يکشنبه ۰۸ خرداد ۱۴۰۱ | Sunday, 29 May 2022
  • ارتباط با انتخاب
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیک
  • |
  • نظرسنجی
يکشنبه ۰۸ خرداد ۱۴۰۱ | Sunday, 29 May 2022
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • گردشگری
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
جستجو
ویدئو جدیدترین اخبار پربیننده ترین
لایو خبر عکس خواندنی ها اخبار ویژه
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • گردشگری
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • ارتباط با انتخاب
  • پیوندها
  • آب و هوا
  • اوقات شرعی
  • مجله الکترونیک
  • نظرسنجی
  • آرشیو
ویدیو / نماینده آبادان: چقدر فریاد بزنیم که فساد در خوزستان بیداد می کند

ویدیو / نماینده آبادان: چقدر فریاد بزنیم که فساد در خوزستان بیداد می کند

ویدیو / ماجرای ملاقات جنجالی و جعلی پوتین چیست؟

ویدیو / ماجرای ملاقات جنجالی و جعلی پوتین چیست؟

ویدیو / فاجعه بسیار وحشتناک‌تری که در انتظار آبادان بود

ویدیو / فاجعه بسیار وحشتناک‌تری که در انتظار آبادان بود

ویدیو / گفتگو با عامل تیراندازی خیابان طالقانی: قصد داشتم افراد دیگری که با آن‌ها اختلاف داشتم را بکشم

ویدیو / گفتگو با عامل تیراندازی خیابان طالقانی: قصد داشتم افراد دیگری که با آن‌ها اختلاف داشتم را بکشم

ویدیو / عزاداری خوزستانی‌های مقیم قم برای درگذشتگان حادثه متروپل

ویدیو / عزاداری خوزستانی‌های مقیم قم برای درگذشتگان حادثه متروپل

ویدیو / این مسلمانان تاتار در حال جنگ با نیروهای پوتین در اوکراین هستند + زیرنویس فارسی

ویدیو / این مسلمانان تاتار در حال جنگ با نیروهای پوتین در اوکراین هستند + زیرنویس فارسی

کد خبر: ۵۷۷۷۸۴
تاریخ انتشار: ۱۴ : ۱۵ - ۱۲ مهر ۱۳۹۹
فرهنگ و هنر >> سینما، تئاتر و تلویزیون
پ

فرضیه‌ای درباره فیلمفارسی / چرا کلمه «فارسی» برای این دست فیلم‌های نازل به کار رفت؟

در تاریخ تئاتر - دست کم از قرن ۱۵ میلادی – از ظهور نوعی کمدی کوتاه در فرانسه یاد شده که صرفاً هدفش سرگرمی و خنده بوده و بین دِرام‌های بلند مذهبی اجرا می‌شده است (comic filler). این گونه از کمدی، که بعد‌ها طولانی و مستقل می‌شود، چند ویژگی شاخص دارد: شخصیت‌پردازی‌های قالبی و اغراق‌آمیز، پیرنگ داستانی غیرمعقول با اتفاقات خام و نامحتمل، شوخی‌های بدنی، شرم‌آور، هرزه و جنسی و مشخصه‌های دیگری که تقریباً همان چیزی است که دکتر کاوسی به فیلمفارسی نسبت داده است. اسم این ژانر از کمدی، فارس/farce است که از farcire لاتین گرفته شده است.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

فرضیه‌ای درباره فیلمفارسی / چرا کلمه «فارسی» برای این دست فیلم‌های نازل به کار رفت؟

محمدرضا بیاتی: بهمن مفید درگذشت. او یکی از نمادهای اصلی سینمای پیش از انقلاب بود. سینمایی که بسیاری آن را با اصطلاح فیلمفارسی می‌شناسند و به یاد می‌آورند، هرچند بذرِ نهال بالنده‌ی سینمای نوگرای ایران نیز در همان دوران کاشته شد. اصطلاح فیلمفارسی که روزگاری از سوی منتقدان برای توصیف تحقیرآمیز هنر نازل بکار می‌رفت امروز اعتبار گذشته را ندارد که دلایل آن موضوع این یادداشت نیست، بلکه تنها می‌توان گفت دشمنی با این سبک از سینما در آن مختصات تاریخی، عجیب یا غیرمنتظره نبود و بخشی از فضای آرمانشهری جهان‌ محسوب می‌شد که تا چنددهه پس از جنگ جهانی دوم ادامه داشت؛ بنابراین در زمانه‌ای که هانری برگسون می‌گفت ’کمدی باید بشریت را اصلاح کند‘ تصور این‌که در میان روشنفکران چه انتظاری از فرهنگ و هنر وجود داشته است چندان دشوار نیست؛ بخصوص کشورهای درحال توسعه مثل ایران. دکتر هوشنگ کاوسی یکی از آن روشنفکران بود. او را بنیانگذار نقد تحلیلی سینما در ایران می‌شناسند. کسی که عشق به سینما باعث شد تحصیل علم حقوق را در فرانسه رها کند و به دانشکده ادبیات سوربن برود و فیلم‌شناسی بخواند.

