آنچه طاعون چند قرن پیش می تواند درباره کرونا به ما بیاموزد

دکترهانا مارکوس استادیار تاریخ علم در دانشگاه هاروارد در مقاله ای در نیویورک تایمز به بررسی تجارب ایتالیا از مهار طاعون می پردازد.

به گزارش سرویس خواندنی های «انتخاب»؛ در این مقاله می خوانیم: شهری که نزدیک به 600 سال پیش کلمه قرنطینه را برای جهانیان تعریف کرد، بار دیگر با یک اپیدمی بزرگ مواجه شده است. در 23 فوریه سال جاری مقامات ونیز روزهای پایانی جشنواره سالانه خود را لغو کردند. جشنواره ای که انبوهی از گردشگران را به این شهر زیبای جهان کشانده بود و ازدحامی چشمگیر ایجاد کرده بود. علت این لغو زودهنگام مراسم، ورود ویروس کرونا به ایتالیا بود.

در مواجهه با ویروس جدید کرونا، ارزش آن را دارد که تجربیات طولانی ایتالیا را در مورد مبارزه با عالم گیری طاعون بررسی کنیم. اگرچه علل شیوع طاعون و ویروس فعلی بسیار متفاوت است اما پیامدهای اجتماعی این دو شیوع به طرز نگران کننده ای مشابه است.

به عنوان یک مورخ پزشکی ، تحقیقات من بر اوایل دوره مدرن و تاریخ ایتالیا از 1400 تا 1700 میلادی متمرکز است. در این دوره ، بسیاری از رویکردهای بهداشت فعلی ما، در واکنش به شیوع طاعون ظهور کرد. کلمه قرنطینه از کلمه ای ونیزی ریشه گرفته که به معنای "40 روز" است . این 40 روز در واقع همان مدت زمان قرنطینه ای است که در زمان طاعون به کشتی های تجاری تحمیل می شد. مقامات شهری در دوره رنسانس(که با حمله های مکرر طاعون مواجه بودند) رویکرد آماری ما را برای پیگیری شیوع بیماری توسعه دادند. در دهه 1450 مقامات شهر میلان و در دهه 1530 مقامات شهر ونیز ، شروع به ثبت همه مرگ و میرها به شکل روزانه کردند تا بر شیوع بیماری نظارت کامل داشته باشند.

در انگلستان طی قرن هفدهم، فهرست کشته های ویروس طاعون به صورت هفتگی در مطبوعات چاپ می شد. این فهرست با عنوان سوزناک "خداوند به ما رحم کند" منتشر می شد.  البته گذشته های دور، بهترین منبع برای توصیه روشهای  مهار بیماری نیست. اما تجربیات آنها درس روشنی در مورد پاسخ انسان به شیوع بیماری های عفونی ارائه می دهد.

در دوره رنسانس ، ایتالیا از بسیاری از ایالت های کوچک تشکیل شده بود و به دلیل شیوع طاعون ، مسافرت بین آنها به شکل منظم محدود می شد. مسافرانی که در این دوران بین مناطق مختلف حرکت می کردند مجبور به حمل گذرنامه هایی بودند که توسط دولت های محلی صادر شده بود و گواهی می داد که آنها از مکان های عاری از طاعون مسافرت می کردند.

جیووانی بوکاسیو، شاعر و محقق قرن چهاردهم در یکی از اشعار خود به وضعیت شیوع بیماری واکنش نشان داده و ابراز تاسف کرده بود که قوانین بسیار عجیب هستند. اما چرا او نگران بود؟ شاید به این خاطر که با وجود فراخوان ماکیاولی در سال 1513 برای اتحاد ایتالیایی ها، ایتالیا مدتها بعد و در سال 1861 به یک کشور واحد تبدیل شد.

هم اکنون ویروس کرونا به ایتالیا حمله کرده و چون ایتالیا نخستین کشور اروپاست که با اپیدمی شدید این ویروس مواجه شده است، ویروس کرونا با هویتی ایتالیایی شناخته می شود. اما به نظر می رسد روش مقابله با کرونا در داخل مرزهای ایتالیا، این روزها بی شباهت به صدها سال پیش نیست، چرا که دولت های منطقه ای علاوه بر بستن مرزهای شهری خود با برخی از شهرهای درگیر کرونا، در تلاشند خود را از سایر شهرها جدا کنند. از همه برجسته تر ، استان باسیلیکاتا است که قرنطینه 14 روزه ای را برای کلیه شهروندانی که از پیمونت ، لومباردی ، ونتو ، امیلیا رومانا و لیورژیا وارد می شوند ، وضع کرده است. این اقدامات تقریباً بیشتر از کنترل های بهداشتی رایج است. به نظر می رسد هویت های منطقه ای در ایتالیا زیر سایه وحشت از کرونا برجسته تر از هر زمان دیگری شده است. این موضوع ممکن است منجر به تنش بین اقدامات مقامات محلی و ملی  شود که برای مهار شیوع  کرونا در ایتالیا  تلاش می کنند.

اما فراتر از تشدید منطقه گرایی در جامعه ایتالیا ، ممکن است ویروس کرونا به افزایش خشونت علیه اقلیت ها یا تشدید نژادپرستی منجر شود. یکی از پیامدهای اجتماعی شیوع بیماری طاعون در اروپا در اواخر قرون وسطی ، خشونتی بود که اغلب علیه یهودیان انجام می شد. یهودیان متهم می شدند که ضمن مسوم کردن چاه ها، طاعون را اشاعه می دهند.

از زمان شیوع ویروس کرونا، ما شاهد نگرش منفی نسبت به آسیا و اعمال خشونت آمیز متعددی علیه آسیایی ها بوده ایم. ما باید از گذشته بیاموزیم ، این حملات خشونت آمیز را به عنوان ضرب و شتم های خطرناک، مورد شناسایی قرار دهیم و سریع و سخت برخورد کنیم. در ایتالیا ، احساسات ضد مهاجرتی نیز همراه با شیوع ویروس کرونا رو به افزایش است و  وزارت کشور ایتالیا اعلام کرد: 276 مهاجر غیرقانونی که طی هفته گذشته دستگیر شده اند در مکانهایی قرنطینه شده اند تا بررسی شود مبتلا به کرونا هستند یا خیر. رهبران احزاب افراطی ایتالیا نیز در حال آتش افکندن در  شعله های ترس و خشم عمومی هستند. دولت ایتالیا در پاسخ به اعتراضات ملی و خشم عمومی و برای تنش زدایی در مواجهه با بحران کرونا ، بندرهای خود را به روی مهاجران بسته است. این نوع رفتارها با گروههای آسیب پذیر را در زمان شیوع طاعون نیز دیده بودیم. در آن زمان نیز  مهاجران، روسپیان ، یهودیان و فقیران به دلیل شیوع طاعون سرزنش می شدند.

تشدید نژادپرستی و آزار و شکنجه غریبه ها و اقلیت ها  نشانگر ضعف قوانین و فقدان اخلاق جامعه در مواجهه با ترس و بیماری است. اگرچه  این رفتارها بیولوژیکی نیست اما همین نوع رفتارها نیز به نوعی  نشانه بیماری است. در ماههای آتی که ویروس کرونا به روند شیوع خود ادامه می دهد ما نه تنها باید خود را در برابر ابتلا به بیماری محافظت کنیم، بلکه باید خود را در برابر رفتارهای نادرست و غرایز انسانی خشن نیز کنترل کنیم.

مترجم: رویا پاک سرشت