مناقشه قره‌باغ؛ تداوم درگیری در آستانه مذاکرات میانجیگرانه

روسیه، آمریکا، فرانسه، آلمان و کشورهای دیگر خواستار بازگشت طرفین به میز مذاکره شده اند.

ترکیه اما اعلام کرده است که از آذربایجان در هر دو روند مذاکره و مبارزه حمایت می کند.

شهر استپاناکرت مرکز قره باغ چندین بار هدف شلیک توپخانه ای قرار گرفته و چند بمب و راکت به این شهر اصابت کرده است.

براساس اعلام ایروان، نیروهای آذربایجان حمله بزرگی را در بخش جنوبی این خط تماسی آغاز کرده اند.

منطقه نارگونی قره باغ که اکثر جمعیت آن ارمنستانی هستند، در سال ۱۹۹۱ از آذربایجان اعلام استقلال کرد، امری که منجر به درگیری بین ایروان و باکو شد که تا سال ۱۹۹۴ ادامه یافت، تا اینکه طرفین با آغاز مذاکرات موافقت کردند.

خبرگزاری فرانسه در گزارشی در این مورد نوشت: درگیری بین نیروهای ارمنستان و آذربایجان بر سر منطقه قره باغ در روز پنجشنبه نیز ادامه داشت و در آستانه اولین نشست میانجیگران بین المللی در ژنو برای حل این مناقشه، مرکز این منطقه گلوله باران شد.

قرار است «جیهون بایرام‌اف» وزیر امور خارجه آذربایجان با دیپلمات های فرانسه، روسیه و آمریکا که گروه مینسک را تشکیل می دهند، دیدار و گفت و گو کند. این گروه درپی راهکاری برای حل مناقشه قره باغ از سال های ۱۹۹۰ است.

اما «زهراب مناتسکانیان» وزیر امور خارجه ارمنستان در این نشست شرکت نمی کند، زیرا ایروان مذاکرات بین دیپلمات های ارشد دو کشور را تا زمانی که درگیری ها ادامه یابد، منتفی دانسته است. وزیر امور خارجه ارمنستان در عوض روز دوشنبه با همتای روسی خود در مسکو دیدار می کند.

«ژان ایو لودریان» وزیر امور خارجه فرانسه روز چهارشنبه در پارلمان این کشور اعلام کرد: پنجشنبه این هفته در ژنو و دوشنبه آینده در مسکو نشست‌هایی برای متقاعد کردن طرف‌های درگیر منطقه قره‌باغ با هدف برقراری آتش ‌بس برگزار می شود.

لودریان که در کمیته امور خارجه پارلمان کشورش سخن می‌گفت، تاکید کرد: آمریکا، روسیه و فرانسه به عنوان سران گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا این مذاکرات را برگزار می‌کنند تا گفت‌وگویی بدون پیش‌شرط میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان شکل گیرد.

الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان نیز روز پنجشنبه از کشورهای منطقه خواست تا در روند حل مناقشه قره باغ  میان این  کشور و ارمنستان  بطور فعال ایفای نقش کنند.

در این میان، خبرنگار خبرگزاری فرانسه گزارش داد که صدای انفجار و آژیر در مرکز قره باغ به گوش رسید، در حالی که این منطقه با گلوله باران مکرر روبه روست.

به گفته مقام های دفاعی آذربایجان و ارمنستان، درگیری ها در روز پنجشنبه نیز ادامه داشت و دو طرف مدعی وارد کردن خسارات سنگینی به طرف مقابل شدند.

علاوه بر بمباران جدید شهر استپاناکرت، آذربایجان نیز اعلام کرد که ارمنستان چند روستا در نزدیکی خط مرزی را گلوله باران کرده که منجر به کشته و زخمی شدن تعدادی شده است.

«آرتاک بگلاریان» مدافع حقوق بشر ارمنستان گفت که درگیری های جدید حدود نیمی از ۱۴۰ هزار ساکنان قره باغ را بی خانمان کرده و تقریبا ۹۰ درصد از زنان و کودکان این منطقه را از خانه هایشان فراری داده است.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، نارگونی قره باغ در جریان جنگ سال های ۱۹۹۰ که حدود ۳۰ هزار کشته برجا گذاشت، از آذربایجان جدا شد. جدایی طلبان ارمنستان اعلام استقلال کردند، اما هیچ کشوری این خودمختاری را به رسمیت نشناخت و این منطقه همچنان از سوی رهبران جهانی به عنوان بخشی از آذربایجان شناخته می شود.

دهها غیرنظامی در این درگیری جان باخته اند و طرف ارمنی نیز بر کشته شدن بیش از ۳۰۰ نظامی خود اذعان کرده است. این در حالی است که آذربایجان تلفات نظامیانش را مورد تائید قرار نداده است.

روزنامه گاردین نیز در گزارش در این خصوص نوشت: درگیری بین نیروهای آذربایجان و ارمنستان باعث بی خانمانی نیمی از جمعیت منطقه قره باغ شده است.

این روزنامه در ادامه گزارش خود آورد: گلوله باران استپاناکرت، این شهر را به شهر ارواح تبدیل کرده و بیشتر جمعیت ۵۰ هزار نفری شهر، آن را ترک کرده اند.

