محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در یادداشتی در پایگاه اطلاع رسانی دولت نوشت: امروزه دنیا در یک پیچ تاریخی قرار گرفته و یکی از مهم‌تریـن پیشران های این پیچ، فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌عنوان یک فناوری تحول آفرین و پیدایش زیست بوم فضای مجازی است که با تأثیر فزاینده خود در حال شکل دادن به تمام عرصه‌های زندگی حقیقی است به نحوی که امروزه فاصله بین مجاز و حقیقت در این فضا به صفر رسیده است. این فضا تمام ساحت‌های حیات بشری را آن‌گونه تحت تأثیر قرار داده است که دنیای ما را در کمیت و کیفیت دچار تحولاتی عمیق ساخته است به نحوی که فضای مجازی به اندازه انقلاب اسلامی اهمیت پیدا کرده است.
براساس همین اهمیت فزاینده است که رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح یکشنبه ۲۲ تیرماه در دیداری مجازی با نمایندگان در کنار «مسکن»، «ازدواج جوانان و راه‌های تسهیل آن» و «فرزندآوری و جلوگیری از حرکت کشور به سمت پیری جمعیت»، «مدیریت فضای مجازی در کوتاه مدت و میان مدت» را از مسائل اصلی اجتماعی کشور دانستند و خواستار مدیریت عقلانی این فضا و توجه جدی به اهمیت این حوزه در تقویت فرهنگ جامعه شدند. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در کنار دیگر نهادهای مسئول در قبال این فضا، خود را از مخاطبان اصلی سخنان رهبر انقلاب دانسته و براساس رهنمودهای ایشان، گام‌های اساسی‌ای را در راستای مدیریت کوتاه و میان مدت آن برداشته است.
این وزارتخانه ضمن آگاهی دقیق از معایب و آسیب‌های فضای مجازی چون قمار، وس، کلاهبرداری‌ها و جرایم سایبری، دروغ و تهمت بر این باور است که با وضع و شکل‌گیری مقررات لازم از یک سو و ایجاد زیرساخت‌های حیاتی و تولید محتوا و ارائه خدمات از سوی دیگر، می‌توان از شمار و گستره این آسیب‌ها کاست و با محقق کردن ظرفیت‌های بالقوه این فضا، از مزایای بسیار آن برای تحقق منافع ملی بهره برد. در این راستا در کوتاه مدت دو اقدام کلان در دستورکار قرار گرفته است: قانونمندسازی فضای مجازی و افزایش استقلال و قدرتمندی در این فضا.
- قانونمندسازی فضای مجازی: ضعف در مدیریت فضای مجازی در زمینه‌های مختلف ازجمله تعیین مسئولیت حقوقی و مدنی ارائه‌کنندگان خدمات در حوزه فناوری اطلاعات، حکمرانی الکترونیکی، مدیریت تراکنش‌های الکترونیکی و حفاظت از داده‌های اشخاص در فضای مجازی، باعث خواهد شد تا آسیب‌های اجتماعی مدنظر رهبر معظم انقلاب در این فضا تشدید گردد. در راستای کاهش و رفع نگرانی‌های مذکور و قانونمندسازی فضای مجازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با همکاری مرکز پژوهش‌های مجلس و پژوهشگاه فناوری قوه قضائیه، با انجام مطالعات تخصصی و جامع، پیش‌نویس لوایح مورد نیاز در این زمینه را ارائه نموده است. این لوایح مشتمل بر لایحه مسئولیت ارائه‌دهندگان خدمات حوزه فاوا، لایحه صیانت از داده‌های شخصی، لایحه حکمرانی الکترونیکی و لایحه تراکنش‌های الکترونیکی سبب خواهد شد تا تعامل با فضای مجازی دارای اصول شده و با آسیب‌های آن برخورد قانونی و نه سلیقه‌ای صورت گیرد.
