پایگاه خبری «انتخاب» / حسین کیانی: در دوازدهم آبان ماه، نهضت آزادی ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد: «طی هفته‌های اخیر، سنگ مزار زنده‌یاد دکتر ابراهیم یزدی توسط افراد ناشناس تخریب شده است.»
پس از بیانیه نهضت آزادی و واکنش افکار عمومی به این رخداد، مدیریت بهشت زهرا اقدام به تعویض سنگ قبر نمود. اما ساعاتی بعد محمد توسلی دبیر کل نهضت آزادی با انتشار توییتی اعلام کرد «سنگ مزار جدید دکتر ابراهیم یزدی دوباره مخدوش شده است.»
این، اما نخستین بار نبود که سنگ مزار ابراهیم یزدی تخریب می‌شد بلکه در اسفند ۹۶ نیز سنگ قبر وزیر خارجه دولت موقت به دست افراد ناشناس شکسته و تخریب شد، در آن زمان با مشارکت خانواده و سازمان بهشت زهرا سنگ تازه‌ای نصب شده بود.
ابراهیم یزدی متولد سال ۱۳۱۰ بود، از جمله سوابق آن می‌توان به عضو شورای انقلاب، وزیر خارجه و معاون نخست‌وزیر در دولت موقت انقلاب، نماینده شهر تهران در مجلس اول و دبیرکل نهضت آزادی ایران اشاره کرد. ابراهیم یزدی همجنین از اردیبهشت ۱۳۵۴ اجازه اخذ و مصرف وجوهات شرعی را از امام خمینی دریافت کرده بود. ابراهیم یزدی در شهریور ماه سال ۱۳۹۶ پس از پشت سر گذاشتن دوره طولانی بیماری در هشتاد و شش سالگی درگذشت و در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
برخی واکنش‌ها به تخریب سنگ قبر ابراهیم یزدی
خبر تخریب سنگ قبر ابراهیم یزدی با واکنش چهره‌های سیاسی در ایران، از جمله محمد توسلی و محمد هاشمی همراه شد. بیانیه‌هایی که در این راستا صادر شد یک ترجیع بند مشترک داشتند:«ابراهیم یزدی با این اتفاقات از تاریخ ایران حذف نمی‌شود.»
برخی واکنش‌ها در زیر آمده است:
محمد توسلی، دبیر کل نهضت آزادی:
«یادگار ابراهیم یزدی، نه سنگ مزارش، بلکه تلاش‌ها و آثار وی براى آزادى، حاکمیت ملت، استقلال و عدالت است که با این اقدامات مخدوش نمی‌گردد.»
عباس عبدی، روزنامه نگار:
«چیزی که شکسته، سنگ قبر دکتر یزدی نیست، اقتدار ساختار است.»
آذر منصوری، قائم مقام دبیرکل حزب اتحاد ملت:
«چقدر بد، چقدر زشت و چقدر طالبانی است این نوع رفتارها.»
محمد هاشمی، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران:
«امام (ره) و آقای هاشمی رفسنجانی را نمی‌شود حذف کرد، مرحوم دکتر یزدی و بازرگان را نمی‌شود از حافظه تاریخی حذف کرد. سابقه تاریخی افراد است که می‌ماند حال حتی اگر سنگ مزارشان را تخریب کنند و از بین ببرند. اتفاقا تجربه نشان داده است، نتیجه این اقدامات بلعکس است و هر شخصی که در حد خودش خدمت کرده، زحماتش در تاریخ ثبت شده است و همیشه نامش خواهد ماند؛ بنابراین بحث سنگ قبر نیست بلکه خود شخص است که در قلوب مردم و تاریخ ثبت شده و از یاد مردم نمی‌رود»
وقتی یزدی تنها نیست
اما ابراهیم یزدی تنها شخصیتی نبوده که سنگ مزارش تخریب شده بلکه افراد دیگری مانند احمد شاملو، ایرج افشار، سهراب سپهری، عباس کیارستمی، محمدعلی سپانلو و محمدعلی فروغی نیز بخشی از چهر‌ها بودند که مزارشان از تخریب در امان نبوده است.
احمد شاملو
احمد شاملو، شاعر و نویسنده معاصر ایران جزو افرادی است که چندین بار متوالی سنگ مزارش تخریب شد. شاملو در دوم مردادماه سال ۱۳۷۹ درگذشت و در امامزاده طاهر کرج در کنار هوشنگ گلشیری، غزاله علیزاده و ... به خاک سپرده شد. سیاوش شاملو - فرزند احمد شاملو در فروردین سال ۱۳۸۵ در گفتگو با «مهر» عنوان کرد: «طی پنج سال اخیر، چهار سنگ قبر تعویض کرده ایم که همه در فروردین ماه هر سال تخریب شده اند.»