کاوسی پس از بازگشت به ایران در فیلسازی ناکام ماند. او باور داشت علت این ناکامی سیطره‌ی گفتمانِ سخیف‌پسند بر سینماست که امکان تولید آثار ارزشمندتر-چه با معیارهای زیباشناسانه چه محتوایی و مضمونی - را نمی‌دهد. بنظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین دلایل ابداع اصطلاح فیلمفارسی نیز مقابله با گفتمان مسلط بود. کاوسی می‌گفت فیلمفارسی‌ها نه ساختار دارند نه قصه و بیشتر بر جاذبه‌ی جنسی متکی‌اند، مشابه فیلم‌هایی که فرانسوی‌ها به آن فضولات بُز یا شلغم می‌گویند. او اصرار داشت که ترکیب ’فیلم و فارسی‘ واژه‌ی جدیدی می‌سازد که می‌تواند این نوع از فیلم‌ها را توصیف کند که نه فیلم هستند نه فارسی.

اما چرا کاوسی برای توصیف آن‌چه مبتذل و بی‌ارزش می‌دانست از کلمه‌ی فارسی در فیلمفارسی استفاده کرد؟ روشن‌تر بپرسیم چرا بنظر او فارسی‌بودن بمعنای مبتذل‌بودن است؟ خود او در منابع موجود در این‌باره توضیحی نداده و صرفاً مقصودش از فیلمفارسی را تشریح کرده است. با این‌وجود شاید بتوان از لابلای گفتگو‌های‌اش به این استنباط رسید که او کلمه‌ی ’فارسی‘ را در تقابل با ’ایرانی‘ بکار برده است و بنظر می‌آید که فارسی را معادل جنبه‌های فرومایه، عوامانه و منحط فرهنگ مفروض گرفته و کلمه‌ی ایرانی را معادل سویه‌های گرانمایه و عمیق زندگی و فرهنگ. با این‌حال اگر این استنباط درست باشد بیشتر بر انتخاب دلبخواهی کلمه‌ی فارسی در فیلمفارسی دلالت دارد تا یک رابطه‌ی معنی‌دار و قوی بین فارسی‌بودن و ابتذال.

آیا می‌توان دلیل متقاعدکننده‌ی دیگری یافت؟ بگمان نگارنده فرضیه‌ی دیگری هست که احتمالاً توضیح بهتری برای فیلمفارسی است. در تاریخ تئاتر - دست کم از قرن 15 میلادی – از ظهور نوعی کمدی کوتاه در فرانسه یاد شده که صرفاً هدفش سرگرمی و خنده بوده و بین دِرام‌های بلند مذهبی اجرا می‌شده است (comic filler). این گونه از کمدی، که بعدها طولانی و مستقل می‌شود، چند ویژگی شاخص دارد: شخصیت‌پردازی‌های قالبی و اغراق‌آمیز، پیرنگ داستانی غیرمعقول با اتفاقات خام و نامحتمل، شوخی‌های بدنی، شرم‌آور، هرزه و جنسی و مشخصه‌های دیگری که تقریباً همان چیزی است که دکتر کاوسی به فیلمفارسی نسبت داده است. اسم این ژانر از کمدی، فارس/farce است که از farcire لاتین گرفته شده است.

چنان‌که می‌دانیم دکتر کاوسی در فرانسه تحصیل می‌کرده و می‌توان با احتمال قریب به یقین گفت با این کلمه و ژانر آشنا بوده است. حال باید پرسید آیا معقول نیست اصطلاح فیلمفارسی متأثر از کمدی فارس بوده باشد؟ آیا تأکید کاوسی بر ماهیت جنسی فیلمفارسی‌ها با شکل خاصی از فارس، معروف به فارس اتاق‌خواب/ bedroom farce، تصادفی است؟ اگر این فرض درست باشد چرا او به این نکته اشاره نکرده است؟ بنظر نمی‌رسد مانع مهمی در بیان آن وجود داشته و چه بسا بر اعتبار آن اصطلاح می‌افزوده است. آیا تأثیرپذیری او ناخودآگاه بوده؟ روشن نیست! بهرحال این یک فرضیه است.

