد، همچنان اصلیترین موضوع نشریات سعودی است که به ... تهران پاسخ میدهند. ایرانیها خواهان سرنگونی دولت سعودی بوده و آنها را به کشتار صدها مسلمان در مکه و دیگر «جرایم» سیاسی و مذهبی متهم میکنند. رفسنجانی، رییس مجلس ایران در نماز جمله 21 آگوست، چکیده تبلیغات ایران را بیان کرده و گفته های او بصورت مرتب در نشریات چاپی و الکترونیکی ایران بازنشر شدند. او در سخنرانی خود موضوع اصلی را «خشونت در برابر ضعف» انتخاب کرده و ابتدا درباره جنگ صحبت کرده و سپس به «موقعیت کنونی در منطقه» پرداخت. چارچوب اصلی گفته های او این بود که «خصم جهانی» - آمریکا که به عنوان «ارباب و حامی عراق و دیگر عروسکهای خیمه شب بازی» معرفی می شود «به دلیل چشم انداز پیروزی نزدیک ایران، تظاهر به بیطرفی را کنار گذاشته و اکنون آشکار در منطقه علیه ما ظاهر شده است».
4. بعد از بحث مفصل بر اساس مباحث قرآنی درباره ماهیت این خشونت و جنگ افروزی های آمریکا و دیگر تحولات منطقه و شکست حتمی آمریکا و طرح هایش، رفسنجانی به موضوع عربستان سعودی پرداخت. او در اشاره به آمریکا گفت «مجبور شدید عربستان را وادار به کشتار کنید تا به اهداف تان برسید. آل سعود عاقل تر از آن بود که دست خود را به جنایتی آلوده کند که به گفته اما هیچگاه و حتی با آب زمزم هم تا ابد پاک نخواهد شد. حتی اگر آقای فهد در چاه زمزم هم غسل کند، هیچکس نمی تواند تطهیر شیطان را باور کند». این گفته ها ظاهرا حمله ای به هردوی حمایت عربستان از حضور آمریکا در خلیج فارس و کشتار مکه است و در ادامه نیز رفسنجانی بصورت مفصل حضور آمریکا در منطقه را سرزنش کرده و شکست حتمی آن را پیش بینی می کند.
5. نهایتا، رفسنجانی به «رخداد تاسف بار» در مکه پرداخته و اعلام می کند که «این عملی کثیف، کریه، نفرت انگیز و ددمنشانه بود که فکر نمی کنیم هیچ فرد خبیثی غیر از شیطان بزرگ حاضر باشد دست خود را به آن آلوده کند». او مدعی می شود که در کل جهان اسلام، مسلمانان در حال اعتراض هستند «صدها هزار جوان اکنون عصبانی هستند ... آنها (سعودی ها) این مسئله را درک کرده اند؛ آنها ناگهان دستور دادند که 100 شاهزاده شان ... از حمله خودشان که در جنوب فرانسه بودند، به عربستان برگردند». همسو با همان چارچوب و موضوع اصلی، او ادامه می دهد «آمریکا خودش مسئول ... شکست عربستان سعودی است و این به معنی شکست آمریکاست زیرا عربستان سعودی مهمترین پایگاه آنها درمنطقه است. آمریکا با این اقدام به خودش و به عربستان ضربه زد». رفسنجانی همچنین ادعا کرد که دولت عربستان هزینه مالی کمپین حامی ریگان را در آمریکا تامین کرده تا به احیای محبوبیت سیاسی از دست رفته ریگان به دلیل رخدادهای خلیج فارس کمک کند. دیگر ادعای رفسنجانی عبارتند از آنکه دولت عربستان سربازان این کشور را به دلیل خودداری «از شلیک به زائران حج در طی کشتار مکه» دستگیر می کند. ایران همچنین از عربستان خواسته است تا کنترل مکه و مدینه، مراکز مناسک سالانه حج را واگذار کرده و همچنین از اعضای حزب الله نقل قول کرده است که خواهان سرنگونی دولت عربستان شده اند. منابع عربستانی نیز می گویند برنامههای عربی رادیوی ایران را شنیده اند که دولت عربستان را به دلیل پذیرفتن استفن سولارز، نماینده کنگره آمریکا، سرزنش کرده اند.