افزایش استقلال، تاب‌آوری و قدرتمندی در فضای مجازی: به شکل سنتی استقلال یک کشور مشتمل بر مؤلفه‌هایی چون سیاسی، نظامی، فرهنگی، قضایی، دیپلماتیک، ایدئولوژیک، اقتصادی و امنیتی می‌شود. اما امروزه اگر کشوری به‌دنبال حفظ استقلال فضای مجازی خود نباشد، سایر مؤلفه‌های استقلال خود را درمعرض خطر قرار می‌دهد. هدف، مقابله با هر نوع دشمنی ازجمله مقابله با هژمونی امریکا در عرصه فضای مجازی و اقتصاد دیجیتالی و رفع امکان تحریم اینترنتی ایران است. از سوی دیگر احراز جایگاه و سهم مناسب برای اقتصاد دیجیتال در فضای مجازی در چارچوب سیاست‌های اقتصاد مقاومتی کشور و برنامه‌ریزی همه‌جانبه برای بهبود شرایط کسب و کار مرتبط با فناوری‌های مجازی و بهره‌گیری از فرصت‌های اشتغالزایی و نیز رونق محتوا، خدمات و تجارت در این عرصه، از دیگر اهداف مطرح در این زمینه است. بر این اساس وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، اقدامات خود را در تکمیل هرچه سریعتر شبکه ملی اطلاعات به‌عنوان اصلی‌ترین راهبرد کشور برای بهره‌مندی حداکثری از فضای مجازی و مدیریت آسیب‌های آن تشدید نموده و امیدوار است تا با تکمیل و تسریع تکالیف محول شده به دیگر دستگاه‌ها، در کوتاه مدت، استقلال حداکثری فضای مجازی کشور محقق گردد.
در میان مدت اقدامات این وزارتخانه ناظر بر مدیریت فضای مجازی در راستای محقق‌سازی اهداف زیر است:
- ارائه بیانیه ارزش ج.ا.ایران در فضای مجازی: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بواسطه نقش پررنگش در کمک به سیاستگذاری در زمینه فضای مجازی از یک سو و اجرای مصوبات و تصمیم‌های اتخاذ شده در این زمینه از سوی دیگر، تلاش دارد تا با ایفای نقش مؤثر در تبیین بیانیه ارزش و مسیر حرکت ایران در فضای مجازی، مدیریت موفق این فضا را ممکن سازد. رسیدن به اجماع درباره این بیانیه و تبیین راهبرد منسجم ایران در شورای عالی فضای مجازی گامی است که در میان مدت محقق خواهد گردید.
- ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی و بسط گفتمان انقلاب اسلامی در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی: امروزه امتداد انقلاب اسلامی در فضای مجازی یک باید و ضرورت است تا شعار عزت و اقتدار انقلاب در فضای مجازی به یک گفتمان تبدیل گردد. گفتمان و هنجارسازی جذاب از انقلاب اسلامی بواسطه تولید و غنی‌سازی محتوای فضای مجازی، ابزار محقق‌سازی این گفتمان در جهان خواهد بود که برای نیل به این هدف، ارتقای فرهنگ کاربری و سواد فضای مجازی جامعه، از طریق آموزش عمومی و فرهنگ‌سازی برنامه‌ریزی شده است.
- افزایش رفاه عمومی از طریق فضای مجازی: ابزارهای توانمند فضای مجازی، دنیای ارائه خدمات (حمل و نقل، خرید کالا و خدمات و...) به کاربران را متحول و زمینه را برای افزایش رفاه عمومی ایجاد نموده‌اند. در این رابطه، با تکمیل صددرصدی شبکه ملی اطلاعات و بخش‌های مهم آن چون دولت الکترونیک و متناسب‌سازی خدمات فضای مجازی با ویژگی‌های مورد استفاده شهروندان و بومی‌سازی این خدمات، رفاه شهروندان با دریافت خدمات بهتر، سریعتر و مقرون به صرفه‌تر، تأمین خواهد شد.
- استفاده از فضای مجازی برای تقویت حضور ج.ا.ایران در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی و جایگاه ژئوپلیتیک سایبری آن: در میان مدت بواسطه استقلال زیرساختی و ایجاد بنیان‌های قوی در زمینه خدمات و محتوا، ایران در وضعیتی است که می‌تواند از طریق استانداردسازی و قانونگذاری و اجتماعی‌سازی فرهنگ ایرانی-اسلامی در گفتمان سایبری داخلی، منطقه‌ای و جهانی، نقشی پررنگ داشته باشد و با ایجاد ائتلاف‌های قوی در جهت استفاده عادلانه و اخلاقی از این فضا و ارتباط و همکاری وسیع و هدفمند با ملتها خصوصاً ملل مسلمان گام بردارد.
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باور دارد که به فرمایش رهبر معظم انقلاب می‌توان از عرصه فضاى مجازى حداکثر منافع را [کسب کرد]؛ همان کارى که دشمن می‌کند، شما [هم] می‌توانید بکنید در جهت عکس.