بهمن مفید خالق یکی از ماندگارترین سکانس‌های تاریخ سینمای ایران است و نمی‌توان از او گفت اما از مونولوگ بی‌همتای‌اش یاد نکرد: من بودم، حاجی نصرت، رضا پونصد، علی فرصت، آره و اینا خیلی بودیم، کریم آقامونم بود.... حالا ما به همه گفتیم زدیم. شومام بگین زده. آره! خوبیت نداره؛ واردی که... بهمن تلخ و ناشاد درگذشت، اما شما بگین شاد بود و رفت!

فرضیه‌ای درباره فیلمفارسی / چرا کلمه «فارسی» برای این دست فیلم‌های نازل به کار رفت؟

محمد رضا بیاتی، کارشناس ارشد زبان‌شناسی و پژوهشگر مسائل سیاسی

لینک کوتاه
ارسال به تلگرام
بازید از صفحه اول ارسال به دوستان نسخه چاپی
گزارش خطا
0
وب گردی
کدام بسته اینترنتی بهتر است؟!

کدام بسته اینترنتی بهتر است؟!

رها کردن یک نوزاد دختر مقابل شیرخوارگاه آمنه

رها کردن یک نوزاد دختر مقابل شیرخوارگاه آمنه

حمله روزنامه کیهان به نوید محمدزاده و فرشته حسینی: با حجب و حیای انسان ایرانی در تضادید

حمله روزنامه کیهان به نوید محمدزاده و فرشته حسینی: با حجب و حیای انسان ایرانی در تضادید

واکنش پیمان معادی به فروریختن ساختمان متروپل

واکنش پیمان معادی به فروریختن ساختمان متروپل

روزنامه گاردین پیش‌بینی کرد: سعید روستایی بهترین کارگردان کن می‌شود

روزنامه گاردین پیش‌بینی کرد: سعید روستایی بهترین کارگردان کن می‌شود

قیمت بلیط کنسرت‌ها به ۵۰۰ هزار تومان رسید!

قیمت بلیط کنسرت‌ها به ۵۰۰ هزار تومان رسید!

نظرات بینندگان
نام:
ایمیل:
* نظر:
رپورتاژ / تریبون 2
تصاویر
۱/۴
۱/۴
تصاویر: رونمایی از دستاورد‌های جدید پایگاه پهپادی ۳۱۳ ارتش

تصاویر: رونمایی از دستاورد‌های جدید پایگاه پهپادی ۳۱۳ ارتش

۲/۴
تصاویر: ۱۲۰ ساعت نفس‌گیر امدادگران «متروپُل»

تصاویر: ۱۲۰ ساعت نفس‌گیر امدادگران «متروپُل»

۳/۴
تصاویر: ششمین دوره فوتبال در شالیزار «فوتچل»

تصاویر: ششمین دوره فوتبال در شالیزار «فوتچل»

۴/۴
تصاویر: بازداشت عامل تیراندازی به پلیس در خیابان طالقانی

تصاویر: بازداشت عامل تیراندازی به پلیس در خیابان طالقانی

رپورتاژ / تریبون 2
ببینید!

ویدیو / اولین تصاویر بازدید سرلشکر باقری از پایگاه زیرزمینی ارتش

ویدیو / احیای میمون مُرده توسط راننده تاکسی

ویدیو / لحظه انهدام نفربر زرهی «BTR» در اوکراین

ویدیو / ثبت رکورد جهانی توسط بندباز فرانسوی

ویدیو / واکنش علی دایی به شایعه ممنوع‌الکاری‌اش: آویزان این فوتبال نیستم

ویدیوی پربازدید رسانه های اصولگرا؛ حرکات الهام چرخنده هنگام خواندن «سلام فرمانده»

ویدیو / علی دایی: از حضور در افطاری های سیاسی پشیمانم

آرشیو
رپورتاژ / تریبون 2
پربازدیدها
روز هفته ماه سال

زهرا امیرابراهیمی بهترین بازیگر زن جشنواره کن شد

حمله مسلحانه به ماموران پلیس در خیابان طالقانی تهران / پلیس: تیراندازی با سلاح کمری انجام شد / دو مامور از ناحیه پا و صورت مجروح شده‌اند / متهم دستگیر شد / رییس پلیس تهران: ضارب، روز گذشته در شهریار، چهار نفر را کشته بود

