خاطرات مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶، هر شب منتشر میشود. پیشتر، خاطرات «آیت الله» از سال ۵۸ تا ۷۱ در سرویس تاریخ «انتخاب» منتشر شده بود.
سرویس تاریخ «انتخاب»: متن کامل خاطرات ۷۱ تا ۷۶ (که به صورت اختصاصی در «انتخاب» منتشر میشود) در زیر آمده است
سال ۱۳۷۱
در راه براى بازديد از نمايشگاه صنايع سنگين، به نمايشگاه بينالمللى رفتم؛ خيلى وسيع برگزار شده است. حدود دو هزار واحد صنعتى شركت كردهاند. از غرفههاى زيادى در بخش طراحى مهندسى و طراحى مونتاژ و ريختهگرى و قالبسازى و قطعهسازى و خودرو بازديد كردم. با مينىبوس روباز از فضاى باز نمايشگاه عبور و بازديد كردم و به مطالب صنعتگران گوش دادم. مشكل مهمى ندارند؛ شاداب و با رونقاند. مصاحبهاى انجام شد. سه ساعت طول كشيد.
به دفترم آمدم. اوضاع مشهد را پرسيدم. گفتند ديشب شرارت تا ساعت يك و نيم بعد از نيمه شب ادامه داشته و با دخالت سپاه تمام شده و جمعى را بازداشت كردهاند. خرابىهاى زيادى بار آوردهاند.
[آقايان عبدالله احمد بداوي و فرناندو سولانا]، وزيران امور خارجه مالزى و مكزيك جداگانه آمدند. صحبتها بر محور توسعه روابط بود. آقاى [سيدحسين] موسويان، سفيرمان در آلمان آمد و خواست كه با [آقاي اشميت باور]، وزير امنيت آلمان كه به ايران مىآيد، ملاقات كنم. مدعى است مأموريت او رفع موانع توسعه روابط است و پيام صدراعظم را دارد. عصر آقاى [علي] فلاحيان، [وزير اطلاعات]، براى تقاضاى همين ملاقات آمد. همچنين حوادث مشهد را شرح داد.
در جلسه هيأت دولت، وقت زيادى صرف مسأله مشهد و كيفيت برخورد با آن به منظور جلوگيرى از تكرار اينگونه حوادث مذاكره شد. رهبرى هم امروز با احضار وزراى مربوط، دستور سختگيرى دادهاند. موضوع توزيع و قيمت سيمان مطرح بود كه ناتمام ماند.
شب ميهمان رهبرى بودم. درباره مسأله مشهد و برخورد با متخلفين و مسايل فرهنگى مذاكره شد. ايشان خبر داد كه جامعه مدرسين [حوزه علميه قم]، نامهاى در انتقاد از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و سازمان صدا و سيما نوشتهاند.
سال ۱۳۷۲
جمعى از نويسندگان و هنرمندان كانون پرورش فكرى كودكان و ساير مراكزى كه براى كودكان كار مىكنند، آمدند. گزارش كار و نيازها را دادند. من هم صحبت كردم.
دكتر [سيد حسين] فتاحى و همسرش دكتر [قدسيه] علوى، نمايندگان مشهد براى مشكلات شهر مشهد آمدند و و براى فعالتر شدن خانمها در جامعه استمداد كردند. براى معاينه و معالجه عفت كه شنيده بودندكسالت دارد، اظهار آمادگى كردند.
[آقای محمدناصر توسلی زاده]، نماينده تربت حيدريه آمد. براى امور عمرانى تربت عكس ملاقات با مديريت دولتي استمداد كرد و از مواضع من تشكر داشت. [آقای اسماعیل نوروزی]، نماينده، [آقاي نقي وحيدي]، امام جمعه و همچنین فرماندار اقليد آمدند و براى امور فرهنگى و عمرانى شهر استمداد كردند. مجمع نمايندگان استان آذربايجان غربى آمدند. هر يك جداگانه از حوزه انتخابيه خودش گفت و همگى براى امور عمرانى و خسارات سيل كمك خواستند.
عصر شوراى اقتصاد جلسه داشت. براى مسايل صنايع دارويى و خريد هواپيما تصميمگيرى شد. سرشب از استخر استفاده كردم.
[آقاي عبدالله نوري]، وزير كشور اطلاع داد كه نطق آقاى [احمد]توكلى، كانديداى رياست جمهورى، براى تلويزيون اشكال مقرراتى دارد و كسب تكليف كرد؛ گفتم سعى كنند حل شود و پخش كنند.
در راه خانه از تلويزيون ماشين شنيدم كه وزارت كشور اعلان كرده نطق با قانون منطبق نيست و براي اصلاح پخش نميشود. به خانه آمدم. به آقاى نورى گفتم كه بهتر است همين امشب پخش شود كه با [يك ساعت] تأخير پخش شد.
