فهرستي از اسباب بازي هاي ممنوع در بازار ايران/"باربی" تنها نیست

26 دي بود كه پليس اماكن خبر از جمع آوري باربي ها داد و مغازه داران را موظف به جمع آوري اين عروسك ها از مغازه هايشان كرد.

به گزارش انتخاب به نقل از شرق، محمدباقر آدوسي، معاون فرهنگي كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان، در گفت وگو با «مهر» دلايل ممنوعيت فروش عروسك باربي را اثرات تخريبي و بدآموزي اين عروسك ها عنوان كرده بود.

او به صورت مشخص دليلي براي چنين برخوردي با باربي آمريكايي اعلام نكرد اما مي توان حدس زد كه احتمالانحوه پوشش اين دختر آمريكايي و داستان هاي پشت سر او، مهم ترين دليل براي برخورد ارشادي مسوولان ايراني با اين دختر بچه كه به تازگي مادر هم شده، بوده است. اما به تازگي مشخص شده كه باربي تنها نيست و خانواده سمپسون ها و تمامي عروسك هاي با اندام بزرگسال نيز مشمول ممنوعيت فروش هستند.

تعدادي عروسك نوزاد، عروسك ها و اسباب بازي هاي داراي موزيك هاي پاپ و حتي سرويس آشپزخانه هاي داراي گيلاس نوشيدني هم از جمله اسباب بازي هاي «فروش ممنوع» هستند.

البته اين اسباب بازي ها اين روزها به سادگي در مغازه ها و پشت ويترين آنها پيدا مي شود اما اين به معناي تاييد مسوولان بر تمام اين اسباب بازي ها نيست چرا كه به گفته دبير شوراي نظارت و سياست گذاري اسباب بازي كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان اين اسباب بازي ها به دليل مغايرت فرهنگي غيرقابل فروش هستند.

 به گفته رييس پليس اماكن، كانون پرورشي فكري كودكان و نوجوانان مسوول تعيين مصاديق عروسك ها و اسباب بازي هاي غيرقابل فروش در جمهوري اسلامي ايران است. محمدحسي

ن فرجو در گفت وگو با «شرق» درباره موارد ممنوعيت ورود اسباب بازي مي گويد: «از آنجايي كه تنوع اسباب بازي بسيار است، مصاديق اقلامي كه وارداتش ممنوع است، براي واردكنندگان مشخص شده و در دفترچه راهنماي واردات اسباب بازي طرح شده است.»

او عروسك باربي را تنها يكي از موارد ممنوعيت ورود عروسك به كشور مي داند و مي افزايد: «واردات تمام عروسك هايي كه اندام بزرگسال داشته باشند به كشور ممنوع است زيرا اين عروسك ها ترويج كننده فرهنگ غربي بوده و با فرهنگ ما مغايرت دارند.

«باربي» به دليل نوع پوشش و آرايش آن، مروج فرهنگ برهنگي و ساير عروسك هايي كه اين خصوصيت را دارند مانند «سندي» نيز مشمول همين قاعده هستند. اين عروسك ها مطابق فرهنگ سازندگانشان طراحي شده اند و براي آن فرهنگ مشكلي ايجاد نمي كنند زيرا در آنجا اين شكل پوشش پذيرفته شده و خانواده ها مشكلي ندارند كه اين عروسك ها را در اختيار فرزندان شان قرار دهند اما وقتي اين عروسك ها وارد ژاپن، ايران و عربستان مي شود با فرهنگ اين كشورها تناقض پيدا مي كند و مساله ساز مي شود.» شوراي نظارت بر اسباب بازي، واردات اسباب بازي قاچاق به كشور را بيش از 25درصد كل واردات اين محصولات تخمين مي زند كه بيشتر بخش بزرگي از آن شامل اسباب بازي هاي ممنوع است. به گفته فرجو، قبل از اينكه در سال 81 ورود اسباب بازي به كشور قانوني شود، عروسك هاي باربي در دولت قبلي نيز مشكل دار بودند و از سوي رياست جمهوري وقت بخشنامه اي به گمركات ابلاغ شده بود كه طبق آن در اقلامي مثل كوله پشتي، لوازم التحرير و بشقاب و هر چيزي كه براي بچه ها وارد مي كردند نبايد از تصاوير باربي استفاده مي شد.