ویدیو / اولین تصاویر بازدید سرلشکر باقری از پایگاه زیرزمینی ارتش

«برادران لیلا» برنده جایزه فیپرشی جشنواره کن / سعید روستایی جایزه‌اش را به مردم داغ‌دیده آبادان تقدیم کرد

سرلشکر باقری از یک «پایگاه سری» ارتش بازدید کرد

هاآرتص: دولت بایدن زمانی تصمیم به عدم حذف سپاه از لیست تروریسم گرفت که فهمید شانس احیای برجام بسیار کم است / روایتی از دلایلی که کاخ سفید را مردد کرده است

تصاویر: تشییع «احسان قدبیگی» شهید صنعت دفاعی - اراک

عکس / جای خالی یکی از جانباختگان متروپل آبادان در مدرسه

دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور: دستورالعمل پوشاک بانوان ابلاغ شده که طبق آن مانتوهایی که قد آنها تا بالای زانو باشد ممنوع است / جلوی مانتوها باید روی هم بیاید و دکمه داشته باشد

تصاویری از شهید حسن صیاد خدایاری بعد از ترور در خیابان مجاهدین اسلام تهران

تایید هویت جسد مالک برج متروپل آبادان

المیرا شریفی‌مقدم به آنتن تلویزیون برگشت

انتشار اسامی افراد غیر روانشناس فاقد مجوز از سوی سازمان نظام روانشناسی / نام محمود انوشه، فرهنگ هلاکویی، ایمان سرورپور و علیرضا شیری در این لیست ۵۰ نفره

ناسا ساختار درمانند کوچک مریخی را «درِ سگ‌رو» نامگذاری کرد

اطلاعیه سپاه: ترور سرهنگ پاسدار صیاد خدایی توسط عوامل وابسته به استکبار جهانی / تسنیم: تروریست‌ها دو نفر بودند

پرستویی خطاب به جبلی: ظاهرا از شما هم آبی گرم نمی‌شود

دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور: دستورالعمل پوشاک بانوان ابلاغ شده که طبق آن مانتوهایی که قد آنها تا بالای زانو باشد ممنوع است / جلوی مانتوها باید روی هم بیاید و دکمه داشته باشد

خداحافظی سحر قریشی از سینما / اعلام رسمی ازدواج با امیر تتلو

هتل شهر با دستور دادستان تهران تخلیه شد

تصاویری از شهید حسن صیاد خدایاری بعد از ترور در خیابان مجاهدین اسلام تهران

روز‌های پر استرسی که همچنان ادامه دارد/ اردیبهشت ۱۴۰۱ با فیش‌های ۱۴۰۰ مستمری تامین اجتماعی!

فرمانده سپاه: قطعاً خداوند و امام زمان (عج) بر سرود سلام فرمانده نظر داشته است / این سرود در تاریخ کشور ماندگار خواهد شد

منابع اسرائیلی: برای اولین بار در حملات هوایی تل آویو علیه سوریه، سامانه روسیه به سوی جنگنده‌های اسرائیلی شلیک کردند

تایید هویت جسد مالک برج متروپل آبادان

زمان بازی های تیم ملی فوتبال ایران در مقدماتی جام جهانی

ویدیو / این حیوان عجیب الخلقه در عراق، شیر منقرض شده آشوری است؟

سازمان جهانی بهداشت: قرنطینه امیکرون ۵ روز نیست

معاوضه شماره موبایل با آپارتمان لوکس / قیمت شماره‌های رند به ۵۰ میلیارد تومان رسید

تماشا کنید: خداحافظی ایران با ارس؟ / پروژه «داپ» ترکیه چگونه در سکوت منابع آبی ایران را خشک می کند؟

سیلی «ویل اسمیت» به صورت مجری اسکار به خاطر شوخی با همسرش / تصویر واکنش حاضران در سالن / گریه و عذرخواهی اسمیت پس از دریافت جایزه: عشق موجب می‌شود کارهای دیوانه‌واری انجام دهیم؛ وقتی در اوج هستی، شیطان دقیقا همان موقع سراغت می‌آید +عکس و ویدیو

