وانگ لی در چاینا دیلی نوشت: به دنبال اظهارات جو بایدن، رئیس جمهور منتخب آمریکا مبنی بر اینکه اگر تهران دوباره به تعهدات برجامی‌اش عمل کند، آمریکا هم به توافق هسته ای 2015 بازخواهد گشت، گنگ شوآنگ، معاون نماینده دائم چین در سازمان ملل روز سه شنبه در جلسه توجیهی شورای امنیت درباره منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای گفت که دیگر طرف‌های توافق با ایران باید بدون هیچ پیش شرطی به تعهدات خود عمل کنند.
به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: همزمان سران تهران نیز گفته‌اند كه به محض آنكه طرف‌های دیگر به تعهدات خود عمل كنند، آنها آماده بازگشت كامل به توافق هسته‌ای هستند. البته ترور محسن فخری زاده، دانشمند هسته‌ای ایران در تاریخ 27 نوامبر شرایط را تا حدودی پیچیده کرده است.
ایران علی رغم اینکه مجبور به اتخاذ موضع شدید علیه اسرائیل و آمریکا شده، اما واضح است که نمی خواهد اقدامی تلافی جویانه علیه ترور فخری زاده انجام دهد، زیرا این امر لغو تحریم‌ها و از سرگیری دیپلماسی را برای بایدن دشوارتر می‌کند. از طرفی هم اگر ایران انتقام ترور فخری زاده را نگیرد، تهدیدهای تلافی جویانه آن نه تنها برای بازیگران منطقه‌ای، بلکه مردم ایران هم توخالی به نظر می‌رسد.
همراه با ترور قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس و یکی از قدرتمندترین رهبران کشور در ژانویه و انفجاری که در ماه ژوئیه تاسیسات هسته‌ای ایران را در نطنز با خرابی رو به رو کرد، به نظر می‌رسد ترور این دانشمند ایرانی تهران را در وضعیت دشوار‌تری قرار داده است. با این اوصاف آینده روابط آمریکا و ایران که پس از بیرون آمدن دولت دونالد ترامپ از توافق هسته ای و کارزار فشار حداکثری تیره و تار شد از هر زمان دیگری نامعلوم‌تر به نظر می‌رسد.
علیرغم اعلام تهران مبنی بر اینکه پس از خروج آمریکا از این پیمان، دیگر به محدودیت‌های توافق هسته‌ای پایبند نخواهد بود، این کشور به امید اینکه دولت جدید آمریكا تحریم‌ها را لغو كند، حضور خود را در عراق و سوریه كاهش داده است. با این وجود ترور فخری زاده دوباره سایه تنش را بر آینده روابط آمریکا و ایران افکنده است.
اگرچه هیچ گروهی مسئولیت ترور فخری زاده را بر عهده نگرفته، اما ایران ادعا می‌کند که اسرائیل پشت این حمله بوده است. سرویس اطلاعاتی اسرائیل معروف به موساد در ترور چندین دانشمند ایرانی در یک دهه گذشته نقش داشته و اسرائیل و آمریکا پیش‌تر مشترکاً یک حمله سایبری با عنوان استاکس نت را علیه تاسیسات هسته‌ای ایران در سال 2010 طراحی کردند. به علاوه بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل شخصا از فخری زاده در سال 2018 سخن به میان آورد.
با توجه به روابط نزدیک بین آمریکا و اسرائیل که در دوران ریاست جمهوری ترامپ نزدیک‌تر هم شده، اگر اسرائیل در ترور فخری زاده دست داشته باشد، احتمالاً واشنگتن از قبل این موضوع را می‌دانسته است. بنابراین ایران با متهم كردن اسرائیل به انجام این ترور، عملا انگشت اتهام خود را به سمت آمریكا نیز نشانه رفته است.
این ترور برای ایران یک چالش سیاسی است، زیرا خلاهای اطلاعاتی و امنیتی آن را آشکار کرده و تندروهای ایرانی را وادار به تقاضای اقدام متقابل از سوی دولت کرده است، تا جایی که برخی خواستار حمله به شهر حیفا در اسرائیل و پایان همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی شدند. در مجموع ترور فخری‌زاده دولت میانه رو رئیس جمهور حسن روحانی را در یک وضعیت دشوار قرار داده است. با این حال هدف قرار دادن اسرائیل یا حمله به منافع آمریکا در خاورمیانه، فقط به آتش درگیری در منطقه می‌افزاید و روابط تهران و واشنگتن را تیره‌تر از آنچه هست، می‌کند.
