حالا كه 83 روز از ثبت رسمي نخستين مرگ‌ها براثر ابتلا به ويروس كرونا سپري شده آثار و تبعات اين ويروس بر ساير وجوه زندگي هم برجسته‌تر شده است.
ماجراي شوك‌هاي اقتصادي و اجتماعي به جاي خود مساله ديگر هويدا شدن چيزي است كه از آن به عنوان «سگ سياه افسردگي» ياد مي‌كنند. در واقع پس از آنكه بيماران مبتلا به كوويد 19 از درد اين ويروس خلاص مي‌شوند گويا به درد ديگري ممكن است دچار شوند. شايد از مرگ رها شده باشند اما ممكن است گرفتار افسردگي شوند، به همين دليل اين پرسش مطرح شده است كه چه مي‌شود كه يك فرد مبتلا به كرونا به افسردگي مبتلا مي‌شود.
آيا هر افسرده‌اي دست به خودكشي مي‌زند؟ نقش خانواده و مشاوران در اين زمينه چيست؟براساس گزارشي كه خبرآنلاين نوشته است: «در روزهاي اول كه اين بيماري آمده بود، احساس ترس و نگراني بيشتر بود. حتي مواردي داشتيم كه پس از فهميدن ابتلاي‌شان به بيماري، دست به خودكشي زده بودند.»
اين جمله را دكتر سيروس آرين، روانشناس باليني بيمارستان رازي مي‌گويد؛ فردي كه خود نيز مبتلا به ويروس كرونا شده بود و توانست با رعايت مسائل بهداشتي و همچنين رعايت قرنطينه، از آن جان سالم به در ببرد و درمان شود.
آرين در مورد تجربه خود از اين بيماري مي‌گويد: «چون خودم درگير اين بيماري شده بودم، بهتر است از تجربه‌ام بگويم. خانواده نقش بسيار مهمي در حمايت رواني از بيمار دارد. بيمار نبايد احساس تنهايي بكند. حمايت خانواده بايد باعث كمرنگ شدن حس گناه در بيمار باشد.» حس گناهي كه از طريق ويروس كرونا به فرد بيمار منتقل مي‌شود.
احساس گناه از اينكه مبادا اعضاي خانواده‌اش را ناخواسته به اين بيماري مبتلا كند و احساس گناه شديدتر از اينكه خانواده‌اش از او ويروس را گرفته و مرده باشند.براي كسي كه دچار افسردگي پس از كرونا شده است، چه كاري مي‌توان انجام داد؟ آرين در پاسخ به اين سوال مي‌گويد: «كسي كه دچار افسردگي پس از كرونا شده است، بايد تحت درمان روانشناسي و روانپزشكي قرار بگيرد. بايد دارو درماني شود و در كنار آن درگير مداخلات روانشناسي هم شود.»
اما چه مي‌شود كه فرد دچار افسردگي مي‌شود؟ ترس حضور در جمع بسيار زياد مي‌شود و باعث مي‌شود خلق فرد پايين بيايد و فرد دچار افسردگي مي‌شود. اين روانشناس در اين باره مي‌گويد:
«در اين جا روانشناس به خانواده آموزش مي‌دهد كه هنگام مواجهه با يك فرد مبتلا به كرونا چگونه رفتار كنند. وقتي فرد حمايت‌هاي رواني را از طرف خانواده مي‌بيند، روند بهبودش هم بهتر خواهد شد.»در روزهاي اوليه شيوع كرونا، ميزان خودكشي‌ها بيشتر بود. چون هم مردم اطلاعات پايين‌تري نسبت به كرونا داشتند و هم اينكه امروز اين بيماري همه‌گيرتر شده است.