درگذشت ناگهانی بازیگر مشهور سینمای ایران/ علت فوت به روایت خبرگزاری قوه قضاییه: خودکشی

شرط تحویل آپارتمان ۱۵۰ متری در نیاوران به رضا رویگری / مجری صداوسیما: مالک منزل گفته خانه را با چند پرستار آماده کرده‌ام؛ فقط رضا باید تنها بیاید / وقتش رسیده بگویم که چقدر به رضا ظلم شده / او مدت‌هاست که در روابط‌ش دچار مشکل شده / مو‌های رضا به طرز عجیبی سوزانده شده بود؛ به گریمور گفتم جوری درست کن که فکر کند مو دارد

رپورتاژ / تریبون 2
خواندنی ها
سونگ کانگ هو از کره جنوبی بهترین بازیگر مرد شد  / نخل طلا به «مثلث اندوه» رسید
اهدای جوایز جشنواره فیلم کن ۲۰۲۲؛

سونگ کانگ هو از کره جنوبی بهترین بازیگر مرد شد / نخل طلا به «مثلث اندوه» رسید

ناسا روی طراحی بادبان‌های خورشیدی جدید سرمایه‌گذاری می‌کند

ناسا روی طراحی بادبان‌های خورشیدی جدید سرمایه‌گذاری می‌کند

اینستاگرام احتمالا به‌زودی شخصی‌سازی نحوه نمایش پست‌ها در پروفایل را ممکن می‌کند

اینستاگرام احتمالا به‌زودی شخصی‌سازی نحوه نمایش پست‌ها در پروفایل را ممکن می‌کند

سعید روستایی بعد از کسب جایزه فیپرشی: این جایزه بسیار مهم را تقدیم می‌کنم به مردم داغ‌دار کشورم در آبادان + ویدیو

سعید روستایی بعد از کسب جایزه فیپرشی: این جایزه بسیار مهم را تقدیم می‌کنم به مردم داغ‌دار کشورم در آبادان + ویدیو

رپورتاژ / تریبون 2
آخرین اخبار مهمترین عناوین روز

تصاویر: رونمایی از دستاورد‌های جدید پایگاه پهپادی ۳۱۳ ارتش

تصاویر: ۱۲۰ ساعت نفس‌گیر امدادگران «متروپُل»

تصاویر: ششمین دوره فوتبال در شالیزار «فوتچل»

تصاویر: بازداشت عامل تیراندازی به پلیس در خیابان طالقانی

خاطرات هاشمی رفسنجانی، ۷ خرداد ۱۳۷۸: سیدحسن خمینی از من خواست ریاست قوه قضاییه را بپذیرم / می گفت آشیخ جواد تبریزی حاضر به دیدار با خاتمی نشده

خاطرات حسن روحانی، شماره ۴۸: از طرف مدرسه به ما گفتند عکس امام نباید به شیشه ها نصب شود

یادداشت‌های علم، جمعه ۱۲ خرداد ۱۳۴۶: به سفیر انگلیس گفتم حتی فیصل، حسین و عارف هم ممکن است به ما بد بگویند

ویدیو / نماینده آبادان: چقدر فریاد بزنیم که فساد در خوزستان بیداد می کند

هزینه ارسال پستی چقدر بیشتر شده است؟ / وزیر ارتباطات: عادی و سفارشی ۲۰ درصد، ویژه و پیشتاز ۴۰ درصد افزایش یافته

رئیس سازمان مدیریت بحران: تا ظهر فردا به پیکرهای مغازه‌های همکف متروپل می رسیم

آخرین وضعیت ۶ بیمار مشکوک به آبله میمونی؛ جواب تست ۴ نفر منفی شد / ۲ مورد همچنان در حال بررسی

حادثه متروپل؛ دولت فردا را در سراسر کشور عزای عمومی اعلام کرد

ترامپ: در ۲۰۲۴، هم مجلس نمایندگان را پس می‌گیریم هم سنا و کاخ سفید را

تخریب متروپل فعلا منتفی است / آغاز عملیات مقاوم سازی ساختمان

انتقاد امام جمعه شیراز از حامیان احیای برجام: نفوذی دشمن شده اند و می گویند تمام کنید

روزنامه رسالت در واکنش به انتقادات همزمانی مراسم «سلام فرمانده» با شب شهادت امام صادق (ع) و حادثه آبادان:، چون دهه نودی‌ها امتحان دارند، باید ۵شنبه برگزار می‌شد / اتفاق تلخی در جایی از کشور رخ داده نمی‌شود تمام برنامه‌های فرهنگی کشور لغو شود

