غلامرضا ظریفیان فعال سیاسی اصلاحطلب و استاد تاریخ دانشگاه تهران در ارتباط با مباحثی که اخیرا پیرامون شفافیت در رای و عملکرد نمایندگان مجلس مطرح شده، «شفافیت» را امری بدیهی و یکی از مصادیق «حکمرانی خوب» توصیف کرد.
این استاد دانشگاه در گفتگو با «انتخاب» اظهار داشت: «این مساله که ارکان و ساختار هر نظام سیاسی، فارغ از برخی مسائل بسیار امنیت ملی که عقل جمعی پنهان بودن آن را میپذیرد، باید شفاف باشد، امری بدیهی و خدشهناپذیر است. در عصر جدید با گذار به تحولات الکترونیکی، جهان در مسیر گذار به نوعی شفافیت آنلاین قرار دارد تا در کلیه امور برای عموم مردم شفافسازی انجام گیرد.»
وی افزود: «اینکه در مقطع کنونی بحث شفافیت در ساختار و کنش مجلس مطرح شده، امری مثبت و قابل توجه است اما باید نکاتی چند را مورد لحاظ قرار داد. متاسفانه در سطح کلان جامعه این عادت شکل گرفته که مسائل کلان و مهم به مسائل حاشیهای تبدیل شود. باید اصل مساله پیشتر و بهشکل جدیتر مورد توجه قرار گیرد و نه اینکه در زمانی در قالب طرح دو فوریتی مطرح شود. در نتیجه هم شاهد بودیم که با وجود موافقت و امضای بسیاری از نمایندگان با اصل موضوع، دو فوریتی بودن طرح رای نیاورد و درست این بود که در شرایطی عادی و آرام مورد بررسی دقیق قرار گیرد.»
این فعال سیاسی اصلاحطلب در ادامه تصریح کرد: «عدم ارائه طرح شفافیت مجلس در زمان مناسب و رد شدن دو فوریتی بودن طرح، موجب شده که فردی با مسئولیتهایی خاص در فضایی خارج از حوزه تخصص خود، اجازه دخالت بدهد و تعبیراتی نادرست را خطاب به مجلس بیان کند. همین گفتهها کافی هستند تا مسیر درست اعمال شفافیت بر عملکرد نمایندگان از مسیر درست خود خارج شود و به موضوعی حاشیهای تبدیل شود. کسانی اکنون جرات بحث پیرامون شفافیت در مجلس را به خود میدهند که در حوزههای دیگر اعتقادی به شفافیت ندارند و فاقد کارنامهای مناسب در این زمینه هستند. بنابراین مساله به فضایی برده شده که بنیان آن فدای حاشیهها میشود.»
ظریفیان در بخشی دیگر از گفتههای خود تاکید کرد: «اینکه شفافیت در دستور کل ارگانها قرار بگیرد بسیار مناسب است. همچنین، آغاز این مساله از مجلس نیز باید به فال نیک گرفته شود اما موضوع به این سادگی نیست بلکه باید چند شرط را مورد نظر قرار داد. اولین شرط این است که بحث شفافیت نباید مانع حریت (آزادی) انسانها شود. برای نمونه طرحی را یا اصلاحطلبان یا اصولگرایان ارائه میدهند و شخص نماینده در جناح مخالف یکی از این دو جبهه، طرح را مثبت و در راستای منافع ملی ارزیابی میکند. این نباید منجر شود این نماینده همراستای با جبهه خود تحت هر شرایطی رای یکسانی بدهد. این مساله در مورد احزاب صادق نیست اما در مورد جناحبندی سیاسی دوگانه کشور در پارلمان مصداقیت دارد. دومین شرط این است که شفافیت موجب سو استفادههای جناحی نشود. سومین شرط نیز این است که نماینده واهمهای از اینکه رای او در آینده مورد مواخذه قرار میگیرد یا اینکه در دور بعد تایید صلاحیت نمیشود، نداشته باشد.»
این استاد دانشگاه تهران، افرود: «طرح شفافیت را باید مثبت ارزیابی و مورد استقبال جدی قرار داد اما باید ساختار و مکانیزمی درست را برای آن از نظر سیاسی، فرهنگی و جناحی ایجاد کرد. نکته قابل توجه این است که این طرح را یک نماینده اصولگرا و اصلاحطلب پیشنهاد دادهاند. اگر این طرح به حاشیه کشیده نمیشد و با یک هویت مشخص انجام میگرفت، میتوانست بسیار مثمرثمر باشد.»
غلامرضا ظریفیان شفیعی در پایان تصریح کرد: «نمایندگان مجلس با دو فوریتی بودن طرح مخالفت کردند نه با اصل طرح. بنابراین باید میان مخالفت با کلیت آن و مخالفت با دو فورتی بودن تفکیک قائل شد. بخشی از نمایندگان نگرانیهایی نسبت به شفافیت در رای و ایراد دیدگاه خود دارند. تا مادامی که سایر حوزههای غیرشفاف باشد، مطمئنا نگرانیهایی نسبت به ابعاد حقوق و جناحی مساله وجود دارد. در یک بستر منطقی اگر این طرح میشود و فرصت بیشتری پیرامون جزئیات آن وجود داشته باشد، به طور حتم با دقت خاص میتواند مورد تایید مجلس قرار بگیرد. اگر کمپینی برای شفافیت تشکیل میشود، بهتر است کلیه ارگانها را مورد خطاب قرار دهد نه تنها مجلس را.»
بارها شاهد بودهایم که نمایندگان مجلس طرحی را با بیش از 150 امضاء به صحن علنی بردهاند اما در روز رایگیری کمتر از 100 نفر به طرح رای دادهاند. این یک تراژدی است که لیست امضاء کنندگان یک طرح با متن کامل آن باید انتشار عمومی پیدا نکند و بعدا مسیر رایزنی درون مجلس پیرامون آن و رایهای نهایی منتشر نشود. در چنین شرایطی برخی از نمایندگان قدرتطلب خوب میدانند که چه فرصتها و دستاوردهای همراه با فسادی را میتوانند کسب کنند.