 اكنون نيز در بازار هر نوع عروسكي كه به نظر شوراي نظارت، فرهنگ غرب و موضوع برهنگي را ترويج كند ممنوع است. البته ممنوعيت اسباب بازي فقط به عروسك هاي بزرگسال اختصاص ندارد. بعضي از عروسك هاي نوزاد هم ممنوع هستند. دبير شوراي نظارت بر اسباب بازي مي گويد: «عروسك هاي نوزادي كه در آنها تاكيد بر جنسيت و دختر يا پسر بودن وجود دارد و اندام جنسي دارند از موارد ممنوع هستند.»

 استفاده از تصاوير غيراخلاقي در اسباب بازي ها نيز كه مغاير فرهنگ جامعه ما باشد، ممنوع است. اسباب بازي هايي كه موزيك هاي تند غربي دارند يا خواننده اي روي موزيك مي خواند از موارد ديگري است كه به گفته اين مسوول، ورودشان به كشور ممنوع است.

البته اين ممنوعيت شامل موزيك هاي كودكانه و ملايم نمي شود. دبير شوراي نظارت بر اسباب بازي همچنين از ممنوعيت ورود اسباب بازي هايي كه موجب ترس و شوك مي شوند و از نظر ايمني براي كودك خطرآفرين هستند خبر مي دهد و مي افزايد: «بعضي اسباب بازي ها موجب دردسر مي شوند. مثلااسباب بازي هاي به اصطلاح «فاني» كه براي خنده و شوخي استفاده مي شود اما خطرآفرين است.

ممكن است اين خطر به شكل وارد شدن جريان الكتريسيته ناگهاني به بدن و شوك حاصل از آن باشد يا انواع ديگر ايجاد وحشت براي خنده اطرافيان كه با دين و فرهنگ ما مغاير است. علاوه بر اين سازمان استاندارد نيز با اين موارد مخالف است. حتي در كشور آمريكا نيز چنين اسباب بازي هايي از بازار جمع آوري مي شوند. مثلاموردي كه در خبرها آمده بود درباره دايناسوري بود كه ناگهان سرش از تنش جدا مي شد و مي پريد.

تعدادي كودك در آمريكا بر اثر استفاده از اين اسباب بازي روانه بيمارستان شدند و دستور داده شد تمام آن عروسك ها جمع آوري شود. حتي در مواردي ان.جي.اوها به اسباب بازي هاي ناسالم واكنش نشان مي دهند. در يك حركت نمادين يكي از كارخانه هاي اسلحه اسباب بازي در اين كشور، تمام اسلحه ها را سوزاند و برق يك روستا را با آن تامين كرد. اين نشان مي دهد حساسيت فرهنگي در اين كشورها نيز وجود دارد به طوري كه در آمريكا گروه هاي ضدباربي وجود دارند و در مورد خطر الگوسازي اين عروسك براي دختران جوان به خانواده ها هشدار مي دهند.

شايد مردم فكر كنند در جامعه آنها باربي پذيرفته شده و مشكلي به وجود نمي آورد اما همين معرفي شدن باربي به عنوان نماد زن آمريكايي باعث شده دختران زيادي دچار مشكلاتي مثل ترك تحصيل به خاطر تمسخر بدن شان توسط همكلاسي ها، سوءتغذيه و حتي خودكشي شوند. به دليل همين آمارهاست كه انجمن پزشكان آمريكا و گروه هايي ديگر در اين كشور ضدباربي هستند.» واردات اسباب بازي به ايران از 21 گمرك تخصصي چيزي حدود 45 ميليون دلار در سال 90 را نشان مي دهد. اين عدد در سال 81 به عنوان اولين سال شروع نظارت بر ورود اسباب بازي به كشور، رقمي معادل 57هزار دلار بوده است.

فرجو درباره سازوكار اعمال ممنوعيت ها بر واردات اسباب بازي مي گويد: «شوراي نظارت بر اسباب بازي كميسيوني در رابطه با صدور مجوز دارد كه در اين باره تصميم گيري مي كند. به اين ترتيب كه واردكنندگان اطلاعات اقلام خود را به شوراي نظارت ارسال مي كنند و در صورت تاييد، مجوز ترخيص دريافت مي كنند.

