سرویس تاریخ «انتخاب»: بودجه جشن‌های ۲۵۰۰ ساله حتی پیش از برپایی آن در ۲۰ تا ۲۴ مهر ۱۳۵۰، برای بسیاری از طیف‌های جامعه ابهام داشت و تا همین امروز که که ۴۹ سال از آن می‌گذرد هنوز به روشنی معلوم نیست که این بودجه هنگفت دقیقا چقدر بود و از کجا تامین شد.
در مستند «مهمانی بزرگ»، ساخته حسن امینی، مارسل هودر - پیشخدمت حاضر در این مراسم - می‌گوید: «بودجه دو سال سوئیس را ظرف دو روز خرج کردند...» ابوالحسن بنی‌صدر هم که دیگر راوی منتقد ماجراست با آن‌که در مورد رقم دقیق اطمینان ندارد ولی بر اساس شنیده‌هایش، آن را ۶۵۰ میلیون دلار برآورد می‌کند. از سوی دیگر عبدالرضا انصاری عضو شورای برگزاری جشن‌های ۲۵۰۰ ساله در مصاحبه با بیژن فرهودی در کیهان لندن، کل بودجه مصرفی این جشن‌ها را رقم ۲۲ میلیون دلار اعلام و همین اظهاراتش را در برنامه «صفحه ۲» بی‌بی‌سی فارسی تکرار کرد، عباس میلانی اما در واکنش به او رقم ۲۲ میلیون دلار را همان‌قدر حدسی دانست که رقم ۶۵۰ میلیون دلار بنی‌صدر را. به عقیده میلانی هزینه‌های راهسازی، امنیت، ارتش، خرید ماشین‌های ضدگلوله و... بسیار بیش از رقم مورد ادعای انصاری است.
به هر روی آن‌طور که از قرائن پیداست حکومت از این پرسش مردم هراس داشته، برای همین هم از چند ماه پیش از برگزاری این جشن‌ها کوشیده از تریبون‌های رسمی مثل روزنامه‌های پرتیراژ وقت این نکته را القا کند که هزینه این جشن‌ها را صاحبان صنایع و بازرگانان پرداخت کرده‌اند! مثلا روز دوشنبه ۲۱ تیر ۱۳۵۰ روزنامه کیهان خبر داد که بخش بزرگی از مخارج این جشن‌ها را بخش خصوصی تامین کرده است. متن کامل گزارش کیهان را در این باره در پی می‌خوانید:
امروز اطلاع حاصل شد که به علت نزدیک شدن تاریخ برگزاری جشن‌های دو هزار و پانصد ساله، فعالیت‌های تاسیساتی و تشریفاتی مربوط به آن سرعت بیش‌تری یافته است و در این میان نمایندگان صاحبان صنایع و تجار، با کمک‌های بی‌دریغ مالی خود، بر پیشرفت این فعالیت‌ها افزوده‌اند. از جمله هزینه ساختمان میدان و بنای شهیاد [آزادی کنونی]، که نموداری از دوران گذشته تاریخ شاهنشاهی ایران و در عین حال از بزرگ‌ترین موزه‌های عالم خواهد بود، توسط بخش خصوصی تامین شده است. علاوه بر موزه تاریخی، قسمت‌های مختلف دیگری نظیر موزه آثار جدید، تالار نمایش تاریخ ایران همراه با نور و صدا و حرکت و میدان‌گاه مراسم عمومی و تشریفاتی وجود خواهد داشت.
بنای شهیاد [آزادی کنونی] چقدر خرج برداشت؟
از جمله مخارج دیگر جشن‌ها که توسط بخش خصوصی پرداخت می‌شود مربوط است به ۵۰ چادر مخصوص پذیرایی از سران کشور‌های شرکت‌کننده در جشن‌های شاهنشاهی که در شیراز و تخت‌جمشید در شرف تکمیل و تاسیس است. بخش خصوصی تاکنون برای بنای یادبود میدان شهیاد و سراپرده‌های پذیرایی تخت‌جمشید جمعا ۴۲ میلیون تومان در اختیار شورای جشن‌های شاهنشاهی قرار داده است و تعهد کرده است بقیه مخارج این تاسیسات را نیز بپردازد.
