سرویس تاریخ «انتخاب»؛ روز چهارشنبه ۱۶ مهر ۱۳۵۹، ۱۷ روز پس از آغاز رسمی جنگ ایران و عراق دکتر بهشتی، رئیس وقت دیوان عالی کشور در یک مصاحبه مطبوعاتی به پرسش‌های مختلف خبرنگاران درباره جنگ پاسخ داد. نکته جالب این‌که ایشان در ابتدای مصاحبه در پاسخ به این پرسش که «جنگ تا چه زمانی طول خواهد کشید؟»، بر خلاف بسیاری از مسئولان رده‌بالای وقت ایران که عقیده داشتند جنگ باید تا سقوط صدام ادامه یابد، گفت: «ما خواستار آن هستیم که هرچه زودتر متجاوزان به سرزمین ایران از ایران بیرون بروند و جنگ پایان پیدا بکند.» مشروح این مصاحبه که فردای آن روز در روزنامه کیهان منتشر شد به این شرح بود:
با توجه به فعالیت گسترده شاه حسین به نفع رژیم صدام و هشدار آمریکا در مورد جلوگیری از گسترش جنگ عراق و ایران و همچنین تخلیه سلاح روسی در امان و بندر عدن دورنمای جنگ تحمیلی به ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید و تا چه زمانی ممکن است این جنگ ادامه یابد؟
بی‌شک هیچ ملتی از جنگ خوشحال نیست و دوست دارد که جنگ و خون‌ریزی در زندگی بشر نباشد ولی وقتی ملتی مورد هجوم قرار می‌گیرد با کمال شجاعت و شهامت و فداکاری و خوش‌حالی به میدان نبرد می‌رود تا هجوم دشمن را از سرزمین خودش دفع کند بنابراین ما خواستار آن هستیم که هرچه زودتر متجاوزان به سرزمین ایران از ایران بیرون بروند و جنگ پایان پیدا بکند.
با آن‌که هفته گذشته شما عازم جبهه جنوب بودید علت انصراف‌تان از این سفر چه بوده است؟
من مسافرت را لغو نکردم، من روز شنبه با چند تن از دوستان و برادران با هواپیما به سمت جبهه خوزستان رفتیم که از جبهه‌های خرمشهر و آبادان، اهواز، دزفول، کرمانشاه و ایلام بتوانیم از نزدیک دیدن کنیم و با برادران رزمنده آن‌جا از نزدیک روبه‌رو باشیم و ارتباط داشته باشیم. حرکت هم کردیم وقتی به ۸۰ مایلی دزفول رسیدیم بی‌سیم اطلاع داد که امکان فرود آمدن در فرودگاه دزفول و اهواز نیست برای این‌که در همان موقع حملاتی به فرودگاه انجام می‌گرفت و لذا ما ناچار شدیم برگردیم.
در حالی که روسیه اسلحه به عراق می‌دهد شایع است که دولت آمریکا از ترس این‌که مبادا در ایران هم حکومتی چون حکومت افغانستان زمام کار را در دست گیرد غیرمستقیم دولت ایران را تقویت می‌کند، آیا نظر جنابعالی در این باره چیست؟
هیچ‌وقت آمریکا دولت انقلابی ما را حمایت نمی‌کند برای این‌که اگر دولت امپریالیستی آمریکا با انقلاب ما ضدیت نداشت دست به کارهای گوناگونی که در طول ماه‌های پس از پیروزی انقلاب زده نمی‌زد چه قبل از اشغال لانه جاسوسی و چه بعد از آن و اما اگر این ابرقدرت‌ها از ترس یکدیگر موضع‌گیری‌های انفعالی داشته باشند ربطی به ما ندارد. ما همچنان ملتی هستیم مسلمان و مصمم در راه این‌که بر اساس اسلام با استقلال کامل به سر ببریم.
استقرار نیروهای نظامی بیگانه در تنگه هرمز کاملا غیرمنطقی و بر خلاف اصول است برای این‌که ما اعلام کرده‌ایم که اصولا ما خواستار باز بودن و باز ماندن آب‌راه بین‌المللی هستیم و اما درباره مسئله تسلیحات این‌که ملت ما باید بداند که این دفاع انقلابی ملت قهرمان‌مان به آن نوع از سلاح‌ها نیازمند است که خود ملت ما می‌تواند آن‌ها را یا تولید کند یا به دست آورد. راه تولید و به دست آوردن سلاح مورد نیاز ملت ما در این دفاع قهرمانانه و دفاعی که وظیفه الهی فرد فرد ما است بسته نیست.