از طرفی همانطور که بدست آوردن اکثریت کرسی‌های مجلس ایران در ماه فوریه توسط تندروها نشان داد، به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان و اعتدال گرایان در میان افکار عمومی ایران جایگاه خود را از دست داده‌اند، به همین خاطر این نگرانی وجود دارد که یک تندرو در انتخابات ریاست جمهوری ایران در ژوئن سال آینده پیروز شود.
حل مسئله هسته ای ایران کار بسیار دشواری است چرا که فشار حداکثری دولت ترامپ در طول 4 سال گذشته امید ایران برای رهایی از تحریم های بین المللی را در ازای تعهد به عدم تولید هرگونه سلاح هسته‌ای از بین برد.
بعد از عدم تعهد اعضای دیگر برجام به اجرای این پیمان تهران به تدریج از تعهدات خود در این قرارداد کاست. به عنوان مثال، در ژوئیه 2019، ایران رسما از محدودیت ذخیره‌سازی 300 کیلوگرم اورانیوم غنی شده و حد غنی‌سازی 3.67 درصدی انصراف داد. در تاریخ 5 نوامبر سال گذشته ایران خبر از فعال شدن سانتریفیوژها در تأسیسات هسته‌ای فردو داد و در تاریخ 5 ژانویه سال جاری، اعلام کرد که دیگر تعهدی به اجرای تمام و کمال توافق هسته‌ای ندارد.
علاوه بر این، ترور دانشمند هسته‌ای ایران می‌تواند این کشور را وادار به توسعه برنامه هسته‌ای خود کند و عملا احتمال هرگونه گفتگو درباره احیای کامل توافق هسته‌ای را به خطر بیندازد. ترور فخری زاده علیرغم اینکه ضرر بزرگی برای ایران محسوب می‌شود، اما به احتمال زیاد باعث کندی برنامه هسته‌ای این کشور نخواهد شد، زیرا پس از دهه‌ها تلاش، فن آوری و استعدادهای لازم را برای پیشبرد آن توسعه داده است.
در حقیقت، دو روز پس از ترور فخری زاده، مجلس ایران لایحه‌ای را تحت عنوان اقدام استراتژیک برای لغو تحریم‌ها تصویب کرد که هدف آن غنی سازی اورانیوم به 20 درصد و بالاتر است. اگر ایران در این کار موفق شود، جدی ترین نقض توافق هسته‌ای صورت گرفته است. به نظر می‌رسد حملات خارجی به چهره‌های برجسته رژیم ایران، از جمله دانشمندان برجسته، این کشور را برای موفقیت در برنامه هسته‌ای‌اش مصمم تر کرده است.
یکی دیگر از چالش‌های پیش روی ایران، شرایط متشنج منطقه است. هنوز هم، بسیاری انتظار دارند که ایران تا 20 ژانویه، زمانی که بایدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا سوگند یاد می‌کند، خویشتنداری نشان دهد. شاید کشورهای خاورمیانه مخالف ایران از آخرین روزهای ریاست جمهوری ترامپ برای حملات گسترده علیه ایران استفاده کنند تا تهران را مجبور به تلافی کنند و بدین ترتیب احتمال حل اختلافات با واشنگتن از طریق گفتگوی صلح آمیز را به خطر بیندازند. ترور فخری زاده می‌تواند بخشی از این نیرنگ باشد.
اسرائیل و برخی دیگر از کشورهای خاورمیانه از جمله عربستان سعودی برای مهار ایران دست به دست هم داده‌اند و از آنجا که ایران احتمالاً به نوعی به چنین حرکاتی پاسخ خواهد داد، بازی قدرت در منطقه تشدید شده و باعث می‌شود تنش‌های موجود حال حاضر بیشتر شود.
اگر سیاست صبر استراتژیک ایران جای خود را به ناامیدی بدهد و حملات انتقام جویانه را آغاز کند، خاورمیانه آشفته تر خواهد شد، اما اگر تهران همچنان به خویشتن داری ادامه دهد، از ژانویه تا زمان انتخابات در ایران می‌تواند برای تهران و واشنگتن فرصت مذاکره جهت حل اختلافات دو جانبه باشد.