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی: چندان با این تحلیل که اسرائیل از احتمال توافق احیای برجام ناراحت بوده و دست به ترور سرهنگ صیاد خدایی زده، موافق نیستم

سود ۵۲ میلیون‌تومانی وام ۱۰۰میلیونی ودیعه مسکن

فرمانده یگان ویژه: حضور ما در آبادان صرفاً برای ایجاد امنیت مردم انقلابی و کمک به آسیب‌دیدگان حادثه است

پیام آیت‌الله جنتی برای حادثه متروپل: مردم را به آرامش دعوت می‌کنم

تعقیب کیفری عاملان زنده به گور کردن تعداد زیادی جوجه در اردبیل

وزیر خارجه مسقط مذاکرات محرمانه میان ایران، آمریکا و عمان درباره احیای برجام را رد کرد

رئیس پلیس تهران: حادثه خیابان طالقانی امنیتی نبود / هیچ تجمعی در محل حادثه نبوده است‌

فرماندار آبادان: عملیات آواربرداری به مراحل حساس و خطرناک رسید/ هر لحظه امکان ریزش وجود دارد

۴۷ درصد ظرفیت سدهای کشور خالی است/کاهش ۶ درصدی ذخایر سدها نسبت به سال گذشته

اوکراین از احتمال عقب نشینی از آخرین منطقه در لوهانسک خبر داد

آخرین آمار کرونا در ایران، ۷ خرداد ۱۴۰۱: فوت ۴ نفر در شبانه روز گذشته / شناسایی ۱۰۳ بیمار جدید کرونایی

شاخص کل بورس، امروز ۷ خرداد ۱۴۰۱

منابع خبری افغانستان: سرپرست وزارت دفاع طالبان هدف سوءقصد قرار گرفت / طالبان: یک شایعه بی اساس است

سقوط هواپیمای آموزشی در آب‌های قشم / فرماندار: دو سرنشین هواپیما در سلامت هستند

قیمت طلا و سکه، امروز ۷ خرداد ۱۴۰۱

گردوغبار از ابتدای سال تاکنون بیش از ۱۲ هزار خوزستانی را راهی مراکز درمانی کرده است

بهزیستی: ۶۱ نوزاد در سال گذشته در سطح شهر رها شده‌اند

توضیح پلیس درباره تیراندازی به ماموران کلانتری ۱۰۷: شخصی با سلاح کمری اقدام به تیراندازی به سمت مامورین و شهروندان کرده است / متهم دستگیر و بازجویی از او در حال انجام است / تاکنون گزارشی مبنی بر شهادت مامورین و یا شهروندان گزارش نشده

فرمانده میدان حادثه متروپل آبادان: ‌کشف اجساد تا سه روز آینده به پایان می‌رسد

قیمت خرده فروشی شکر ۲۰ هزار تومان تعیین شد / تسنیم: شکر تا ۳۵ هزار تومان هم به فروش می‌رسد

قیمت لیر ترکیه، امروز ۷ خرداد ۱۴۰۱

قیمت سکه پارسیان، امروز ۷ خرداد ۱۴۰۱

قیمت دلار در صرافی‌های بانکی، امروز ۷ خرداد ۱۴۰۱

آرشیو
رپورتاژ / تریبون 2
وبگردی

ترانه علیدوستی از خودش ناراضی است که در جشنواره کن از آبادان یاد نکرد؟

دختر جنجالی فینال لیگ قهرمانان به فضا می‌رود!

قیمت بلیط کنسرت‌ها به ۵۰۰ هزار تومان رسید!

ستاره فوتبال ایران به زودی داماد می‌شود؟

روزنامه گاردین پیش‌بینی کرد: سعید روستایی بهترین کارگردان کن می‌شود

کشف یک دایناسور جدید در ژاپن

واکنش پیمان معادی به فروریختن ساختمان متروپل

رها کردن یک نوزاد دختر مقابل شیرخوارگاه آمنه

چه کسی مانع عکس یادگاری خریدهای تازه پرسپولیس شد؟

حمله روزنامه کیهان به نوید محمدزاده و فرشته حسینی: با حجب و حیای انسان ایرانی در تضادید