دولت آمریکا و رژیم غاصب قدس و هم‌پیمانان دیگر امپریالیسم و صهیونیسم مانورهای سیاسی گوناگونی در این‌گونه حوادث در تاریخ داشته‌اند که با این‌گونه مانورها آشنایی کافی داریم و هیچ‌گاه فریب آن‌ها را نمی‌خوریم ضمنا همه ملت‌های دنیا می‌دانند که ادامه این جنگ‌ها به هر حال به زیان همه خواهد بود بنابراین منطقی و طبیعی است اگر ملت‌ها از ادامه جنگ‌ها نگران باشند. آن‌چه ملت ما انجام می‌دهد جنگ نیست دفاع مشروع و مقدسی است که از سرزمین و از آرمان خودش می‌کند.
آیا احتمال اتحادی بین سوریه، لیبی و ایران وجود دارد؟
ما به هر حال با سوریه، لیبی، الجزایر، فلسطین و برخی دیگر از کشورهای در این خط روابط برادرانه و دوستانه‌ای داریم و خود به خود نوعی اتحاد داریم اما این‌که بتواند به صورت یک اتحادیه رسمی سیاسی دربیاید مسئله‌ای نیست که به آسانی بتوانیم درباره‌اش نظر بدهیم چون جنبه‌های بسیار گوناگون دارد که باید دقیقا مورد مذاکره و تبادل نظر میان این دولت‌ها قرار بگیرد. این برادرهای‌مان حمایت و کمک‌های‌شان را از انقلاب ما و ملت ما فکر نمی‌کنم مشروط کنند به قرارداد برای این‌که این یک تعهد اسلامی است که این ملت‌ها و این دولت‌ها در رابطه با یکدیگر دارند.
در صورت خروج نیروهای عراق از مرز آیا دولت ایران با عراق مذاکره خواهد کرد؟
دولت ایران یک مطلب داشته که صریحا گفته و همه‌اش هم یک مطلب گفته و می‌گوید و آن این است که متجاوز باید از سرزمین ایران بیرون برود و ما با متجاوز با قدرت برخورد خواهیم کرد. نیروهای متجاوز در سرزمین ما در قسمت خوزستان سخت درهم شکسته شده است در دو جبهه ایلام و کرمانشاه آن‌ها وضع بسیار نامساعدی دارند و ما امیدوار هستیم به زودی به این مرحله برسیم و مذاکره‌ای معنا ندارد بلکه در موقعی که آن‌ها رفتند بیرون این ما هستیم که باید ببینیم در قبال این تجاوزی که این‌ها به سرزمین ما کرده‌اند و ضایعاتی که به بار آورده‌اند چه باید بکنیم.
تناقض‌گویی‌های حزب توده را چگونه تفسیر می‌کنید؟
موضع‌های متناقض ابرقدرت‌ها در مسائل جهانی تازگی ندارد.
با توجه به جو جنگ اتحادی بین گروه‌ها به وجود آمده آیا پس از خاتمه جنگ گروه‌ها حق فعالیت خواهند داشت یا این‌که ایران به سمت یک‌حزبی کشانده خواهد شد؟
تشکیل احزابی که قانون اساسی را رعایت کنند آزاد است بنابراین نه مسئله تک‌حزبی بودن مطرح است و نه مسئله موضع‌گیری‌های افراطی و رادیکالیسم، وقتی احزاب از آزادی نشریات و آزادی اجتماعات نتوانستند خوب بهره‌برداری کنند طبیعی است که ملت در برابر این بهره‌برداری نابجا از آزادی‌هایی که داشته‌اید آرام نمی‌نشست.
در زمینه پاک‌سازی در وزارت‌خانه‌ها. مسئله این‌که پاک‌سازی آیا صد درصد دقیق یا بدون اشتباه بوده است یک مسئله است مسئله این‌که افرادی اعلام می‌کنند بروند و در راه دفاع از سرزمین اسلامی‌شان فداکاری و جان‌بازی کنند مسئله دیگر است، هیچ‌وقت نمی‌شود تضمین کرد پاک‌سازی‌ها، تصفیه‌ها حتی در یک مورد هم بدون اشتباه باشد نه ممکن است مواردی اشتباه باشد و طبیعی است که باید برای جبران این اشتباه‌ها اقدام شود و اما این مسئله عده‌ای که پاک‌سازی شده‌اند امروز احساس می‌کنند که دفاع از سرزمین اسلام به جان‌بازی آن‌ها نیازمند است و آماده این جان‌بازی هستند طبیعی است که ترتیب لازم برای استفاده از این افراد داده شده و داده خواهد شد.