6. سعودی‌ها به نوبه خود حملات لفظی و دیپلماتیکی را علیه ایران آغاز کرده اند. بصورت روزانه مقالات، عکس ها و سرمقاله هایی درباره این موضوع نوشته می شود: صفحه اول نشریات مملو از تصاویر تسلیحات مصادره شده در مکه است (که غالبا شامل قیچی، ناخن گیر و چاقوهای بزرگ آشپزخانه می شود)؛ ... ادعاهایی درباره اینکه هدف ایرانی ها برای بدست گرفتن مسجد اعظم را مستند می کند؛ مصاحبه با مسئولان سعودی (مثل مدیر امنیت عمومی و رییس او، وزیر کشور، نایف)؛ برداشت شاهدان از ... ایرانی ها در مکه؛ و شرح مفصل و تقریبا ترسناک از حمله به سفارتخانه های عربستان، کویت و دیگران در تهران. مرگ فرستاده سیاسی عربستان به تهران، موسی القمدی، بخش مهمی از جدال لفظی هفته گذشته را تشکیل می داد: روزنامه عربی الشرق الاوسط با تیتر بزرگ در روز 19 آگوست خواهان محاکمه ... ایران به دلیل مرگ القمدی شد. ایرانی ها در واکنش مدعی شدند که سعودی ها مانع رسیدن کمک های درمانی به القمدی شده اند در حالیکه سعودی ها می گویند ایران مانع از اعزام القمدی به مرکز درمانی برای مداوا شده است.
7. موضوع اصلی حملات سعودی ها، که در بیانیه های گزارش قبلی آورده شده (از جمله در گزارش های سفارت از حج سه سال گذشته) شامل چند مورد می شود. یکی تم تکراری آن است که سیاست باید در خدمت اعمال و سنت های اسلام باشد و سواستفاده از اعمال و سنت های اسلام در راستای اهداف سیاسی، شرک است. این تم با حملات مداوم به رفتار و اقدامات ایران همراه می شود که آنها را نه تنها غیراسلامی که در تقابل با برخی آموزه های خاص اسلامی می نامند. این مسئله در اظهارات علمای سعودی (گزارش های قبلی)، در استفتائات الازهر و دیگر مراکز اسلامی در چند کشور و در مقالات و نقدهای خشم آلود آورده شده است. ... تشریح رخدادهای مکه توسط مسئولان و خبرنگاران سعودی این است که آنها در طی چندین سال، با وجود صبر و تلاش مداوم سعودی ها برای محدود کردن آنها، به دنبال انجام اعمال مشرکانه در جریان حج بوده اند که برای اصل این زیارت مضر بوده و دیگران زائران را نیز به خطر می اندازد. ... اتفاق امسال به شکل یک عمل تحریک آمیز کاملا برنامه ریزی و آماده سازی شده نشان داده می شود که صبر دولت سعودی و جهان اسلام را لبریز کرده و عربستان و دیگر مسلمانان را وادار کرد تا فکری جدی درباره ... ایران بکنند. اصرار شدید ... ایران بر چنین رفتارهایی در زمان حج با اصرار مشابه آنها بر ادامه جنگی همراه است که همه طرفین مقصر در آن می دانند باید به آن پایان داد و اکنون به منبع اصلی صدمه به جهان اسلام تبدیل شده است.
8. سرسختی... ایران در هردوی اتفاقات مکه و جنگ خلیج فارس، نیز جزو تم اصلی حملات دیپلماتیک رو به افزایش توسط عربستان هستند. در دنیای عرب و جهان اسلام، بصورت اخص، ظاهرا عربستان وارد یک سری فعالیت ها (از جمله توزیع ویدیو) و زورآزمایی های اطلاعاتی شده، و در برخی مواقع حمایت از خود در مسئله شورش های مکه را مبنای روابط دو جانبه قرار می دهد. این تلاش با دو هدف انجام می شود: ایران را در دنیای اسلام منزوی کنند (و حداقل تهدید به محدودیت جدی حضور ایرانی ها در مراسم حج داشته باشند) و جلب حمایت گسترده تر شورای امنیت سازمان ملل و دیگر فعالیت ها با هدف فشار بر ایران برای پایان دادن به جنگ خلیج فارس.