سال ۱۳۷۳
صبح اول وقت، دكتر پورمقدس و دكتر اسفنديارى از اصفهان آمدند كه قبل از سفر من تذكراتى بدهند. مىخواهند براى صرفهجويى، بعضى از نيروهاى ساير بيمارستانها را به بيمارستان جديدالتأسيس بياورند و اخيراً بعضىها مخالفت مىكنند.
براى افتتاح دانشكده جديد معدن كه وزارت معادن و فلزات، براى دانشگاه ساخته است، به دانشگاه صنعتى اميركبير رفتيم. از آزمايشگاهها و طرحهاى تحقيقاتى و كتابخانه بازديد كرديم. در آمفىتئاتر توضيحات دادند. در دفتر دانشگاه هم لدىالورود، [آقای محمدحسین سلیمینمین]، ریيس دانشگاه و همچنین ریيس دفتر نمايندگى رهبرى و آقاى [سیدکمال الدین] نيكروش، [استاد دانشکده برق دانشگاه امیرکبیر]، توضيحات دادند و نيازها را گفتند. از ساختمان نيمه تمامى هم بازديد كرديم و وعده تسريع در پرداخت اعتبارات را داديم. در اجتماع دانشجويان و اساتيد شركت كردم. خيرمقدم و سخنرانى وجواب سئوالات داشتيم.
به دفترم رفتم. تا ظهر كارها را انجام دادم. عصر مصاحبهاى با راديو در مورد ايام پانزده خرداد انجام دادم. شوراى عالى انقلاب فرهنگى جلسه داشت. دربارة وضع دانشگاههاى معتبر بحث شد.
براى مراسم سالگرد تأسیس مجلس شورای اسلامی، به مجلس رفتيم. ابتدا در جمع نمايندگان، به اظهارات ده نفر از آنها گوش دادم. سپس آقاى ناطق نوری، [رییس مجلس]، خيرمقدم گفت و من توضيحات دادم. سپس نماز جماعت خواندیم و شام خوردیم؛ با مراجعات فراوان نمايندگان. شب به خانه آمدم.
سال ۱۳۷۴
ديشب و امروز هم باران خوبي داشتيم. در چند شهر هم سيل مخرب آمد. از خانه، براي بازديد مركز تحقيقات مواد و انرژي در مشكينآباد كرج رفتيم. آقاي [حسین] محلوجي، [وزیر معادن و فلزات] هم از خانه با من بود. در راه، دربارة مركز عظيمي كه شوروي سابق در قرقيزستان، براي توليد سيليكون به وجود آورده و ناتمام مانده و اخيراً به ايران پيشنهاد براي تكميل آن شده، مذاكره كرديم. آقاي محلوجي، براي استفاده از تجربه موجود در مركز تحقيقات كه در اين خصوص وجود دارد، آمده بود.
خط توليد بلور سيليكون را افتتاح كردم. پايلوت آن را آمريكاييها، قبل از انقلاب به ايران دادهاند، ولي در دره افتاده و بخشي از آن آسيب ديده و قسمتي را هم به خاطر انقلاب ندادهاند. اخيراً آن را تكميل كردهاند و كار آن شروع شد. ويفرهاي سيليكون كه توليد ميكنند، ارزش افزوده زيادي دارد و براي ساخت قطعات نيمههادي در صنايع نظامي، وزارت دفاع و مركز صنايع الكترونيك استفاده ميشود. از پايلوتهاي ياقوت مصنوعيسازي و سراميكها و رنگهاي آب طلا و ... . بازديد كرديم. آقاي دكتر مظفرزاده و دكتر هاشمي، گزارش دادند و من در تشويق و حمايت، صحبت کردم
از آنجا براي بازديد از طرح فجر 3 رفتيم كه هواپيماي كوچك چهارنفرهاي با همكاري وزارتهاي اطلاعات، راه و ترابری و دفاع ساختهاند. در آنجا توضيحاتي راجع به ساير كارهاي مؤسسه تحقيقات دفاعي، مثل ساخت زيردرياييها و كرافت و كپيسازي (PC7) و طراحي جت آموزشي و .... دادند. از كارگاه ساخت هواپيماها بازديد كرديم و در فرودگاه مهرآباد، پرواز آن را همراه با نمايش آكروبات خوب خلبان ديديم.
عصر در جلسه هیأت دولت، چند مصوبه داشتيم. آقاي [حمید] ميرزاده، [معاون اجرایی رییسجمهور]، گزارش سفر به چين را داد. قرار مهمي در زمينههاي مترو و سيمان و كشتي و تجارت و ... امضا شده است. به حرم شاه عبدالعظيم رفتيم. از بخشهاي در دست ساخت بازديد كرديم. رواقهاي جديدالاحداث كه مرحوم امامزاده حمزه و شاه عبدالعظيم و امامزاده طاهر را به هم وصل كرده است، افتتاح كردم. در جمع حضار، آقاي [محمدی] ريشهري، [تؤلیت آستان حضرت عبدالعظیم حسنی(س)] از كمكهاي من تشكر كرد و من هم صحبت كوتاهي نمودم.
