یک فوق تخصص روماتولوژی با بیان اینکه خطر ابتلا به پوکی استخوان با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد گفت: این بیماری باکاهش توده استخوانی و آسیب‌پذیری و شکنندگی استخوان‌ها افزایش یافته، و شکستگی حاصل از آن می‌تواند تغییرات جدی در زندگی ایجاد کند.
کریم مولا با اشاره به اینکه پوکی استخوان (استئوپروز) یکی از شایع ترین بیماری‌های متابولیک استخوان است بیان کرد: شیوع نسبی این بیماری در زنان بیشتر از مردان اتفاق می‌افتد به طوری که ۸۵ درصد مبتلایان به این بیماری را زنان تشکیل می‌دهند. یکی ازمهمترین عامل ایجاد شیوع بالا درخانم ها به دلیل وجود هورمونی به نام استروژن است که بعد از سنین یائسگی به دلیل محرومیت از این هورمون مهم دچارپوکی استخوان می شوند .
وی با بیان اینکه پوکی استخوان یک بیماری بدون علامت است، افزود: این بیماری با توده استخوانی پایین و تغییر در ساختمان میکروسکوپی بافت استخوانی فرد بروز کرده و به دنبال آن افزایش شکنندگی و حساسیت به شکستن استخوان را به دنبال دارد.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز ادامه داد: بیماری پوکی استخوان به دونوع مهم شامل پوکی استخوان اولیه که هیچ گونه بیماری زمینه‌ای درآن نقش نداشته ولی فاکتورسن حرف نخست را می‌زند طبقه بندی شده و نوع دوم یا پوکی استخوان ثانویه که یک عامل یا بیماری زمینه‌ای در ایجاد پوکی استخوان نقش دارد تقسیم میشود.
وی با اشاره به علل ثابت وغیرثابت در ایجادبیماری پوکی استخوان بیان کرد: نژاد، به عنوان یک عامل در این زمینه است که قابل کنترل نیست لذا سفید پوستان بیشتر از سیاه پوستان در معرض پوکی استخوان قراردارند؛ افزایش سن و فاکتور جنس که شیوع آن در زنان بیشتر از مردان است.
این فوق تخصص روماتولوژِی افزود: مواردی که قابل تغییر و کنترل هستند شامل کمبودهای تغذیه‌ای که مهمترین آن تامین نشدن کلسیم کافی بدن، اختلالات غذایی، اختلالات هورمونی به ویژه تستوسترون پایین در مردان است.همچنین مصرف بیش ازحد الکل ، نداشتن تحرک و غیرفعال بودن فرد و انجام ندادن تمرین و ورزش منظم ، و نیز بیماری‌های عصبی نورولوژی ،بیماری‌های روماتیسمی مانند آرتریت روماتویید، اسپوندیلیت آنکیلوز، لوپوس از جمله عواملی هستند که باعث پوکی استخوان می‌شوند.
مولا، یکی دیگر از فاکتورها در این زمینه را کاهش وزن شدید بیان کرد و گفت: برخی منابع وزن ۴۹ بعضی ۵۰ کیلوگرم را بیان کرده‌اند که البته این به این مفهوم نیست که هر کسی وزن پایین دارد الزاما مبتلا به پوکی استخوان خواهد شد.همچنین مصرف طولانی مدت داروی کورتون یا استرویید که در بیماری های روماتیسمی به کاربرده میشود به عنوان فاکتور دارویی نیز منجر به پوکی استخوان میشود.
افزایش شکستگی در بافت اسفنجی استخوان
وی با بیان اینکه استخوان یک بافت متابولیک فعال است که از دو جزء متراکم و اسفنجی تشکیل شده گفت: فعالیت استخوان اسفنجی به مراتب بیشتر از استخوان متراکم است و اساس اتفاق شوم عوارض پوکی استخوان در جزء مهم اسفنجی اتفاق می‌افتد بنابراین هرکجا استخوان اسفنجی بیشتری را داشته باشیم می‌توانیم شکستگی را درآن جا بیشتر ببینیم. یکی از مهمترین استخوان‌های اسفنجی مهره‌های کمر و دیگری استخوان گردن، ران و دیگری استخوان انتهایی ساعد و استخوان ابتدایی بازو است که دچار شکستگی می‌شوند.
