سرویس تاریخ «انتخاب»؛ هوا ابر بود. سوار کالسکه شده رفتم سلطنت‌آباد. ناهار را روی سکوی زیر برج خوردیم. پیش‌خدمت‌هایِ دیروز پریروزی سوای محمدعلی‌خان که شهر رفته است بودند. یحیی‌خان هم بود. بعد از ناهار رفتم باغ محمدتقی بیکی، حسین‌خان هم بود. شکوفه هلوی زیاد و غیره بود، خیلی خیلی سلطنت‌آباد صفا داشت.
مطالب وزیر دول خارجه را مرتبا خیلی بود، همه را خوانده، جواب دادم. بعد از آن نماز خوانده سوار شده به کالسکه رفتم قصر قاجار. خیلی باصفا بود؛ شکوفه‌ها همه درآمده، زمین سبز، معرکه بود. در آن‌جا کاهو [و] چای خورده، سوار شدم. سردار کل را خواسته بودم، با عبای کُردی حاضر شده بود. با او الی دمِ لاله‌زار رفتیم. باغ مثل بهشت بود. شکوفه ارغوان [و] سبزه معرکه بود. غروبی وارد شهر شدیم.
از سلطنت‌آباد که به قصر رفتم، وزیر خارجه و صدیق‌الملک (۱) و منجم‌باشی (۲) در راه دیده شدند؛ با وزیر الی دمِ باغ قصر قاجار صحبت شد.
خلاصه رفتم از دربچه [دریچه] اندرون، از آن‌جا به باغ رفتم، خیلی صفا داشت. محمدعلی‌خان، عکاس‌باشی [و] یحیی‌خان بودند. بعد از گردش رفتم اندرون.
کسانی که در دوشان‌تپه بودند از این قرار است: انیس‌الدوله، گلین خانم، شمس‌الدوله، باقری، کُرد کوچکه، شیرازی کوچکه، دخترننه، جمال، زهراسلطان، عایشه، عالیه، هما خانم، تارچی، زعفران‌باجی شهر بود، تاج‌گل، زبیده، اقول‌بکه، خان‌سلطان.
آقا سلیمان، آقا محراب، آقا علی، حاجی بلال، حاجی فیروز، آقا عنبر ناخوش بود شهر بود، سیاچی، ماچکی، شوهری، چُرتی، ملیجک، میرزا عبدالله، آقا مردک، کوچولو، گربه فقیری، گربه سرسیاه، معمولی، خماری، هما خانم هم بود.
پی‌نوشت:
۱- صدیق‌الملک لقب میرزا غفار یا میرزا عبدالغفارخان از کارمندان عالی‌مقام وزارت امور خارجه بود. وی اهل حال و صاحب ذوق و عرفان بود و خط نسخ و نستعلیق را نیکو می‌نوشت و در زمره خوش‌نویسان زمان خود به شمار می‌آمد. (شرح حال رجال ایران، صص ۹۹۲-۹۹۳).
۲- منجم‌باشی، لقب میرزا محمد منجم‌باشی فرزند میرزا محمدحسین، منجم‌باشی فتحعلی‌شاه، بود که در علوم ادیبه و طب و نجوم و هندسه و ریاضی استاد بوده است و علاوه بر خوش‌نویسی شعر نیز می‌سروده است. (چهل سال تاریخ ایران، ج ۱، باب دهم، صص ۲۵۵-۲۵۶).
منبع:
منبع: روزنامه خاطرات ناصرالدین‌شاه، از ربیع‌الاول ۱۲۸۳ تا جمادی‌الثانی ۱۲۸۴ به انضمام سفرنامه اول خراسان، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ دوم، ۱۳۹۷، صص ۱۳۰ و ۱۳۱.