به سوي خانه آمديم. آقاي [سیدعلی] غيوري، [امامجمعه شهرری]، در ماشين من نشست و در راه، از مراسم برائت از مشرکین و تبعيد آقاي [شیخعباس] ايزدي از نجفآباد و دفتر رهبري انتقاد داشت. آماري از كارهاي امدادي و جمع و خرج پولهاي وجوه شرعيه و بريه داد. گفتم يك ماه شهريه را از سوي من، به طلاب آنجا بپردازد.
سال ۱۳۷۵
[آقای جواد بخشی الموتی]، سفير جديدمان در سريلانكا، براى خداحافظى و كسب نظر آمد. توضيحاتى دربارة موارد ممكن همكارى دو كشور را گفت. آقاى [علی] نيازى از دادگاه نظامى آمد. اتهامات مصطفى داود زاده را گفت؛ گفتم عادلانه و منصفانه برخورد شود. بعد ناصر [داود زاده] براى كسب اطلاع آمد. اتهامات را قبول نداشت، گفتم برود و توضيح بدهد.
[آقای غلامرضا آقازاده]، وزير نفت آمد. برنامه اوپك را با شرايط وارد شدن نفت عراق در بازار گفت؛ اينكه احتمالاً اين مقدار نفت، تقاضاي جديد دارد و گفت با مطالعات جديد، ذخاير مخازن پارس جنوبى خيلى وسيعتر شده و سهم ايران، خيلى بيشتر از سهم قطر است. حدود نُه تريليون مترمكعب در ايران و شش تريليون در آبهاى قطر. بايد به سرعت بهرهبردارى را شروع كنيم. از كارهاى مهدى تعريف كرد و مديريت او را ستود و گفت، حفارى در درياى خزر كه با 4500 متر به عمق رفتند، هنوز به نفت و گاز نرسيده و بايد تا 5500 متر برويم. براى گرفتن سهم ارز استمداد كرد و گفت، شركتى كه در خارج براى معاملات نفتي تأسيس شده، امسال 80 ميليون دلار سود برده است.
اعضاى ستاد برگزارى مراسم [هفتمین] سالگرد [ارتحال] امام آمدند. آقاى [محمدعلی] انصارى گزارش داد و من هم با صحبتهاى مفصل تشويقشان كردم. عصر سلمانى براى اصلاح آمد. سونا گرفتم و به خانه آمدم. در گزارشها، پيروزى حزب ليكود در اسرایيل بر حزب كارگر سخت مورد توجه است. اين حزب با صلح خاورميانه مخالف است و آمريكا و اروپا و اعراب، خيلى تلاش كردند كه مانع پيروزى آن بشوند كه نتوانستند؛ بايد منتظر عواقب باشيم.
سال ۱۳۷۶
آقاى [غلامحسین] كرباسچى، [شهردار تهران] آمد. از رهبرى گله داشت، به خاطر مخالفت با [اعطای] نشان ايشان و نيز عدم توجه به دفاع ايشان در مقابل تفتين مخالفانش، منجمله در مسأله فرهنگسراهای شهرداری و [روزنامه] آفتابگردان و شكايت وزير مسكن [و شهرسازی]. مديران طرحهاى نيروگاههاى آبى وزارت نيرو آمدند. از برنامه سدها و نيروگاههاى رودهاى كارون، دز و كرخه گزارش دادند كه مجموعاً به 23 هزار مگاوات خواهد رسيد.
دستاندركاران مراسم سالگرد رحلت امام آمدند. آقاى [محمدعلی] انصارى گزارش داد و من هم دربارة اهميت خدمات امام به ايران و اسلام صحبت كردم. آقاى [رسول] زرگر، [معاون عمرانی وزیر کشور و رییس ستاد بحران] آمد. گزارش كارها و نيازهاى بازسازى زلزله را داد و كارهاى عمرانى شهردارىها را كه امسال اعتبارات بىسابقهاى دارند و اهميت انتخابات شوراها و تقاضاى تصويب عوارض پيشنهادى را داشت. در مورد سفر خراسان و طرحهاى مهم عمرانى، مصاحبهاى انجام دادم.
عصر مجمع تشخيص مصلحت نظام، جلسه با مصوبهاى و چند ماده آیيننامه [داخلی] داشت. سپس آقاى [محمد] امامى كاشانى، براى قرضهايي كه در تبليغات رياستجمهورى بارآورده استمداد كرد. آقاى دكتر روحانى، [دبیر شورایعالی امنیت ملی] آمد. از حوادث احتمالى اختلافات خطى بعد از انتخابات و وضعى كه در مجلس به وجود آمده، با توصيه رهبرى براى ابقاى آقاى ناطق [نوری] در رياست مجلس، اظهار نگرانى كرد. در گزارشها، پيشرفت نيروهاى ضدطالبان در افغانستان مورد توجه است.