در همین حال، روسیه اعلام کرد که «سرگئی شویگو» وزیر دفاع این کشور روز چهارشنبه با همتایان آذری و ارمنی خود مذاکره داشته است. روسیه به جزئیات این مذاکره اشاره ای نکرد.

درگیری در این منطقه، پای قدرت های غربی را به میان کشیده، به طوری که لودریان وزیر امور خارجه فرانسه هشدار داده است که حمایت ترکیه از آذربایجان، خطر دامن زدن به «بین‌المللی شدن» این درگیری را دربردارد.

به گفته تحلیل گران، دخالت ترکیه در این مساله، چشم انداز درگیری را تغییر داده است.

گزارش شده که ترکیه نیروهای طرفدار آنکارا را برای تقویت نیروهای آذری به منطقه اعزام کرده و همچنین پهپادهای تولید داخل را به این منطقه فرستاده است.

«مولود چاووش اوغلو» وزیر امور خارجه ترکیه روز سه شنبه گفت که جهان باید از آذربایجان حمایت کند.

روسیه اما روابطی دوستانه با دو طرف دارد و به دو کشور سلاح می فروشد. روسیه در عین حال یک پایگاه نظامی در ارمنستان دارد و ایروان عضو یک گروه امنیت منطقه ای تحت هدایت روس هاست، درحالی که باکو عضو این گروه نیست.

«نیکل پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان گفته است که اطمینان دارد روسیه به این کشور کمک می کند، زیرا دو طرف عضو ائتلافی نظامی موسوم به سازمان پیمان امنیت جمعی هستند.  

ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه ضمن تاکید بر عمل کردن مسکو به تعهداتش، گفت: دشمنی ها که با تاسف فراوان ما تا به امروز ادامه دارد، در قلمروی ارمنستان روی نمی دهد.

در سال ۱۹۹۴ میلادی، به دنبال درگیری های چهارساله نظامی دو کشور، برخی دولت های اروپایی و منطقه برای پایان دادن به منازعات ارضی میان باکو و ایروان وارد عمل شدند و سرانجام با میانجیگری گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا، آتش‌بس میان طرفین مناقشه برقرار شد، اما تلاش‌های بین‌المللی برای حل مسالمت‌آمیز این مناقشه تا به امروز نتیجه‌ای نداشته است.

موضع ایران در مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان

 حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران با تاکید بر ضرورت پایان یافتن هر چه سریعتر درگیری‌ها میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان گفته است: ایران برای هر نوع اقدامی برای حل اختلافات باکو و ایروان براساس قوانین و حقوق بین‌المللی و مرزهای به رسمیت شناخته شده دو کشور آمادگی دارد.

روحانی در تماس تلفنی با الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان، این کشور را همسایه خوب ایران خواند و گفت: همه مردم ایران علائق تاریخی، فرهنگی و مذهبی بسیار نزدیکی با جمهوری آذربایجان دارند و همواره دولت و ملت دوست و برادر ایران و آذربایجان روابط بسیار نزدیکی داشته‌اند، مسئولین جمهوری اسلامی نیز مواضع بسیار روشن و صریحی درخصوص مناقشه اخیر اتخاذ کرده‌اند.

رئیس جمهوری ایران با ابراز نگرانی از مداخله احتمالی کشورهای دیگر در مناقشه آذربایجان و ارمنستان و تبدیل این درگیری به یک جنگ منطقه‌ای، تاکید کرد: امنیت، ثبات و آرامش منطقه و به ویژه مرزهای شمالی برای ما بسیار مهم است و این مناقشه و تداوم ناامنی مرزها نباید زمینه ساز نفوذ برخی گروه‌های تروریستی شود.

علی ربیعی سخنگوی دولت جمهوری اسلامی ایران نیز در نشستی خبری با اصحاب رسانه با اعلام اینکه راه حل بحران قره باغ را نظامی نمی‌دانیم، گفت: ما حفظ تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان و احترام به منشور سازمان ملل متحد و قوانین بین المللی، همواره تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان را مورد تاکید قرار دادیم. وی افزود: از آسیب رسیدن به جان و دارایی شهروندان‌مان در نواحی مرزی به شدت نگران هستیم در صورت تکرار این اتفاقات با در نظر گرفتن همه گزینه‌های موجود نسبت به آن بی تفاوت نخواهیم بود. همچنین از دو طرف می خواهیم فورا به خشونت و خونریزی خاتمه دهند و اجرای قوانین بین المللی را از راه مذاکره و دیپلماسی دنبال کنند.

همچنین محمد جواد ظریف و سرگئی لاوروف وزیران امور خارجه ایران و روسیه برای دومین بار در هفته جاری در گفت و گویی تلفنی بر ضرورت حل و فصل مساله قره باغ با استفاده از راههای سیاسی-دیپلماتیک تاکید کردند. ظریف و لاوروف روز سه شنبه در این گفت وگوی تلفنی، از تشدید بی سابقه تنش ها در منطقه مناقشه قره باغ کوهستانی ابراز نگرانی کردند. در این بیانیه آمده است: وزیران امور خارجه ایران و روسیه به خطر درگیر شدن ستیزه جویان افراطی از گروه های مسلح غیرقانونی در سوریه و لیبی اشاره کردند.