فیلم «موریتانیایی» که ماه آینده میلادی اکران می‌شود، داستان ۱۴ سال شکنجه روحی و جسمی یکی از زندانیان بازداشتگاه گوانتانامو را جلوی دوربین می‌برد.
به گزارش روزنامه گاردین، محمدو ولد صلاحی که ۱۴ سال تمام بدون اتهام و محاکمه در بازداشتگاه مخوف گوانتانامو زندانی بود، در دوران اسارت، از داستان بازداشت و شکنجه‌هایی که متحمل می‌شد یک کتاب با عنوان خاطرات گوانتانامو نوشت. این کتاب پرفروش شد و حالا با اقتباس از آن یک فیلم واقع‌گرایانه به نام موریتانیایی (The Mauritanian) با بازی طاهر رحیم، جوری فاستر و بندیکت کامبربچ ساخته شده که قرار است فوریه امسال (بهمن- اسفند ۹۹) اکران شود.
کوین مک‌دونالد کارگردان اسکاتلندی این فیلم می‌گوید: وقتی صلاحی به لوکیشن بازداشتگاه گوانتانامو آمد، بهم ریخت. به‌خاطر همین هم اجازه ندادیم خیلی بماند. وقتی با حرف زدن درباره‌اش یا قرار گرفتن در آن موقع، خاطرات دوران اسارتش را به یاد می‌آورد، حال و روزش از لحاظ فیزیکی دگرگون می‌شود. روانشناس نیستم اما به چشم می‌بینم که این فرد از اختلال پس از سانحه یا PTSD رنج می‌برد و این اختلال نمود فیزیکی دارد. نمی‌خواست آن جا باشد. البته حق هم دارد.
مک‌دونالد معتقد است: صلاحی انسانی فوق‌العاده خونگرم، شوخ‌طبع و باهوش است اما وقتی درباره چیزهای تاریکی که برایش در گوانتانامو اتفاق افتاد، از بدرفتاری‌ها گرفته تا شکنجه‌های فیزیکی، حرف می‌زند، یک آدم دیگر می‌شود؛ به آن دوران برمی‌گردد، صورتش دچار تیک می‌شود و در رفتارش به وضوح می‌توان دید که به آن زمان بازگشته و برگشت از آن برایش سخت است.
روایت ۱۴ سال شکنجه در عین بی‌گناهی
صلاحی در سال ۱۹۷۰ در کشور موریتانی متولد شد و از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۶ در بازداشتگاه آمریکایی گوانتانامو زندانی بود. وی در دهه ۸۰ میلادی در جریان قیام مردم افغانستان علیه حکومت کمونیستی به القاعده پیوست اما خودش می‌گوید بعدها از این گروه برائت جسته و در اقدامات تروریستی آنها نقشی نداشته است. بررسی‌های مقامات دولتی آمریکا در نهایت نشان داد صلاحی تهدیدی برای امنیت این کشور نیست.
وی در دوران اسارت خود، در کتاب خاطرات گوانتانامو شکنجه‌های روحی و جسمی که متحمل شده را روایت کرد: به هذیان‌گویی افتادم و صداهایی واضح می‌شنیدم. بعدها نگهبانان از این توهماتم سوءاستفاده کردند و از طریق لوله‌های سلول با لحنی تمسخرآمیز مرا به آسیب رساندن به نگهبان و کشیدن نقشه فرار تشویق می‌کردند. اما من گولشان را نمی‌خوردم.
صلاحی می‌گوید برای آن که از شکنجه‌ها در امان بماند به ناچار به اعتراف اجباری دست زده و به بازجویانش گفته بود قصد داشته برج CN در تورنتو را منفجر کند.
مک‌دونالد در تحقیقاتی که برای ساخت این فیلم انجام داد، به سراغ نانسی هولندر وکیل صلاحی رفت و درباره بی‌گناه بودن موکلش از او پرسید.
هولندر در پاسخ به این سوال گفته بود: پس از میلیون‌ها دلاری که دولت آمریکا برای تحقیق درباره زیروبم زندگی وی صرف کرد و استفاده از شکنجه و دروغ سنج برای حرف کشیدن از زیرزبان او، فکر نمی‌کنید اگر سند و مدرکی دال بر گناهکار بودنش وجود داشت تا به حال پیدا شده بود؟
مک‌دونالد می‌گوید در فیلم موریتانیایی سعی کرده کتک خوردن و دیگر شکنجه‌هایی که در زندان به صلاحی تحمیل شد را به گونه‌ای به تصویر بکشد که برای مخاطب قابل تحمل باشد:
تصمیم گرفتیم در این فیلم بیشتر به تاثیر روانی شکنجه‌ها بپردازیم تا بعد فیزیکی آنها. تنها بخش داستان که سعی کردیم دقیق به تصویر بکشیم، شکل ظاهری سلول، سرد بودن فضا و زاویه قرارگیری دستشویی نسبت به قبله و غل و زنجیرهایی است که به دست و پای او بسته می‌شد.
به گفته مک‌دونالد، موریتانیایی یک فیلم سیاسی نبوده و روایتی‌ست درباره انسانیت.
جودی فاستر که در این فیلم نقش وکیل صلاحی را بازی کرده است، می‌گوید: اول از هم جذب داستان احساسی و تجربه ترسناک محمدو شدم. حتی تصور این که یک نفر چگونه می‌تواند تحمل کند که با چشمانی بسته از خانه و کشورش دزدیده شود، زندانی شده و سالها بدون هیچ توضیحی تحت شکنجه‌های روحی و جسمی قرار گیرد، برایم دشوار بود.
گوانتانامو، بازداشتگاه خارج از رادار آمریکایی
بازداشتگاه گوانتانامو زندانی نظامی واقع در پایگاه نیروی دریایی خلیج گوانتانامو در جنوب شرقی کوبا است که در رهن ارتش آمریکا قرار دارد. این پایگاه طبق معاهده بین آمریکا و کوبا، از سال ۱۹۰۳ در اجاره نیروی دریایی آمریکا بوده و اگرچه پس از انقلاب کوبا در دهه ۱۹۵۰، دولت آن کشور خواستار لغو این اجاره نامه شد، اما آمریکا با این درخواست موافقت نکرد و هرساله چک مبلغ اجاره را برای دولت کوبا می‌فرستد و دولت کوبا هم از نقد کردن آن خودداری می‌کند. در پی حملات ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ در آمریکا، دولت آمریکا بازداشتگاهی را در این پایگاه ایجاد کرد تا کسانی را که در ارتباط با اقدامات تروریستی در نقاط مختلف جهان بازداشت می‌شوند، را در آن زندانی کند.
این زندانی‌ها که تابعیت آمریکایی ندارند و در مناطق مختلف جهان دستگیر شده‌اند، تحت عناوینی چون متخاصمین غیرنظامی به گوانتانامو فرستاده شده‌اند. زمانی بیش از هفتصد نفر از این افراد در این بازداشتگاه زندانی بودند.
از آنجا که آمریکا این زندانیان را دشمن نظامی نمی‌داند، آنان از حقوق اسیران جنگی برخوردار نیستند و از آنجا که نه تابعیت آمریکایی دارند و نه در خاک آمریکا دستگیر یا زندانی شده‌اند، در حوزه قضایی ایالات متحده قرار ندارند و مشمول حقوق بازداشت شدگان در قوانین آن کشور نبوده و از حقوقی چون ایراد رسمی اتهام، دسترسی به وکیل مدافع در مراحل بازجویی و حق محاکمه سریع و عادلانه محروم هستند.
ایرنا