محمدعلی فروغی
فروغی سیاست مدار و ادیبی نام آور بود، از اولین نخست وزیر دوران پهلوی تا تصحیح بوستان سعدی در کارنامه او دیده می‌شود. در شهریور ماه ۱۳۹۷ تصویر سنگ مزار شکسته اش در گورستان ابن‌بابویه شهرری منتشر شد
ایرج افشار
از ایرج افشار در عرصه ایران‌شناسی و تاریخ ایران حدود ۳۰۰ جلد کتاب به جا مانده است. در سال ۱۳۹۵ سنگ قبرش در بهشت زهرا دزدیده شد. آرش افشار فرزند این چهره فرهنگی گفته بود:
«مزار پدرم در آرامگاهی خصوصی در بهشت زهرا (س) واقع است. سنگ مزار، سنگی یک تکه‌ای به قطر ۱۰ سانتی‌متر و بسیار سنگین بود؛ او گفت انگیزه‌های مالی برای انجام این سرقت بعید است.»
سهراب سپهری
سهراب سپهری شاعر معاصر هم سنگ قبرش از گزند تخریب‌ها در امان نماند. مهر ۱۳۹۵ علی‌رضا مجابی (نقاش) در گفتگو با ایسکانیوز از تغییر و تخریب سنگ قبر سهراب سپهری خبر داد او گفت: «سنگ قبر جدیدی برای سهراب نصب کرده اند و عکس سهراب سپهری را از سنگ حذف کرده اند.»
پروانه سپهری خواهر این هنرمند شاعر به اعتماد درباره این تخریب و تغییر سنگ مزار سهراب گفته بود: «واقعا نمی‌دانم چرا این اتفاقات می‌افتد. خیلی سال پیش، برای نخستین بار بولدوزر روی سنگ سهراب رفت و آن را تخریب کردند. حالا هم ظاهراً مشکلاتی برای این سنگ پیش آمده است. به هر حال کار هر کسی که هست، هنرمندان را دوست ندارد.»
عباس کیارستمی
در فروردین ماه سال ۹۶ بهمن فرمان آرا از تخریب مقبره کیارستمی (کارگردان مطرح سینما)، سیمان پاشیدن بر سنگ قبر و بیرون کشیدن درختان گیلاس از اطراف قبر خبر داد. فرمان آرا گفت: «شکستن سنگ قبرها، سیمان ریختن روى سنگ قبر و از ریشه درآوردن نهال درخت گیلاس از کنار مزار مردى که صد‌ها افتخار براى سینما و مملکت ما به ارمغان آورد، آن هم وقتى که در هندوستان و جاهاى دیگر دنیا به نام او درخت گیلاس می‌کارند! چرا ما باید تا این حد بى‌حرمتى را تحمل کنیم؟»
محمد علی سپانلو
در مهرماه ۱۳۹۵ سنگ قبر سپانلو (شاعر) نیز تخریب شد. در ابتدا قرار بود خاکسپاری محمدعلی سپانلو در امامزاده طاهر کنار احمد شاملو، هوشنگ گلشیری و... انجام شود که به دلیل حساسیت‌هایی موافقت نشد و پیکر او در قطعه‌نام آوران بهشت زهرا تهران آرام گرفت. جایی که انتظار نظارت و مراقبت بیش‌تری می‌رفت. باربد گلشیری، سازنده نشان مزار محمدعلی سپانلو، در گفتگو با ایسنا در سال ۹۵ گفت: «یک هفته پس از نصب سنگ، آن را با قلم و چکش سوراخ کرده بودند و دو جای بالای سنگ‌نبشت را نیز با فرز تراشیده بودند. دست آخر هم روی مزار را یک‌جا سیمان کردند.»
آرتور آپهم پوپ
پوپ (مورخ آمریکایی) از بزرگترین محققینی بود که فرهنگ و معماری ایران را به جهانیان معرفی کرد. آرامگاهی برای دکتر پوپ در اصفهان در ساحل زاینده‌رود نزدیک پل خواجو ساخته شد که پس از درگذشت در آن‌جا به خاک سپرده شد. چند سال بعد ریچارد فرای ایران شناس مشهور آمریکایی خواست در آن محل به خاک سپرده شود. اما پس از درگذشت فرای، افرادی تندرو در شهر اصفهان دست به تعرض به آرامگاه پوپ زدند. این گروه در مراسمی تهدید کرد که در صورت آوردن جسد فرای به اصفهان آن را نبش قبر کرده و خواستار تخریب آرامگاه پوپ شدند.