  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • گردشگری
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • |
  • ارتباط با ما
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیکی
  • |
  • نظرسنجی
  • |
  • جستجو
  • |
  • آرشیو
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به انتخاب است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و تولید : "ایران سامانه"
کد خبر: ۵۷۷۷۸۴
تاریخ انتشار: ۱۴ : ۱۵ - ۱۲ مهر ۱۳۹۹
فرهنگ و هنر >> سینما، تئاتر و تلویزیون
پ

فرضیه‌ای درباره فیلمفارسی / چرا کلمه «فارسی» برای این دست فیلم‌های نازل به کار رفت؟

در تاریخ تئاتر - دست کم از قرن ۱۵ میلادی – از ظهور نوعی کمدی کوتاه در فرانسه یاد شده که صرفاً هدفش سرگرمی و خنده بوده و بین دِرام‌های بلند مذهبی اجرا می‌شده است (comic filler). این گونه از کمدی، که بعد‌ها طولانی و مستقل می‌شود، چند ویژگی شاخص دارد: شخصیت‌پردازی‌های قالبی و اغراق‌آمیز، پیرنگ داستانی غیرمعقول با اتفاقات خام و نامحتمل، شوخی‌های بدنی، شرم‌آور، هرزه و جنسی و مشخصه‌های دیگری که تقریباً همان چیزی است که دکتر کاوسی به فیلمفارسی نسبت داده است. اسم این ژانر از کمدی، فارس/farce است که از farcire لاتین گرفته شده است.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

فرضیه‌ای درباره فیلمفارسی / چرا کلمه «فارسی» برای این دست فیلم‌های نازل به کار رفت؟

محمدرضا بیاتی: بهمن مفید درگذشت. او یکی از نمادهای اصلی سینمای پیش از انقلاب بود. سینمایی که بسیاری آن را با اصطلاح فیلمفارسی می‌شناسند و به یاد می‌آورند، هرچند بذرِ نهال بالنده‌ی سینمای نوگرای ایران نیز در همان دوران کاشته شد. اصطلاح فیلمفارسی که روزگاری از سوی منتقدان برای توصیف تحقیرآمیز هنر نازل بکار می‌رفت امروز اعتبار گذشته را ندارد که دلایل آن موضوع این یادداشت نیست، بلکه تنها می‌توان گفت دشمنی با این سبک از سینما در آن مختصات تاریخی، عجیب یا غیرمنتظره نبود و بخشی از فضای آرمانشهری جهان‌ محسوب می‌شد که تا چنددهه پس از جنگ جهانی دوم ادامه داشت؛ بنابراین در زمانه‌ای که هانری برگسون می‌گفت ’کمدی باید بشریت را اصلاح کند‘ تصور این‌که در میان روشنفکران چه انتظاری از فرهنگ و هنر وجود داشته است چندان دشوار نیست؛ بخصوص کشورهای درحال توسعه مثل ایران. دکتر هوشنگ کاوسی یکی از آن روشنفکران بود. او را بنیانگذار نقد تحلیلی سینما در ایران می‌شناسند. کسی که عشق به سینما باعث شد تحصیل علم حقوق را در فرانسه رها کند و به دانشکده ادبیات سوربن برود و فیلم‌شناسی بخواند.

کاوسی پس از بازگشت به ایران در فیلسازی ناکام ماند. او باور داشت علت این ناکامی سیطره‌ی گفتمانِ سخیف‌پسند بر سینماست که امکان تولید آثار ارزشمندتر-چه با معیارهای زیباشناسانه چه محتوایی و مضمونی - را نمی‌دهد. بنظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین دلایل ابداع اصطلاح فیلمفارسی نیز مقابله با گفتمان مسلط بود. کاوسی می‌گفت فیلمفارسی‌ها نه ساختار دارند نه قصه و بیشتر بر جاذبه‌ی جنسی متکی‌اند، مشابه فیلم‌هایی که فرانسوی‌ها به آن فضولات بُز یا شلغم می‌گویند. او اصرار داشت که ترکیب ’فیلم و فارسی‘ واژه‌ی جدیدی می‌سازد که می‌تواند این نوع از فیلم‌ها را توصیف کند که نه فیلم هستند نه فارسی.