كميسيوني در دبيرخانه وجود دارد كه در ارتباط با اسباب بازي هايي كه احتمال مغايرت فرهنگي دارند، با برگزاري كلاس هاي آموزشي موارد را به همكاران استاني نيز انتقال مي دهد تا بر اساس معيارها عمل كنند. مثلاتفنگ ساچمه اي كه تير را با شدت شليك مي كند ممنوع است و تمام همكاران استاني نيز از اين مورد اطلاع دارند. اما اگر موارد جديدي پيدا شود، مثل نمونه اي كه همراه بازي يك ست آشپزخانه هست كه گيلاس مشروب دارد يا مواردي كه ممكن است پيش بيني نشده باشد، واحد صدور مجوز از دبيرخانه استعلام مي كند و در اينجا بررسي و اظهار نظر مي شود.»

فرجو درباره نحوه تشخيص مغايرت فرهنگي در اسباب بازي ها اين گونه توضيح مي دهد: «شايد براي خيلي ها سوال باشد كه آيا عروسك هايي مثل اسپايدرمن و سوپرمن ممنوع است؟ ما براي تعيين اين موضوع جوانب را بررسي مي كنيم.

 اينها عروسك فيلم هاي آمريكايي هستند اما شخصيت هايي هستند كه به مظلومان كمك مي كنند و نمود مثبتي دارند. حتي اين فيلم ها در ايران پخش شده است. بنابراين ممنوعيتي ندارد. اما مثلاعروسك هاي خانواده سمپسون ها متعلق به كارتوني است كه پخش بعضي قسمت هاي آن حتي در اروپا و آمريكا نيز ممنوع شده است.

ما با وارد كردن اين اسباب بازي ها نمي خواهيم مروج اين كارتون باشيم بنابراين با اين عروسك ها موافق نيستيم. چند سال پيش نمونه هايي از اين عروسك ها وارد شد اما شوراي نظارت بر اسباب بازي نظر منفي داد و با آن مخالفت كرد.»

به نظر مي رسد باربي اين روزها تنها اسباب بازي ممنوع نيست، بلكه معروف ترين نماينده اسباب بازي هاي ممنوع شده است؛ اسباب بازي هايي كه نظارت شورا و قواعد واردات آن را دور زده اند و به اسباب بازي فروشي ها راه پيدا كرده اند.

    برخي از معيارهاي اسباب بازي مناسب براي كودكان ايراني
   
   
    مشخصات عمومي
    1- رعايت اصول اخلاقي و پرهيز از اشاعه موارد مغاير با اخلاق.
    2- سازگاري ساختار و كاركرد اسباب بازي با اصول آموزشي و تربيتي و پرهيز از بدآموزي.
    3- احترام به آداب و رسوم، ارزش ها و باورهاي ديني و اجتماعي، فرهنگي بومي و پرهيز از اهانت و استهزاي آنها با تاكيد بر حفظ وحدت ملي.
    4- پرهيز از به كار بردن اسامي، عبارت و نمادهايي كه هم جهت با اهداف فرهنگي بيگانگان باشد و به دليل تقابل با فرهنگ خودي اثرات مخرب بر كودكان داشته باشد.
    5- عدم استفاده از حروف و اعداد لاتين (استفاده از اين حروف و اعداد در مواردي نظير وسايل آموزش زبان بيگانه يا توليد اسباب بازي با هدف صادرات بلامانع است.)
    6- تناسب اسباب بازي با ويژگي هاي فطري، رواني و جسمي كودك به گونه اي كه اسباب بازي عاملي براي آرامش رواني او باشد.
    7- تحريك كننده و حساسيت زا نباشد و در صورت بلعيده شدن خطري متوجه كودكان نكند.
    8- در ساخت آن از مواد و رنگ هاي مضر شيميايي استفاده نشده باشد.
    9- تاثير نامطلوب بر سلامت رواني كودكان نداشته و موجب ترس، اضطراب و... در ايشان نشود.
    10- مروج گرايش به خشونت، تعرض به حقوق ديگران و جمع گريزي نشود.
    11- از نظر وزن، اندازه و... با ويژگي هاي رشد فيزيكي و علايق كودك در گروه سني و جنسيت
    مخاطب پيشنهادي متناسب باشد.