مولا با اشاره به علامت و عارضه مهم شکستگی در دو نقطه مهره‌های کمری و گردن استخوان ران افزود: شدیدترین علایم را شکستگی مهره گردن استخوان ران داشته که با درد فوق‌العاده شدید همراه شده و بیما ر را دچار اختلال در راه رفتن می‌کند.همچنین یک دوم شکستگی های مهره‌های کمر بدون درد است و یکی از تشخیص‌های ما دیدن شکستگی و کم شدن ارتفاع جسم مهره در استخوان‌های مهره کمر خواهد بود و به دلیل کاهش ارتفاع مهره‌ها با علامتی شامل کاهش قد در بیماران پوکی استخوان روبه‌رو خواهیم بود.
وی ادامه داد: ازجمله علایم مهمی که این بیماری دارد شکستگی، دردهای مبهم، کاهش قد است؛ گاهی اوقات این شکستگی در ستون فقرات و در قسمت پشت مهره‌ها موجب میشود تا بیمار دچار قوز یا انحنای پشت شود که علامت مهمی بوده که ما در مردان و به ویژه در زنان مسن می‌بینیم.
عضو هیات علمی دانشگاه جندی شاپور اهواز با اشاره به عواملی که می‌توانند پوکی استخوان را از لحاظ هورمونی تشدید کرده و فاکتورهای مهم در ایجاد این بیماری هستند بیان کرد: در راس آنها استرویید یا همان کورتون، ویتامین دی، پاراتیرویید، هورمون های جنسی، فاکتورهایی به نام رشد و هورمونی به نام کلسی تونین است که هر کدام از این ها در روندی منجر به پوکی استخوان خواهند شد.
وی افزود: ویتامین D نیز به دلیل اهمیت آن به عنوان یک هورمون از آن اسم برده شده که فاکتور مهمی در جذب کلسیم از قسمت ابتدایی دستگاه گوارش است، این ویتامین از طریق آفتاب، مواد غذایی و کبد و کلیه نرمال و از طریق پوست ساخته شده و یکی ازهورمون‌های دخیل در افزایش جذب کلسیم از روده است که در صورت محرومیت از ویتامین دی فرد را با یک استخوان ضعیف روبه‌رو می‌کند. دوز حداقلی ویتامین D بین جوامع مختلف متغییر بوده و بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ واحد روزانه است که بعضی از منابع دوز آن را بین ۲۰۰ تا ۴۰۰واحد در روز دانسته‌اند.
مولا اضافه کرد: تغذیه مناسب و استفاده از مواد حاوی کلسیم و ویتامین D ، فعالیت منظم ورزشی و بهترین آن پیاده‌روی روزانه در حدود ۲۰ دقیقه ، در معرض آفتاب قرار گرفتن، تغییر سبک زندگی و پرهیز از مصرف سیگار و الکل، راه‌های پیشگیری از این بیماری هستند.
آزمایش سنجش تراکم استخوان
وی با اشاره به تشخیص پوکی استخوان با استفاده از دستگاهی به نام دانسیتومتری یا سنجش تراکم استخوان بیان کرد: در تمام زنان بالای ۶۵ سال نیازبه انجام آزمایش سنجش تراکم است، تمام زنان کمتر از ۶۵ سال که از داروی کورتون استفاده می‌کنند، بیماران روماتیسمی، افراد با بیماری هورمونی و گوارشی و یا کسانی که بدخیمی طولانی مدتی را داشته باشند، تمام زنانی که استروژن به صورت جایگزین مصرف می‌کنند، تمام مردانی که از نقطه نظرغدد جنسی مشکل دارند ، تمام بیمارانی که کورتون با دوز بیشتر از هفت و نیم میلی گرم برای مدت سه ماه مصرف کرده باشند، و کسانی که پرکاری غده پاراتیرویید دارند نیز لازم است آزمایش سنجش تراکم استخوان را انجام دهند.
این فوق تخصص نورولوژی افزود: مصرف کلسیم و ویتامین D برای شروع درمان این بیماری مهم بوده ولی فاکتورهای دارویی دیگر مانند استروژن که با عنوان هورمون درمانی جایگزین، بنا به فراخور بیماری فرد تجویز میشود همچنین از داروی تستوسترون در مردان مبتلا به پوکی استخوان ناشی از اختلات غدد جنسی می‌توان استفاده کرد.
وی ادامه داد: داروی کلسی تونین نیز فقط در مواقع شکستگی استخوان به دلیل خاصیت ضد دردی که دارد استفاده میشود. در خط مقدم داروهای پوکی استخوان بیس فسفنات‌ها (آلوندرنیت )هستند؛ همچنین داروهای پرولیا یا دنزوماپ که در شکستگی استخوان ازآن استفاده میشود و داروی هورمون پاراتیرویید که با عنوان سینوپار در بازار دارویی وجود دارد.
ایرنا