اما چرا کاوسی برای توصیف آن‌چه مبتذل و بی‌ارزش می‌دانست از کلمه‌ی فارسی در فیلمفارسی استفاده کرد؟ روشن‌تر بپرسیم چرا بنظر او فارسی‌بودن بمعنای مبتذل‌بودن است؟ خود او در منابع موجود در این‌باره توضیحی نداده و صرفاً مقصودش از فیلمفارسی را تشریح کرده است. با این‌وجود شاید بتوان از لابلای گفتگو‌های‌اش به این استنباط رسید که او کلمه‌ی ’فارسی‘ را در تقابل با ’ایرانی‘ بکار برده است و بنظر می‌آید که فارسی را معادل جنبه‌های فرومایه، عوامانه و منحط فرهنگ مفروض گرفته و کلمه‌ی ایرانی را معادل سویه‌های گرانمایه و عمیق زندگی و فرهنگ. با این‌حال اگر این استنباط درست باشد بیشتر بر انتخاب دلبخواهی کلمه‌ی فارسی در فیلمفارسی دلالت دارد تا یک رابطه‌ی معنی‌دار و قوی بین فارسی‌بودن و ابتذال.

آیا می‌توان دلیل متقاعدکننده‌ی دیگری یافت؟ بگمان نگارنده فرضیه‌ی دیگری هست که احتمالاً توضیح بهتری برای فیلمفارسی است. در تاریخ تئاتر - دست کم از قرن 15 میلادی – از ظهور نوعی کمدی کوتاه در فرانسه یاد شده که صرفاً هدفش سرگرمی و خنده بوده و بین دِرام‌های بلند مذهبی اجرا می‌شده است (comic filler). این گونه از کمدی، که بعدها طولانی و مستقل می‌شود، چند ویژگی شاخص دارد: شخصیت‌پردازی‌های قالبی و اغراق‌آمیز، پیرنگ داستانی غیرمعقول با اتفاقات خام و نامحتمل، شوخی‌های بدنی، شرم‌آور، هرزه و جنسی و مشخصه‌های دیگری که تقریباً همان چیزی است که دکتر کاوسی به فیلمفارسی نسبت داده است. اسم این ژانر از کمدی، فارس/farce است که از farcire لاتین گرفته شده است.

چنان‌که می‌دانیم دکتر کاوسی در فرانسه تحصیل می‌کرده و می‌توان با احتمال قریب به یقین گفت با این کلمه و ژانر آشنا بوده است. حال باید پرسید آیا معقول نیست اصطلاح فیلمفارسی متأثر از کمدی فارس بوده باشد؟ آیا تأکید کاوسی بر ماهیت جنسی فیلمفارسی‌ها با شکل خاصی از فارس، معروف به فارس اتاق‌خواب/ bedroom farce، تصادفی است؟ اگر این فرض درست باشد چرا او به این نکته اشاره نکرده است؟ بنظر نمی‌رسد مانع مهمی در بیان آن وجود داشته و چه بسا بر اعتبار آن اصطلاح می‌افزوده است. آیا تأثیرپذیری او ناخودآگاه بوده؟ روشن نیست! بهرحال این یک فرضیه است.

بهمن مفید خالق یکی از ماندگارترین سکانس‌های تاریخ سینمای ایران است و نمی‌توان از او گفت اما از مونولوگ بی‌همتای‌اش یاد نکرد: من بودم، حاجی نصرت، رضا پونصد، علی فرصت، آره و اینا خیلی بودیم، کریم آقامونم بود.... حالا ما به همه گفتیم زدیم. شومام بگین زده. آره! خوبیت نداره؛ واردی که... بهمن تلخ و ناشاد درگذشت، اما شما بگین شاد بود و رفت!

فرضیه‌ای درباره فیلمفارسی / چرا کلمه «فارسی» برای این دست فیلم‌های نازل به کار رفت؟

محمد رضا بیاتی، کارشناس ارشد زبان‌شناسی و پژوهشگر مسائل سیاسی

رومیس د
رازیانه د
ارسال به تلگرام
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
رومیس د
رازیانه د
  • صفحه نخست
  • سیاست
  • بین الملل
  • تاریخ
  • اقتصاد
  • اجتماع
  • فناوری
  • فرهنگ و هنر
  • حوادث
  • ورزش
  • خواندنی ها
  • گردشگری
  • سلامت
  • ویدیو
  • عکس
  • درباره انتخاب
  • |
  • ارتباط با ما
  • |
  • پیوندها
  • |
  • آب و هوا
  • |
  • اوقات شرعی
  • |
  • مجله الکترونیکی
  • |
  • نظرسنجی
  • |
  • جستجو
  • |
  • آرشیو
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به انتخاب است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
طراحی و تولید : "ایران سامانه"