9. تا جایی که می دانیم، هرچند وزیر امورخارجه عربستان از اعراب نخواست تا روابط خود را با ایران قطع کنند، اما بر اساس اظهارات علنی او قبل و در حین نشست وزرای اتحادیه عرب واضح است که آنها نمی خواهند خودشان این مسئله را مطرح کنند می خواهند ایران زمینه چین آن باشد. او در سخنان ابتدایی خود گفته بود که «اقدامات ایران علیه سفارتخانه های عربستان، کویت و دیگران ثابت می کند که این کشور قوانین و اصول اقدامات دیپلماتیک را به رسمیت نمی شناسد». هرچند نقشی ک عربستان در این نشست داشت تهاجمی بود (و احتمالا دیپلماسی سعودی با همین رویکرد ادامه خواهد یافت) اما ما معتقدیم که هدف عربستان رسیدن به قطع روابط ایران با اعراب نیست بلکه می خواهد تهدید آن را ایجاد کند. (عربستانی ها واقعگرا بوده و موضع نقش آفرینان را درک می کنند). ترکیب بحث درباره یک قطعنامه تند، تصویب یک قطعنامه نرم تر و تصمیم به برگزاری نشستی مجدد در یک ماه آینده به هردوی ایران و سوریه فشار وارد می کند. این مسئله همچنین بهانه ای به دست سوریه می دهد تا قطعنامه ای که قبلا تصویب شده را بپذیرد، که ظاهرا سعودی ها را به خواست شان از این نشست می رساند: حمایت از اجرای قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل و از عربستان و کویت.
10. نکته: کمپین تبلیغاتی عربستان از نظر آشکار بودن، شدت و مدت بی سابقه است. از زمان درگیری های خشونت آمیز میان زایران ایرانی و نیروهای امنیتی عربستان در مکه، ایران هنوز تیتر اول نشریات عربستانی خارج نشده است. دیپلماسی عربستان نیز بصورت بی سابقه ای تندشده و نشانه هایی از تداوم آن نیز دیده می شود. هرچند این احتمال وجود دارد که دولت عربستان از همه این فعالیت ها و تقابل ها عقب بنشیند اما شک داریم تا زمانی که ایران رویکرد خود را تغییر نداده و بهانه و فضای کاهش تنش را به دولت عربستان نداده، چنین اتفاقی بیفتد. از دیدگاه دولت عربستان، تحریکات و منافع مطرح، بصورت غیرمعمولی مهم هستند. به چالش کشیدن قیومیت عربستان بر حرمین شریفین مکه و مدینه جدی تر از آن است که عربستان خطر شکست در آن بر اساس آرای اسلامی را بپذیرد. بعلاوه نگرانی دولت عربستان به دلیل تهدیدات جنگ خلیج فارس بصورت مداوم افزایش پیدا کرده و بصورت متناسب اراده عربستان برای فشار جدی بمنظور پایان دادن به جنگ هم بیشتر شده است. دولت عربستان اتفاقات مکه را فرصتی برای انزوای بیشتر ایران و ایجاد همگرایی بین المللی فراگیر برای اقدام توسط شورای امنیت بمنظور تحریم ایران می بیند.
11. در حوزه داخلی هم دولت عربستان احتمال قرار دادن ایران در موضع ضعف در موضوع سهمیه بندی های آینده حج را مدنظر دارد. با وجود این احتمال که بیشتر یا همه دیپلمات های سعودی از تهران فراخوانده شوند، و نیز احتمال حمایت بین المللی اسلامی از محدود کردن حضور مشکل سازان در حج، عربستان معتقد است که ایران روزی متوجه خواهد شد که یا باید با دولت عربستان کنار بیایند و یا این خطر را بپذیرند که به دلایل رسمی یا لجستیکی، نتوانند بیش از تعداد انگشتان دست، حاجی به حج بفرستند. .... پایان نکته.
هوران