سراپرده‌های مخصوص پذیرایی جشن‌های دوهزار و پانصد ساله پس از خاتمه جشن‌ها در اختیار سازمان جلب سیاحان قرار می‌گیرد تا به صورت مهمان‌سرایی استثنایی سیاحان و جهانگردان مختلف را به تخت‌جمشید جلب کند. جهانگردانی که در آینده برای دیدار از تخت‌جمشید راهی این منطقه تاریخی می‌شوند، دیگر مجبور نخواهند بود که شب‌ها به شیراز بازگردند. بلکه در همان تخت‌جمشید در یکی از پیشرفته‌ترین و زیباترین مهمان‌سرا‌های جهان اقامت خواهند کرد.
هزینه پذیرایی از مهمانان
بخش خصوصی برای تامین هزینه جشن‌های شاهنشاهی، فعالیت‌های خود را تقسیم‌بندی کرده است و از جمله گروهی از صاحبان صنایع ۵۰ اتومبیل آخرین سیستم، برای رفت و آمد سران کشور‌های شرکت‌کننده در جشن‌ها، در اختیار شورای جشن‌های شاهنشاهی می‌گذارد.
این اتومبیل‌ها بعدا به دولت واگذار می‌شود. ضمنا دسته دیگری از صاحبان صنایع کلیه مخارج پذیرایی از سران کشور‌ها و همراهان‌شان، روزنامه‌نگاران خارجی و داخلی شرکت‌کننده در جشن‌ها، را طی اقامت آنان در شیراز و تخت‌جمشید بر عهده گرفته‌اند. این مخارج در حدود سه میلیون تومان برآورد شده است. به علاوه هزینه تاسیسات مرکز مطالعات مدیریت ایران وابسته به دانشگاه هاروارد، که عملیات ساختمانی آن اخیرا آغاز شده است و همزمان با برگذاری جشن‌های دو هزار و پانصد ساله افتتاح می‌شود، توسط گروهی دیگری از نمایندگان بخش خصوصی پرداخت می‌شود. هزینه این مرکز قریب ۷ میلیون تومان خواهد بود.
۴۱ نفر از سران کشور‌های مختلف قبول دعوت کرده‌اند
به امر شاهنشاه آریامهر به منظور قدردانی از صاحبان صنایع و بازرگانی که در بزرگداشت جشن‌های شاهنشاهی سهیم و شریک بوده‌اند، لوحه یادبود مخصوصی در بنای میدان شهیاد نصب خواهد شد. در این لوحه نام و میزان کمکی که هریک از نمایندگان بخش خصوصی به پیشرفت جشن‌ها کرده‌اند ثبت می‌شود.
ضمنا امورز کسب اطلاع شد که در جریان برگزاری جشن‌های دو هزار و پانصد ساله، از سنت‌های ملی و آداب و رسوم میهنی الهام گرفته می‌شود و در صورت لزوم پاره‌ای از موسسات بین‌المللی در برگزاری جشن‌ها با مسئولان امر همکاری خواهند کرد.
همچنین به موجب آخرین خبر تاکنون ۴۳ نفر از سران کشور‌های جهان، آمادگی خود را برای شرکت در جشن‌های بزرگ شاهنشاهی ایران اعلام کرده‌اند و این اجتماعی بی‌سابقه در تاریخ خواهد بود، چراکه تاکنون هرگز این عده از سران کشور‌های در یک نقطه گرد هم نیامده‌اند. سران کشور‌هایی که به ایران می‌آیند هریک از برجسته‌ترین سران قاره‌هایی هستند که کشورشان در آن قاره واقع شده است. به عنوان نمونه از آسیا رئیس‌جمهوری هندوستان، از کشور‌های شرق اروپا پادگورنی صدر هیات‌رئیسه شورای عالی شوروی و از آفریقا هیلاسلاسی امپراتور اتیوپی را می‌توان نام برد.
از این گذشته در حدود بیست سازمان صنعتی و بازرگانی بین‌المللی که در رشته‌هایی، چون تهیه لوازم آرایش و پوشاک فعالیت می‌کنند، داوطلب شده‌اند که بدون دریافت مخارج به برگذاری هرچه بهتر و شکوهمندتر جشن‌های شاهنشاهی کمک کنند.