دكتر آرين در ادامه مي‌افزايد: «البته من آماري براي گفتن اينكه تعداد خودكشي‌ها در ايام كرونا افزايش يا كاهش داشته، ندارم و فقط از روي مراجعانم كه اين اتفاق براي‌شان افتاده است، مي‌گويم كه احتمال خودكشي اين قبيل افراد زياد است. چرا؟ چون كه فرد دچار علايمي از جمله اينكه آن فرد دچار اختلالات خلقي، احساس تنهايي، انزوا، احساس گناه ناشي از اينكه نكند ويروس را به كسي انتقال دهد، وسواس در شست‌وشو و... مي‌شود و اما نقش ما درمانگران در اين وادي چيست؟
ما در اين جور موارد به بيمار خدمات روانشناسي ارايه مي‌دهيم و به او كمك مي‌كنيم كه اين حس‌ها را از دست داده و با بيماري‌اش كنار بيايد.روانشناس باليني بيمارستان رازي در مورد انواع خودكشي و ارتباط با خودكشي‌هاي ناشي از كرونا مي‌گويد كه «نمي‌شود گفت اين خودكشي خودخواهانه است يا دگرخواهانه. هميشه افراد در زندگي خود با آسيب‌ها يا شكست‌هايي مواجه مي‌شوند، بعضي‌ها با اين شكست كنار مي‌آيند و بعضي ديگر نمي‌توانند ادامه دهند و اقدام به خودكشي مي‌كنند. كرونا هم يك آسيب است.
درست مثل فردي كه مي‌فهمد مبتلا به سرطان شده و خودكشي مي‌كند. در حقيقت، مي‌توانيم بگوييم اين يك نوع ضعف رواني است كه باعث اقدام به خودكشي فرد مبتلا مي‌شود.اما ماجرا به همين‌جا ختم نمي‌شود. نمي‌شود گفت كه هر كسي كه توان مقابله با آسيب اجتماعي يا فردي را ندارد، خودش را مي‌كشد.
نه! پس نقش مشاوران در اين زمينه چيست؟ مگر نه اينكه اين افراد هستند تا زندگي افراد در جامعه را بهبود ببخشند؟ دكتر آرين در اين مورد مي‌گويد: «بيمارستان ما پويشي راه انداخته است تا علاوه بر اينكه بيماران كرونايي را مشاوره دهد، خانواده آنها را نيز آموزش دهد. اين كار بيمارستان‌هاي ديگر از جمله بيمارستان‌هاي روانپزشكي روزبه و ايران هم انجام مي‌دهند.»
او ادامه مي‌دهد: «از پرسنل خود ما هم حدود ۴۸ نفر درگير اين بيماري شدند. از اول فروردين دو شماره را دراختيار مراجعان كرونايي و خانواده‌هاي‌شان قرار داديم كه به آنها خدمات روانشناسي ارايه دهيم.»گاهي فرد مبتلا از طرف خانواده طرد مي‌شود، زيرا نمي‌خواهند كه يك ويروس متحرك را در خانه تحمل كنند. ويروسي كه جان همه‌شان را به خطر مي‌اندازد.
گاهي هم اين قضيه برعكس اتفاق مي‌افتد. فرد براي اينكه خانواده خود را در خطر نيندازد، از آنها فاصله مي‌گيرد و در هر دو صورت اين قضيه، به ماشين‌خوابي يا خيابان‌خوابي روي مي‌آورد.اين روانشناس در اين باره مي‌گويد: «مراجعه‌اي داشتم كه خودش درمانگر است و براي اينكه به خانواده خود آسيب نرساند يا در مطب خود يا در ماشينش شب را صبح مي‌كند.»
آرين در انتها به افرادي كه مشكوك به كرونا هستند، توصيه مي‌كند كه در ابتدا به پزشك مربوطه مراجعه كنند تا هم معلوم شوند بيمار هستند يا خير و در صورت مثبت بودن جواب تست، بايد پزشك تشخيص دهد كه در چه مرحله‌اي قرار دارد و براي او دارو تجويز كند. بعد از آن فرد بايد به قرنطينه برود و از عزيزان خود فاصله بگيرد تا درمان شود، اگر هم در خود يا اطرافيان در او نشانه‌هاي افسردگي مي‌بينند از روانشناس كمك بگيرند.
روزنامه اعتماد
